Bu hafta Türkiye İstatistik Kurumu, "Nüfus Projeksiyonları, 2023-2100" adlı çalışmasını yayımladı.

Bu çalışmanın çeşitli ilgi çekici analizlerinin yanı sıra, en çok dikkat çeken detay her üç senaryosunda da 2100 yılına kadar Türkiye nüfusunun ciddi düşüş yaşayacağı, en kötümser senaryoda 55 milyona düşeceği idi.

Profesyonel hayatında senaryo metodolojileri kullanan birisi olarak bu tarz çalışmalara kehanet gibi bakmanın yanlış olduğunu her zaman hatırlatıyorum.

Ne de olsa birçok öngöremediğimiz faktör gerçekleşecek, varsayımlarımızı ve ezberlerimizi bozacaktır.

Yine de olabilecekleri gösterirken, bizi çoğu zaman karşı karşıya gelmek istemediğimiz gerçeklerle yüzleştirir.

Örneğin daha önce ele aldığım makro göç senaryosunda tahmin edildiği üzere Türkiye; Türklerin azınlık olduğu bir ülke haline gelebilir.

Bu senaryoların gösterdiği gibi ülke nüfusu 2100 yılına kadar ciddi anlamda düşebilir de.

Bu sadece Türkiye için bir risk değil.

Dünya Bankası verilerine göre, dünyada neredeyse her ülkenin nüfus büyümesi yavaşlıyor veya kesiliyor.

1960 yılında İran'da kadın başına düşen çocuk sayısı 7.3 iken, bugün 1.7.

Güney Kore 5.9'dan 0.9'a, Çin 4.5'den, 1.2'ye, Amerika 3.5'den 1.7'ye düştü. Tek istisna, Afrika – Washington Üniversitesi'nin Mart ayında yayımladığı bir rapora göre 2100 yılına kadar ölümden çok doğuma sahip olan sadece 26 ülke olacak ve neredeyse hepsi Afrika'da. Bugün her on bebekten üçü Afrika'da doğarken, 2100'e kadar her iki bebekten birinin Afrika'da doğması; 1,3 milyarlık nüfusun 4,3 milyara çıkması bekleniyor...  (Bunun yakın tarihte göçe olabilecek etkilerini de daha önce ele almıştım.)

Araştırmacılara sorunca birçok sebep sıralanıyor... Genç nüfus göçü, şehirleşme, ekonomik eşitsizlik, profesyonellerin; kariyerlerine aileden daha fazla öncelik veriyor olmaları...

Fakat sebebi ne olursa olsun, sorunun temelinde yatan insanların yeteri kadar çocuk sahibi olmuyor olmaları. 

Bütün verilere göre dünyada bir nüfus krizi olduğu belli.

Ayrıca 30 yıldır aynı araştırmacaların tavsiyeleri üzerine doğumu teşvik eden politikaların uygulanmasına rağmen durumun değişmemesi, bu doğum krizinin arkasında yatanların sebebini tam anlayamadığımızı gösteriyor.

Türkiye açısından bakıldığında kuşkusuz ülke dışına büyük çapta göç veriyor olmamızın etkileri de var.

Nüfusun artmadığı toplumlar ekonomilerinin işleyişinden, sağlık hizmetlerine, eğitim politikalarından altyapı düzenine kadar ülkelerinin işleyiş modellerini baştan sona değiştirmek zorunda kalacaktır.

Geleceğe dönük girişimleri ile bilinen Elon Musk, periyodik olarak "insanlık medeniyetine en büyük tehditlerden birini" düşük doğum oranları olarak görüyor. Konuyla ilgili defalarca uyarıda bulundu.

Nüfus krizi birçok anlamda yapay zekâ gelişiminden veya iklim değişikliğinden daha büyük bir risk oluşturuyor.

Ama herkes paniklemiyor...

2100'e kadar nüfusunun yarılanması beklenen Japonya, yeteri kadar işçi olmadığı halde Avrupa modelini takip ederek ülkeyi büyük çaplı göçe açmak yerine, yapay zekâ ve robotlar ile işçi eksikliklerini çözebileceğine inanıyor.

Bu elbette bazı zorlukları çözmeyi sağlayacaktır.

Ama baştan sona toplumlarımızı yeniden organize ettirmeyi gerektirecek bu değişim gerçekleşecek ise, şimdiden buna hazırlanmak gerekiyor.

BAE vatandaşları veya Katarlılar, kendi ülkelerinin sadece yüzde 15 civarı nüfusunu oluşturuyorlar.

Vatandaş nüfusunun azınlık olduğu bir düzeni de büyük başarı ile yönetiyorlar.

Vatandaşlık hakkını çok zor tanıyarak ve yabancı nüfusu; sadece çalışan, "misafir" statüsünde tutarak kendilerini demografik değişimden koruyorlar (hem iyi anlamda, de hem kötü anlamda).

Singapur farklı üç etnik gruptan oluşan, yeni bir devlet olarak, yarım yüzyıllık bir sürede yepyeni bir ulusal kimlik inşa etti.

Rusya'nın bazı sınır bölgeleri fiilen Rus olsa da, bu bölgelerde yerleşik Çin nüfusunun daha büyük olması Çin'i asıl egemen güç kılıyor.

Her Türk bilir ki Coğrafya kaderdir.

Demografi de kaderdir.

TÜİK'in senaryoları ille de gerçekleşmek zorunda değil. Ama gerçekleşme ihtimali var. Dahası, yüzyılın sonunda demografik değişim ve göç dünyanın çoğu bölgesinde ulus-devlet sınırlarının yeniden tanımlanmasına yol açacağa benziyor.

Nüfusunu koruyamayan ya da ana nüfusun azınlık haline düşmesine çözüm bulamayan ülkeler, söz konusu geleceğin kaybedenleri olacaklar.