Yunanistan'da seçim heyecanı

Yunanistan'da seçmenler ülkeyi 4 yıl yönetecek siyasi parti ya da partileri seçmek üzere sandık başına gitti. Parlamentonun 300 üyesinin belirleneceği seçimlerde, Batı Trakya'dan 14 Türk aday yarışıyor.

Saat 07.00'de başlayan oy verme işlemi saat 19'da sona erecek. Seçimde toplam 9 milyon 834 bin 970 seçmen, 22 bin 200 sandıkta oy kullanacak.


Oy sayımının sandıkların kapatılmasının hemen ardından başlayacağı ve seçime katılan 18 partinin aldıkları oylara ilişkin ilk sonuçların birkaç saat içinde açıklanmasının beklendiği belirtildi.

Parlamentonun 300 üyesinin belirleneceği seçimlerde, Batı Trakya'dan 14 Türk aday yarışıyor.

Bu arada Yunanistan İçişleri Bakanlığı 18 yaşını doldurmuş her Yunan vatandaşının oy vermesi zorunlu olan seçimlerde, yeni seçmen sayısının 245 bin, seçmenlerin 1 milyon 982 bin 698'inin ise 71 yaşının üzerinde olduğunu açıkladı.

Seçim sistemi

Avrupa'da uygulananların en karmaşığı olarak kabul edilen Yunan seçim sistemi, ülke genelinde belli bir oy oranını aştığı takdirde, az farkla da olsa yarışı önde bitiren partiye 300 sandalyeli parlamentoda çoğunluğa sahip olma ve tek başına hükümet kurma şansı tanıyor.

Seçim yasasında, bir önceki hükümet döneminde yapılan değişikliğe göre, birinci partiye 40 milletvekilliği verilirken kalan 260 milletvekili siyasi partilerin aldıkları oy oranlarına göre kademeli olarak dağıtılıyor.

Ülkedeki yerleşim merkezleri ve seçim bölgelerinde kullanılan oyların öncelikli olarak esas alındığı hesaplamalarda, partilerin çıkardıkları milletvekili sayısı toplam 4 aşamada belirleniyor.

İlk aşamada, bir parti, bir yerleşim merkezinde kullanılan geçerli oyların sayısının, o merkezin çıkaracağı milletvekili sayısına bölünmesiyle elde edilen bölge barajını aşabilmiş ise aldığı oy oranıyla doğru orantılı sayıda milletvekili çıkarıyor.

Bu aşamadan sonra söz konusu yerleşim merkezinin dahil olduğu seçim bölgesinin tümü dikkate alınıyor ve ülke genelinde birinci olan parti kalan milletvekillerinin yüzde 95'ini alıyor. Seçimde birinci olan partiye, ikinci olan karşısında büyük üstünlük tanıyan bu aşamanın ardından, "Düzenleme ya da yumuşatma" olarak bilinen ve küçük partileri desteklemeye yönelik 3. aşama devreye giriyor.

Bu aşamada, yüzde 3'lük ülke barajını aşma başarısını göstermiş bir parti herhangi bir seçim bölgesinde de bölge barajını aşmış ve o bölgede yarışı önde bitiren parti oyların yüzde 50'sinden fazlasını alamamışsa milletvekili çıkarmaya hak kazanıyor. Sonuncu aşamada ise geriye dağıtılacak sandalye kaldıysa bunlar partilerin ülke genelinde aldıkları oy oranıyla doğru orantılı bir biçimde dağıtılıyorlar. Oy pusulalarında adları alfabetik sıraya göre dizilmiş adayların parlamentoya girip giremeyecekleri, seçmenlerin isimleri hizasına koydukları artı işaretlerinin sayısı ve mensup oldukları partinin bölgede aldığı oy oranına göre belirleniyor. Partiler, ülke genelinde aldıkları oy oranına göre dağıtılmak üzere 12'şer kontenjan adayı da gösteriyorlar.

