Uçak türbülansa girdiği zaman elimde olmadan endişelenmeye başlıyorum. Türbülans uçaklar için tehlikeli midir? Uçakla Türbülans arasında nasıl bir ilişki var, korkmama gerek var mı?

Hemen cevap vereyim. Hayır korkmanıza gerek yok. Tüm uçaklar üretim aşamasında ve üretim sonrasında yapılan testlerle çok güçlü türbülanslara bile dayanıklı olarak üretilirler. Yolculuk esnasında kanatları görebilecek şekil yerleşmiş bir yolcu, türbülans esnasında, kanat uçlarının aşağıya ve yukarıya doğru birkaç metre esnediğini rahatlıkla görebilir. Uçağın en önemli parçaları olan kanatların, üretim ve testler aşamasında 7 metreyi geçen esneme testlerine tabi tutulduğu durumlar mevcut.

Uçaktaki türbülans, tıpkı denizlerdeki dalgaya, ya da karayolunda araçlarımızın girip çıkmak zorunda kaldığı çukur ve tümseklere benzer.

Türbülans neden olur?

Türbülansa sebep olan pek çok faktör vardır. Rüzgârın şiddeti, havanın bulutlu olması, bölgedeki coğrafi koşullar, genel hava şartları, uçakların birbirine olan mesafeleri uçuşumuzu keyifsiz hale getirebilir. Ancak yolcunun uçağın içerisinde hissettiği türbülans, o andaki gerçek türbülanstan çok daha güçlüdür. Pek çok kez "uçak birdenbire düşmeye başladı ve şiddetli bir şekilde boşlukta savruldu" heyecanıyla aktarılan yolculuk hikayeleri duyduk. Bu zamanlarda bile, gerçek türbülans pilot ve uçak için son derece hafif ve yönetilebilir bir hava hareketidir. Yolcunun şiddetli bir irtifa kaybı olarak algıladığı bu durum çoğu zaman gerçekte 30-40 metreden fazla değildir.

Türbülanslar, gücüne göre hafif-orta-şiddetli olarak sınıflandırılır. Hafif seviyeli türbülansta yemek masasındaki bardaktaki sıvı sağa ve sola doğru sallanabilir ama dökülmez. Kabin ekibi servise devam eder. Orta seviyede türbülans esnasında bardaktaki su dışarıya dökülebilir. Artık koridorda sağa ve sola tutunmadan yürümek zorlaşır. Kemerini bağlamamış yolcular kemerlerini bağlama gereği hissederler. Şiddetli seviyede bir türbülansta ise kabin içinde bağlı olmayan her şeye sağa sola yukarı ve aşağıya doğru savrulur. İyi kapatılmamış bir baş üstü dolabı varsa eşyalar yere düşebilir. Koridorda yürümek imkânsızdır.

Peki pilotlar türbülansla ilgili nasıl önlem alırlar?

Uçuş planlaması yapan pilot, hava durumuna bakarak en doğru rotayı seçer. Ayrıca yolculuk boyunca kontrol merkezlerinden ve diğer uçaklardan aldığı anlık bilgiyle türbülansa rastlayabileceği alanları keşfeder ve bunların uzağından geçmek için rotasını değiştirir. Ancak çoğu zaman bu türbülanslar uçak için çok önemsiz olduğundan pilotlar gereksiz bir yakıt ve zaman harcamaya sebep olacak rota değişikliğini yapmak istemeyebilir. Bu durumda hafif seviyede bir türbülansın içinden geçerken, hassas bazı yolcular rahatsız olabilir.

Ender de olsa bazen türbülansın önceden tahmin edilemediği durumlar olabilir. Ani rüzgâr değişiklikleri, hava şartlarındaki ani değişimler, geniş gövdeli büyük bir uçağın motorlarından çıkan havanın arkadan gelen küçük uçak için akım oluşturması, uçağın o andaki hızı ve ağırlığından kaynaklanan farklılıklar türbülansa sebep olabilir. Ayrıca uçağı göreli olarak düşük hızlarda olduğu kalkış ve iniş aşamaları daha fazla hareketliğe sebep olur.

Beklenmeyen bir türbülansla karşılaşan pilot, ilk önlem olarak uçağın seyir hızını türbülans geçiş hızına düşürür. Böylece türbülansın etkisi uçak ve yolcu üzerinde daha hafif olur. Tıpkı aracımızla hızla giderken çok engebeli bir yola girdiğimiz zaman yavaşlayarak, kötü yol şartlarının etkisini azalttığımız gibi, uçaktaki türbülansın etkisi de azalır. Ancak uçakların havada tutunabilmesi için minimum bir hıza sahip olması gerekir, bu da uçağın hızını çok düşürmesini engeller.

Pilotlar, kendilerinin ve yolcuların konforu için türbülansa yakalanmamak için gereken tüm önlemleri alırlar. Unutmayın ki türbülanslı bir yolculuk pilotlar için de fiziksel ve zihinsel olarak yorucudur. Özellikle uzun uçuşlarda birkaç saati bulan türbülanslar pilotlar için de epeyce sevimsiz bir yolculuğa sebep olur. Kokpitteki iş yükü artan uçuş ekibi de bu durumdan olumsuz etkilenir.

Uçakta nerede oturalım?

Uçakta oturduğumuz koltuk türbülansı hissetme seviyemiz üzerinde farklılıklara yol açar. Uçağın ağırlık merkezine yakın bir koltuğu seçmek, yani kanat hizasına yakın koltuklarda oturmak türbülansı daha az hissetmemize sebep olurken, uçağın kuyruk bölgesine yakın arka koltuklarda oturan yolcu türbülansı daha çok hisseder.

Yolcunun çok merak ettiği sorunun cevabını da verelim. Türbülanstan dolayı düşen uçak var mı? Uçak kazaları çoğu zaman tek bir sebepten oluşmaz. Bu yüzden, türbülansın uçak için tek başına tehlike yaratacağını söyleyemeyiz.

Sonuç olarak, türbülans esnasında kabin görevlilerinin gözlerinde korku, endişe, panik var mı yok mu diye bakan yolcunun koltuğunda rahat oturmaması için rasyonel hiçbir sebep yoktur

Uçulan saat, uçulan bölgeye özel hava şartları, havayolu politikaları, kontrol merkezlerinin uçakları planlama yaklaşımları gibi türbülans üzerine etkili olabilecek diğer faktörleri başka yazılarda paylaşmak üzere.