İkinci Yüzyıl İktisat Kongresi başlığında neden İzmir yok? İzmirli olsam içerleyebilirdim? 

Sivas, Erzurum, bütün bunlar o şehirlerde yapılmış ama hepsi aslında Türkiye kongresi ve İzmir İktisat Kongresi de aslında Türkiye kongresi. 

Bugünün bu ayrıştırıcı kutuplaştırılmış siyasal ikliminde İzmir'i öne çıkartacak bir şey, bizim içeriğe dair hassasiyetlerimizin önüne geçebilir diye endişe ettik. O nedenle o içeriği korumak kaygısı asıl motivasyonumuz oldu. İzmir'den fedakârlık etmeyi o nedenle göze alabildik. 

Türkiye çok derin bir ekonomik krizin altında ezilerek başlıyor ikinci yüzyıla. Ekonominin alarm verdiği bir ortamda kongreyi toplamak size ne düşündürtüyor? 

Bunun bir kader olduğunu düşünmüyorum. Yani 100 sene önce de atalarımız savaş ertesi koşullarının olağanüstülüğünde, her şeyin tarumar olduğu bir coğrafyada büyük bir özgüvenle ve büyük bir umutla toplanıyorlar. O zaman da bunun düzeltilemeyecek bir şey olduğuna inanmıyorlar. Tam tersine. Biz bunların üstesinden geliriz demişler. 

Şimdi de buna bir engel yok. Biz de biliyoruz ki bu olağanüstü coğrafya, bereketli topraklar, bu iklim kuşağı, bu kadim kültürlere ev sahipliği yapmış toplum bambaşka bir gelecek yaratabilir. Dolayısıyla biz de aynı özgüven ve umutla yola çıkıyoruz. 

Türkiye açısından en önemli sınamalar ne olacak ve buna karşı Türkiye’nin öncelemesi gerekenler nedir? 

Bir kere kendi kendine yeten bir ekonomi yaratmak; bu mümkün ve bizi farklı kılacak en önemli unsurlardan biri bu. 

Rusya - Ukrayna savaşında tahıl koridoru açıldı diye bayram ettik. Oysa bu topraklar dünyanın tahıl ambarıydı. Tarım arazilerimiz yanlış tarım politikaları nedeniyle çok vahim bir noktada. Bizim bunları yola getirmemiz ve tarım konusunda özellikle dünyanın en gelişmiş ülkelerinden biri haline gelmemiz mümkün. 

İkincisi biz melez bir yapıyız; yani doğu batı sentezine sahibiz ve bu sentez bize daha geniş bir bakış açısı, çok daha geniş bir vizyon veriyor. 

Bu toplumda birileri birilerinin üstüne basarak kendisine yaşam alanı açmış, refah kapısını açmış. Bazen birileri daha fazla güç kazanmış, bazen öbürleri daha çok güç kazanmış. Biz ayrıştırma üzerinden kendimize bir refah alanı yaratmaya çalışmışız hep. Bir dönem muhafazakârların üzerine basarak olmuş; şimdi başkalarının üzerine basarak başka bir şey yapmaya çalışıyoruz. Hâlbuki bu bizim gücümüzü eksiltiyor. 

Birbirimizin üstüne basmadan, birbirimizle el ele vererek yürümeyi bilsek o zaman herkese yetecek bir refah üretmek mümkün. 

Onun için ortak akıl inşa etmek diyorum. 

Bu durumda, Büyükşehir Belediyesi bir kongre düzenlerken, hükümetin aynı tarihlerde ayrı bir kongre düzenlemesi bu ortak aklın oluşması çabası açısından ne mesaj veriyor? 

Soyer: Maalesef o ortak aklı inşa etme konusunda bir zafiyet yaratıyor bu tablo. 

Bizim çıkış noktamız, 100 yıl önce yapılanlar. Türkiye’nin dört bir yanından çiftçiler, işçiler, sanayiciler ve tüccarlar toplanmış. 

Bu nasıl 100 yıl önce sivil bir inisiyatif olarak gelişmişse, bugün de böyle olmalı. İktisat sadece, maliye bakanının veya hükümetin yöneticilerinin karar vermesi değil ki. İktisat biziz, herkes. Kapsayıcı bir masada bir araya gelirseniz, geleceğe ışık tutan bir şey ortaya çıkar.

 Ama maalesef iki ayrı kongreden bahsediyoruz

İki ayrı kongre değil, adı benzer olan iki ayrı kongre. Ama 2 tane panelle 2 gün yapacağınız bir çalışmayla 100 yıl önceki hikâyeyi gerçekleştirmenize imkân yok. O sadece bir anma olur ve onun hatırasına yapılmış bir panel olur.

Biz 100 yıl önce atalarımız ne yaptıysa onların izini sürerek bir şey yapıyoruz ve geleceğe ışık tutacak bir ortak akıl inşa ediyoruz.

Kızmadınız mı bizim fikrimizi çaldılar diye. 

