“Türkiye’nin En Büyük 500 Özel Şirketi” araştırmasının bu yıl 11’incisini gerçekleştiren Capital dergisinin araştırmasına göre şirketler açısından kârlılıkta yükseliş trendi sürüyor, ciro artışında BT sektörü önde gidiyor. Yerli ve yabancı bütün yatırımcıların gözdesi enerji ile iç ve dış pazarlarda önemli satış rakamlarına ulaşan otomotiv, Türkiye ekonomisinin lokomotifi olmaya devam ediyor.
Bu yıl 96 şirketin yeni giriş yaptığı listede, son yılların yükselen sektörlerinden ulaştırma, ilaç ve inşaat şirketlerinin ağırlıkta olduğu gözleniyor.
Araştırma, son 11 yılda, özelleştirme ve birleşmelerle ortaya çıkan değişimlere ayna tutuyor. 2001 krizinde 500’ler liginde yer alan şirketlerin kârlılığı yüzde 47 düşmüş; 2002’de ise kârlılık yüzde 82,5’e yükselmişti. 2002’nin ilk çeyreğinden itibaren büyüyen ekonomiye şirketler de ayak uydurdu. Tüpraş ve Türk Telekom, özel sektöre giriş yaptı. Bu şirketler, sektörlerinde tüm dinamikleri değiştirdi, rekabeti yeniden şekillendirdi. Koç Holding’in yüzde 51’ini 4,1 milyar dolara aldığı Tüpraş, bu yıl da geçen yıl olduğu gibi 500 kulübünün lideri oldu. Türk Telekom ise 3’üncü sırada yer aldı.
Lokomotif enerji ve otomotiv
Türkiye’nin en büyük 500 özel şirketini ortaya koyan Capital500 araştırmasında yerli ve yabancı bütün yatırımcıların gözdesi olan enerji ile iç pazarda önemli satış rakamlarına ulaşan ve ihracat atağına geçerek büyüyen otomotiv, ekonomiyi sürükleyen sektörler olarak öne çıkıyor. Enerji sektörü, 68,2 milyar YTL’ye ulaşan cirosuyla, Capital500’ün toplam cirosunun yüzde 18,74’ünü oluştururken onu, 39 şirket ve 41 milyar 786 milyon dolar 922 bin YTL toplam ciroyla otomotiv sektörü izliyor. Ciro açısından üçüncü sırada olan gıda-içecek sektörünün payı ise yüzde 7,33 düzeyinde. Dördüncü sırada yüzde 6,75 payla telekomünikasyon var. Hızlı büyümesiyle dikkat çeken demir çelik ise yüzde 5,49 payla beşinci sırada yer alıyor. Onu elektronik, perakende ve tekstil konfeksiyon izliyor. Şirket sayısı bakımından ise 65 şirketle gıda-içecek hala lider. Tekstil konfeksiyon da 55 şirketle ikinci.… Ardından 39 şirketle otomotiv, 25 şirketle demir çelik geliyor.
İstanbul arayı açıyor
Bu yıl Capital500 şirketlerin toplam cirosu içinde en büyük pay yüzde 66,1’le İstanbul’un.… Onu yüzde 9,1 payla Kocaeli izliyor. Kocaeli’nin ikinciliğinde en büyük rol ise Tüpraş. Bu dev şirket tek başına Kocaeli’nin cirosunun yaklaşık yüzde 60’ını yapıyor. Ciro bakımından üçüncü sırada ise Ankara var. Başkentin cirosunun neredeyse yarıya yakını ise Türk Telekom’dan kaynaklanıyor. Ciro bakımından dördüncü, yüzde 4, 3’le Bursa, beşinci yüzde 3,9’la İzmir. Altıncı ise Vestel’in desteğiyle yüzde 1,6 paya ulaşan Manisa.
Dergide, 500’ler kulübündeki yeni dönem trendlerine göre altı başlık öne çıkıyor.
Giriş çıtası yükseldi
Ekonomideki verimlilik ve performans artışı, Capital500 listesine giriş bariyerlerini de yükseltiyor. Capital500’ün temel kriteri olan “ciro büyüklüğü” bu nedenle her yıl biraz daha artıyor. Yıllara göre, listeye girmek için gerekli olan, en az ciroya bakıldığında, 2004’ten sonra 2007’de minimum ciroda önemli oranda bir artış gözleniyor. 2006’da 65,9 milyon dolarla son bulan liste, bu yıl ise yüzde 49’luk artışla 98,3 milyon dolarla kapandı.
