Sayıştay'ın Ziraat Bankası'nın 2019 yılı faaliyetlerine ilişkin hazırladığı ve TBMM'ye sunulan denetim raporunda, İstanbul Kurumsal Şubesi'nin müşterisi olan bir firmaya kullandırılan kredilerin geri dönüşünün sağlanamadığı tespiti yer aldı.
Rapora göre, şirket ile kredi ilişkisi, 25 Temmuz 2014 tarihli Yönetim Kurulu kararı ile tahsis edilen 1,650 milyon ABD Doları limit çerçevesinde 31 Temmuz 2014'te başladı. 1 milyar 636 milyon 770 bin 735 ABD Doları tutarındaki kredi, firmanın başka bir firmaya olan borçlarının yeniden finansmanı amacıyla verildi. 3 yıl ödemesiz olan kredinin vadesi toplam 10 yıl olarak belirlendi.
Kredinin geri ödemesinin esas olarak hisseleri elde tutulan firma tarafından gerçekleştirilecek temettü (kar payı) dağıtımı yolu ile yapılması öngörüldü. Ancak temettü gelirleri ve gelir beklentileri ile kredi geri ödeme planları arasında nakit akım uyumu sağlanamadı.
TIKLAYIN - Ziraat Bankası 1.6 milyar dolar kredi verdiği British Virgin adalarındaki şirketten sadece 17.5 milyon TL tahsil edebildi
"Riskli kredilerin dörtte biri"
Firma risklerinin 2018 tarihinden itibaren İkinci Grup -Yakın İzlemedeki Krediler içerisinde izlendiği belirtilerek, şunlar kaydedildi:
"2019 yılsonu itibarıyla İkinci Grup -Yakın İzlemedeki Krediler içerisinde takip edilen bütün nakdi risk toplamının tek başına yaklaşık dörtte biri oranında bir büyüklüğe sahiptir. Firmaya kullandırılacak tüm kredilerin teminatı olarak kefalet yanında alınmış olan 1.636 milyon ABD Doları hisse rehininden oluşmaktadır. Firmanın 2019/Aralık ayı itibarıyla birleşik riski reeskont faizleri ile birlikte yaklaşık 1,6 milyar ABD Doları olup, riskin yaklaşık yüzde 73 oranında 1 milyar 154 milyon 576 bin 501 ABD Doları Ziraat Bankası'na aittir."
Firmanın ödemesiz dönem sonunda vadesi Temmuz/2017 olan ilk taksit ödemesi ödeme güçlüğü ortaya çıkınca bir yıl süreyle ertelendi. Ancak 2018'de de taksitler ödenmedi sadece faiz borcuna karşılık 17,5 milyon TL ödeme yapıldı. 2020 Mart ayı itibarıyla kredinin geciken son üç yıllık anapara taksiti ve faizleri tutarı toplamı 726 milyon 572 bin 712 ABD Doları oldu.
Ziraat Bankası'ndan açıklama
Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü'nden konuya ilişkin yapılan açıklamada ise, "Bazı yazılı ve görsel medya organları ve bazı sosyal medya hesaplarında bankamızla ilgili tamamen karalama kastı taşıyan haberler nedeniyle, aşağıda detayları yer alan konularda, kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi amacıyla bu açıklamanın yapılması zorunlu hale gelmiştir" ifadelerine yer verildi.
Ziraat Bankası'nın faaliyet ve mali verilerini, detayları ile birlikte 3 ayda bir düzenli olarak kamuoyu ile paylaştığının vurgulandığı açıklamada, şunlar kaydedildi:
"Ziraat Bankası'nın Virgin Adaları'ndaki bir şirkete 1,6 milyar dolar tutarında kredi açtığı ve tahsil edemediği haberleri ile ilgili olarak; bahsi geçen tutardaki kredi, Çukurova Grubu'na, Turkcell İletişim A.Ş.'deki dolaylı hissedarlığı münasebeti ile Türk Ortaklığı'nın devam edebilmesi amacıyla tesis edilmiştir. Söz konusu kredi, kullandırıldığı tarihteki mevzuat, bankamız uygulamaları, piyasa koşulları ve genel bankacılık teamülleri çerçevesinde tahsis edilmiş ve ülkemizin önemli varlıklarından olan Turkcell'deki Türk hissedarlığının korunması amacıyla kullandırılmıştır. Şirketin çok uluslu ortaklık yapısı gereği ilgili tarihte çeşitli ülkelerde devam eden karmaşık davalar zincirinin çözülmesi ve hissedarlar arası uyuşmazlıkların giderilmesi ile kredinin geri ödenmesine ilişkin akışın sağlanabileceği öngörülmüştür. Kredinin kullandırıldığı tarihten itibaren hissedarlık yapısının güçlendirilerek, hissedarlar arası uyuşmazlıkların giderilmesinde yol alınmış, bunun sonucunda etkin yönetim yapısının tesisi ile ilgili kredi, Ekim 2020 tarihinde tahsil edilmiştir. Diğer taraftan bu kredinin gerek kullandırımı gerekse tahsilatına ilişkin bilgiler, bankamızın internet sitesinde de yayımlanan ilgili dönemlerin Bağımsız Denetim Raporları'nda ayrıntılı olarak yer almıştır. Bununla birlikte konu, belirtilen dönemlerde birçok yazılı ve görsel basın organı tarafından haber olarak da kullanılmıştır."
