G20 maliye bakanlarına sunulan veriler, geniş mali sektörlere sahip zengin ülkelerin krizden sert şekilde etkilendiğini ortaya koyuyor.
Uluslararası Para Fonu'nun G20 maliye bakanlarına sunduğu verilere dayanarak yaptığı hesaplamalara göre, büyük ekonomiler krizde toplam 10 trilyon dolar bir başka ifadeyle 6 trilyon İngiliz sterlini harcadı.
Veriler, özellikle ABD ve İngiltere gibi geniş mali sektörlere sahip zengin ülkelerin krizden ne kadar sert şekilde etkilendiğini ortaya koyuyor.
Krizde, en çok harcamayı ABD ve İngiltere yaptı. İngiltere'nin yaptığı harcamalar gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 94'ünü, ABD'nin ise yüzde 25'ini teşkil ediyor. Bu da İngiltere'de kişi başına 30 bin sterlin (50 bin dolar), ABD'de ise 10 bin dolar harcama yapıldığı anlamını taşıyor.
Özel mali sektörün varlık silmelerinin toplamının 4 trilyon doları bulduğu, bunun, üçte ikisinin Citigroup ve RBS gibi büyük bankalardaki kayıplardan kaynaklandığı tahmin ediliyor.
Bu kayıpların yaklaşık yarısı (1,8 trilyon doları) yüksek riskli tutsat (subprime mortgage) kaynaklı menkul kıymet silmelerinden oluşsa da krizin yarattığı hasar diğer varlıklara hızla yayıldı.
Bankacılık sektörünün 10 yıllık karını buharlaştıran bu büyük varlık silmeler, bankaların sermaye yapısını tekrar oluşturarak, borç verir hale gelmelerini de zorlaştırdı. Birçok uzman, bankaların kriz öncesindeki seviyede borç verir hale gelmesinin yıllar alacağını belirtirken, bu durum, ekonomik yavaşlamanın temel nedenini oluşturuyor.
Dünya ekonomisi daralıyor
Dünya ekonomisinin bu yıl yüzde 2,3 (1 trilyon dolar) küçülmesi bekleniyor. Bu kaybı tüm vatandaşlar ortak paylaşsa da bundan özellikle sayıları artan işsizler etkilenecek.
Dünya ekonomisinin normalde yüzde 2 büyüdüğü düşünülürse, durgunluktan kaynaklanan kayıp 2 trilyon doları buluyor.
Öte yandan, hükümetler, büyümeyi artırmak için teşvik fonlarına milyarlarca dolar aktardılar. Önümüzdeki 5 yıl içinde İngiltere'de kamu borcunun 600 milyar sterlinden 1,4 trilyon sterline, ABD'de ise borcun ikiye katlanacak 10 trilyon dolara yükselmesi bekleniyor. Bu kamu borçları gelecekte vergi ödeyenlerden tahsil edilecek.
Harcama planları askıya alındı
Sonuç olarak, birçok kişi, sahip oldukları varlıkların değerinin düşmesiyle kendilerini daha az varlıklı hissedecekler. Sadece sahip oldukları konutlar değil, hisse senetleri ve borsadaki paraları gibi mali varlıklar da son 12 ayda değerini kaybetti.
Tahminlere göre, İngiltere'de kişilerin elindeki ulusal servet 2007 yılı sonu ile kıyaslandığında geçen yıl sonunda 815 milyar sterlin geriledi. Bunun yüzde 15'ini konutların değerinin düşmesi, yüzde 9'unu ise diğer mali varlıkların değerinin düşmesi oluşturdu.
Servet eşitsiz dağılıyor. Her ne kadar iş bulmakta zorluk çekseler de ev sahibi olmayanlar ve maaşı olmayanlar krizin etkilerini bu kadar hissetmeyebilirler.
Şüphe yok ki, kriz insanların tüm harcama planlarını askıya almalarına neden oluyor ve bu da durgunluğu kızıştırıyor.