Oy vermek zorunlu

Bu arada Yunanistan'da seçimlere katılım oranını artırma amaçlı katı bir zorunlu oy kullanma sistemi yürürlükte bulunuyor. Bu sistem gereği, oy kullanmayan kayıtlı seçmenler, her ne kadar bugüne kadar örneği görülmediyse de 1 aydan 1 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabiliyorlar.

Yunan seçim yasası, Meriç, İskeçe, Rodop ve 12 Adalar'daki seçim merkezlerine bölge valisi tarafından bir Türkçe çevirmen atanmasını da öngörüyor. Seçim sistemi ayrıca, seçimlerden 2 ay önce İçişleri Bakanlığına ikamet adresine ilişkin bilgi vermemiş tüm seçmenlerin oturdukları değil, nüfusa kayıtlı oldukları yerleşim merkezinde oy verme yükümlülüğü getiriyor.

Yunanistan'ın yurt dışında yaşayan ve sayıları 5 milyonu bulan Yunanlıların oy vermesini sağlamaya yönelik bir düzenlemesi bulunmuyor. Ülkenin en büyük 2 partisi PASOK ve Yeni Demokrasi'nin (YDP), her genel seçimde olduğu gibi bu kez de yurt dışında yaşayan seçmenler için özel taşıtlar kiraladıkları ve toplam 25 ülkeden seçmen gelmesinin beklendiği açıklandı.

Oylar büyük partilere

Ülkedeki seçmenlerin iki büyük parti etrafında toplanmış olmalarından ötürü bu seçimlerde de PASOK ile YDP'nin oyların en az yüzde 80'ini almaları bekleniyor.

Yunanistan'daki seçim sistemi gereği, bir partinin 300 sandalyeli parlamentoda iktidarı 151 milletvekili ile kazanmak için, parlamentoya 3 parti girmesi halinde yüzde 40,5, 4 parti girmesi halinde yüzde 41,5, 5 parti girmesi halinde ise yüzde 42,5 oranında oy alması gerekiyor.

PASOK ile YDP'nin en son karşı karşıya geldikleri, 5 partinin parlamentoya girdiği 16 Eylül 2007 genel seçimlerinde, YDP oyların yüzde 42.84'ünü, PASOK ise yüzde 38.10'unu almıştı. Bu oy oranlarına göre, 300 sandalyeli parlamentoda, YDP 152, PASOK ise 102 milletvekilinden oluşan gruplar oluştururken, Yunanistan Komünist Partisi (KKE) 22, Radikal Sol İttifak Partisi (SYRİZA) 14 ve Ortodoks Halk Birliği Partisi (LAOS) 10 üye ile temsil edilmişti.

Batı Trakya

Milletvekili genel seçimlerine Batı Trakya Türk azınlığından 14 aday katılıyor. Yunan siyasi partileri Rodop ve İskeçe ilindeki 5 kişilik seçim listelerine ikişer Türk aday alırken, Türk nüfusun azaldığı Meriç (Evros) bölgesinde ise Türk milletvekili adayı bulunmuyor.

PASOK, bölgedeki mevcut milletvekillerine aday listelerinde yeniden yer verirken, bu listelerde yeni isimlerin de yer aldıkları görülüyor. Rodop ilinde PASOK listesinde daha önceki seçimlerde milletvekili seçilen Ahmet Hacıosman yerini korurken, bu listede ikinci isim olarak, önceki seçimlerde de aday olan Rodop-Evros Genişletilmiş İl Vali Yardımcısı avukat Rıdvan Kocamümin yer alıyor.

Rodop ilinde geçen seçimlerde milletvekili çıkaramayan Yeni Demokrasi Partisi (YDP) ise bu seçimlere önceki seçimlerde de aday olan eski milletvekili avukat İlhan Ahmet ve İdriz Ahmet isimli Türk adaylarla katılıyor. Eski milletvekili Dr. Mustafa Mustafa'nın aday olduğu Sol İttifak partisi (SYRİZA) listesinde ise ikinci isim olarak bu kez iktisatçı Celalettin Yurtçu yer alırken, Yunanistan Komünist Partisi (KKE) listesinde de iş adamı Faik Faik bulunuyor.