"Ziraat Bankası, şeffaf bir ticari kuruluş"
Tarımsal üreticilerin banka haczinden dolayı mağdur olduklarına ilişkin haberlerle ilgili olarak, şu ifadelere yer verildi:
"Ziraat Bankası'nın hali hazırda 685 bin tarım kredisi kullanan müşterisi ve bu müşterilerin de yaklaşık 80 milyar TL kredi riski mevcuttur. Ziraat Bankası'nın kullandırdığı diğer kredilerin de dahil edildiği takip oranı yüzde 2,3 iken (ki bu oran sektör için yaklaşık yüzde 4'tür) söz konusu tarım kredilerinden takip hesaplarına intikal etmiş olanların oranı ise yaklaşık yüzde 1,5 gibi düşük bir seviyededir. Kanuni hakkı olmasına karşın, tarımsal üretimin sekteye uğramaması adına bazı durumlarda haciz ve benzeri yollara dahi başvurulmaktan sakınılmaktadır. Söz konusu takip oranının düşük olmasının ana nedeni, çiftçimizin, köylümüzün bu konuda gösterdiği hassasiyetin yanı sıra Ziraat Bankası'nın vade uzatma, faiz erteleme ve benzeri yollarla yapılandırmaya ağırlık vermesinden kaynaklanmaktadır. Ziraat Bankası, tarımsal faaliyetlerini sürdürmek isteyen üreticilerimize sağladığı bu imkanlarla tarımsal kredi riskinin tutar olarak yüzde 9, müşteri sayısı olarak da yüzde 16'sını yapılandırmış durumdadır."
Ziraat Bankası Yönetim Kurulu Üyelerine milyonlarca liralık fazla ödeme yapılarak konu ile ilgili belgelerin ilgili kurumun denetçilerinden gizlendiği iddiası ile ilgili olarak ise şu değerlendirmede bulunuldu:
"Ziraat Bankası Yönetim Kurulu Üyeleri ve Denetçileri Genel Kurulla tevdi edilen görevlerine atanmaları ile birlikte alacakları net ücret miktarları Kamuyu Aydınlatma Platformu'na (KAP) bildirilerek kamuoyu ile paylaşılmaktadır. Bazı yayın organlarında ifade edildiği üzere, 'net' olarak ödeneceği Genel Kurul Kararı ile belirlenmiş ve KAP bildirimi ile kamuoyuyla paylaşılmış bu ücretlere, sosyal güvenlik primi kesintisi (Emekli Sandığı ve TZHEMSAN), ücretlerden kesilen gelir vergisi ve damga vergisi de dahil edilerek ilgili muhasebe hesabına kaydedilmektedir. Banka ilgili hesapta brüt tutarı giderleştirir, çalışana yasal kesintileri yaparak net ücretini öder. Bu sadece Ziraat Bankası için değil sektördeki tüm bankalar ve şirketler için geçerli bir hesaplama ve muhasebeleştirme uygulamasıdır. Ziraat Bankası Yönetim Kurulu Üyeleri açısından, bankanın diğer çalışanlarının elde ettiği maaş ve özlük haklarından farklı bir uygulama söz konusu değildir. Bu noktada hem medya hem denetim tarafında gerçek olmayan, eksik bilgiler ile sonuçlar ve kanaatler oluşturulmaya çalışılmaktadır. Ancak ülkemizin en önemli aktifleri arasında bulunan, reel sektöre kesintisiz imkan sağlayan, gerçekleştirdiği faaliyetlerin tamamı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), bağımsız denetim kuruluşları tarafından sürekli denetlenen ve kamuoyu ile denetim sonuçları paylaşılan şeffaf bir ticari kuruluş olan Ziraat Bankası, amaçlarından sapmadan çalışmaya devam edecektir."