Ciroda 5 yılda 3 haneli artış
Listeye giren şirketlerin toplam cirosunu son 5 yılda önemli oranda yükselttiği gözleniyor. 2003’te 129,9 milyar YTL olan toplam ciro, 2007’de yüzde 180 artışla 364 milyar 74 milyon 589 bin YTL’ye ulaştı. Toplam cirolardaki nominal değişim ise 2005’te yüzde 10,1, 2006’da yüzde 38,7 ve 2007’de yüzde 17,5 olarak gerçekleşti. Toplam cirodaki reel değişim 2006’da yüzde 26,9 iken bu oran 2007’de yüzde 8,7 oldu. Bunda özellikle otomotiv, inşaat ve tekstil gibi sektörlerin 2006’da yakaladıkları yüksek büyümeyi 2007’de gerçekleştirememeleri etkili oldu.
Kârlılıkta yükseliş trendi sürüyor
2007’de reel anlamda kârlılıkta da artış yakalandı ve kârlılık bir önceki yıla göre yüzde 21,3 arttı. 2006’da bu oran yüzde 72,8 olarak gerçekleşmişti. Oranın bu kadar yüksek olmasında ise 2005’teki toplam reel kârlılıktaki değişimin yüzde 13,3 düşmesi etkili olmuştu.
Son 5 yıla baktığımızda ise kârlılıkta önemli bir gelişme olduğu göze çarpıyor. 2003’te 7,9 milyar YTL olarak gerçekleşen kârlılıklar, 2007’de 26,8 milyar YTL’ye yükseldi.
Şirketlerin kârlı büyümeye odaklanması bu artışın en önemli nedeni. Kârlı büyümeye odaklı yeni pek çok uluslararası şirketin, özel sektöre giriş yapması da şirketlerin, kâra bakış açısını değiştirdi.
Ciro artışında BT’ciler önde
Bilişim sektörü 2007 rakamlarına göre 5 milyar dolara ulaştı. “Cirosunu en fazla artıranlar” tablosunda ilk sıralarda BT şirketleri öne çıkıyor. Geçtiğimiz yıllarda sayıca az olan bu şirketler, cirolarında 3 haneli büyüme yakalayarak 500’ler listesindeki tüm oyunculardan farklılaşıyor. Cirosunu en fazla artıranlar liginde ilk sırada yer alan ise Microsoft. 2007’de cirosunu 2006’ya göre yüzde 360,04 artıran şirketin bu performansında, finansal hizmetler, nihai tüketici ürünleri, telekom, destek hizmetleri, MSN, Microsoft Dynamics gibi alanlarda yüzde 50’den fazla büyümesi etken olarak sunuluyor.
TT.Net ise farklı çalışmalarla cirosunu yüzde 172 artırarak “cirosunu en fazla artıranlar” arasında 3’üncü sırada. Şirket, 2006’da 453,6 milyon YTL olan cirosunu 2007’de 1,2 milyar YTL’ye yükseltmiş durumda.
İhracatta sektörler çeşitlendi
Capital500’de bu yıl, ihracatta hızlı büyüyenler arasında tekstil şirketleri dikkat çekiyor. Ancak, ilk 10’a sadece iki tekstil şirketi girerken, otomotivde ise ihracat rakamlarını hızlı artıranlar arasında ilk 10’a giren şirket bulunmuyor.
Maden sektörünün önemli oyuncuları ndan Troy, 2006’ya göre ihracatını yüzde 1.565 artırarak 2’nci sırada yer aldı. 3’üncü sırada enerji sektöründen bir oyuncu var. 2006’ya göre, yüzde 555 artış yakalayan Enerji Petrol Ürünleri Pazarlama… Listenin 5’inci sırasında ise gübre sektöründen bir firma yer alıyor. Bağfaş, ihracatını yüzde 410 artırarak dikkat çekiyor.
Listenin devamında ise ilk 10’da yer alan şirketlerin gıda, tavukçuluk ve BT ağırlıklı sektörlerden olduğu görülüyor.
İstanbul gücünü artırdı
Araştırmaya bu yıl 35 ilden şirketler katılırken, İstanbul 283 şirketle liderliği üstlendi, Bursa 32 şirketle geçen yıl olduğu gibi ikinci sırada yer alırken; Ankara ve İzmir, 30’ar şirketle temsil edildi. Dördüncü 26 şirketle Kocaeli, beşinci 13 şirketle Gaziantep. Kayseri ise 12 şirketle altıncı sırada yer aldı.
İzmir geçen yıl 39, Ankara ise 33 şirketle araştırmada yer alırken, bu yıl her iki il de şirket sayısı olarak geriledi. Kayserili şirketlerin sayısı geçen yıla göre 14’ten 13’e, Gaziantepli şirketlerin sayısı ise 15’ten 12’ye düştü.