 Yoo; bunu bir sene önce sayın valimize arz ettim dedim ki, “İktisat Kongresi'nin 100. yılına gidiyoruz. Biz, İzmir Büyükşehir Belediyesi olarak bu kongreyi uzun soluklu bir süreç olarak tarif edip, bunun gereklerini yerine getirmeye çalışacağız. Velev ki, hükümetimiz bir başka iktisat kongresi düzenleme kararı alırsa biz varız. Bize ihtiyaç duyduğunuz her noktada sizin yanınızda oluruz, ama biz bunu yapacağız” dedik. Bunu da birebir sohbetimizde değil. Sanayi odası, ticaret odası başkanlarının olduğu bir toplantıda söyledik. Dolayısıyla biz vicdanen de ahlaken de hukuken de olmamız gereken neredeyse oradayız. 

“İki kongre arasında uçurum var” 

Bu iki kongre birbirini gölgelemeyecek mi?

Böyle algılanacak muhtemelen ama bizim yaptığımızla onların yaptığı arasında bir uçurum var.

Bu süreçte sizi etkileyen ne oldu? 

Ortak akıl inşa etmemin bu kadar mümkün olduğunu düşünmüyordum. 

Ben buna teorik olarak çok inanırdım ama hayata nasıl geçirileceği konusunda kaygılarım vardı. Korkuyordum. Ama gördüm. Ben o paydaş (tüccar, çiftçi, işçi, sanayici ve esnaf) toplantılarının her birine katılıyorum. Sonuçta bugün 3 ayrı paydaş toplantısından alınan kararların 2 tanesi dışında tamamı oy birliğiyle alındı. 

Yani işçilerle, sanayicileri buluşturabildiniz mi ortak metinde? 

Soyer: 15-21 Şubat’ta göreceğiz. DİSK’le TÜSİAD başkanını yan yana oturttuk. En azından birbirlerini duyup dinlemeyi başardılar. 

Bugün o imkânlar çok sınırlı. İnsanlar birbirlerini dinlemiyorlar. 

Bugün dünyada da sorunların temelinde refah paylaşımındaki eşitsizlik görülüyor. 

Demokrasisiz de kalkınma mümkün. Ama demokrasiyle kalkınma, adil, ve eşit bir biçimde refahın paylaşımı anlamına gelir. Biz demokrasi ile kalkınmayı istiyoruz. 

Biz bu masalarda demokrasiyi inşa ediyoruz. Kimseyi geride bırakmadan hem o refahı büyütmek mümkün hem de bunun adil paylaşımını yapmak mümkün. 

"Masada beşinci paydaş 'doğa'” 

Altılı Masa’nın ekonomik programını mı çıkartıyorsunuz acaba? 

Öyle bir iddiamız yok. Öyle bir haddimiz yok. Ama şunu söylüyoruz; biz bu (kongreden çıkacak) kararların sonuna kadar takipçisi olacağız. 

Gelecek iktidarlar kim olursa olsun. Bunlardan yararlanmalıdır. 

Çünkü üzerinde çok büyük bir emek var çok büyük hassasiyet var. Örnek vereyim. 

Biz bunu TÜRKONGED ve TÜSİAD'a götürdük dedi ki, “katılın” Biliyorum ki çok zor. Özellikle hükümetin politikaları vs. nedeniyle. O nedenle şunu söyledim, “biz bugünkü siyasal sorunlara çare aramıyoruz. Biz bugünkü siyasal iklimde geleceğin sorunlarına çözüm üretmeye çalışıyoruz. Dolayısıyla bugünün siyasal iklimi ile ilgili bir şey istemiyoruz sizden. Bugünün siyasal sorunlarına çare üretmenizi de beklemiyoruz. Biz bugünün siyasal ikliminde geleceğin sorunlarına çözüm üretmenizi istiyoruz. Geleceğinize bir projeksiyon yapmanızı istiyoruz.” Buna inandıkları için katılıyorlar. Biz de ona büyük titizlik gösteriyoruz. Gündelik siyaseti karıştırmadan süreci yürütüyoruz.

Yüzyıl öncesinden farklı olarak, günümüzün belki de en önemli meselesi iklim değişikliği. 

O gün masada dört paydaş vardı biz beşinci paydaşı oturtuyoruz; o da doğa.

Ekonomiyle ekoloji arasındaki ilişkin sadece bir ses benzerliği değil. Ekoloji ile ekonomi birbiriyle göbekten bağlı. O nedenle beşinci paylaşımız doğa. 100 yıl öncekinden belki en büyük farkı bu.

Gelecekte yerel yönetim ile merkezi yönetimin rolünü nasıl görüyorsunuz? 

Geleceğin dünyası, şehirler dünyası. Dünya hayatın yerelden attığı bir dünya. 

Kentlerin ülkelerden daha çok konuşulduğu bir dünyaya doğru gidiyoruz aslında. 

Ancak yerelde üretilen çözümler insanların hayatına dokunuyor ve iyileşmesine katkı verebiliyor. Merkezi otoritelerin kararlarının insanlara doğrudan teması çok daha zor. Doğrudan çözüm üretmesi çok daha zor. Hayatın yerelden değişeceğine inanıyorum.