İskeçe ilinde de PASOK milletvekili Çetin Mandacı yeniden aday olurken, aynı listede ikinci isim olarak psikolog Seval Osmanoğlu bulunuyor. YDP listesinde ise gazeteci Aysel Zeybek ile Ahmet Bodur, SYRİZA'da Hasan Malkoç ile Hüseyin Zeybek ve KKE'de de Hamdi Efendi aday olarak yer alıyor.

Başbakan adayları

Yunanistan'daki iki büyük partinin egemenliğine dayalı siyasi atmosfer, YDP Genel Başkanı Kostas Karamanlis veya PASOK Genel Başkanı Yorgo Papandreu'nun başbakanlık görevini üstlenmesi beklentisi yaratmakla birlikte, bu seçimlerde, kamuoyu yoklamalarında rakibinin 5-7 puan önünde görünen PASOK'un zafere ulaşması bekleniyor. Adayların her ikisi de söylem farklarıyla da olsa Türkiye'nin AB perspektifini tüm kriterlere uyması koşuluyla "tam uyum=tam üyelik" formülü çerçevesinde destekliyor. Yunanistan'ın siyasi yaşamında önemli roller oynamış ailelerin soyadlarını taşıyan rakiplerin, 2007 yılındaki karşılaşmalarında Karamanlis zafer kazanmıştı.

Karamanlis kimdir?

Yunanistan'ı Albaylar cuntası ardından demokrasiye taşıyan devlet adamı unvanını taşıyan, 1950-60 ve 70'li yıllarda başbakanlık ve iki dönem de cumhurbaşkanlığı görevini üstlenmiş olan, 1998 yılında ölen Konstantin Karamanlis'in aynı adı taşıyan yeğeni, son 5.5 yıldır başbakan olarak görev yapıyor. Sağ kanattaki hemen tüm akımları temsil eden partisinin seçim kampanyasını, ekonomik krizin önümüzdeki 2 yıl Yunanistan'ı sert bir biçimde etkileyecek olması nedeniyle alınması gereken önlemleri yalnızca YDP'nin başarıyla uygulayabileceği tezi üzerine kuran Karamanlis, 1956 yılında doğdu.

Atina Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdikten sonra ABD'deki Boston Tufts Üniversitesi'nde diplomasi tarihi doktorası yapan Karamanlis'in doktora tezinin konusu "Atatürk-Venizelos döneminde Türk-Yunan ilişkileri" idi. İngilizce, Almanca ve Fransızca bilen Karamanlis evli ve biri kız, ikiz babası.

Papandreu kimdir?

PASOK lideri Yorgo Papandreu da kendisiyle aynı adı taşıyan 1967 Albaylar cuntası dönemi öncesi başbakanlık görevi yapan büyükbabası ve 3 kez başbakanlık yapmış babası Andreas Papandreu'dan sonra, bu göreve talip olan 3. kuşağı temsil ediyor. Parlamentonun 1981 yılından bu yana kesintisiz üyesi olan Papandreu, bugüne kadar 2 kez dışişleri bakan yardımcısı, bir kez kültür bakan yardımcısı, bir kez eğitim bakanı ve toplam 5 yıl dışişleri bakanı olarak görev yaptı.

Papandreu, Yunanistan'ı 1996 yılından 2004 yılına kadar yöneten Kostas Simitis'in PASOK genel başkanlığından ayrılması sonrası 2004 yılının Şubat ayında partisinin liderlik koltuğuna oturdu. Aynı yılın Mart ayında ve 2007 yılının Eylül ayında yapılan seçimlerde rakibi Karamanlis'e mağlup olan Papandreu, yarın yapılacak seçimler için ekonomik krizin sert kemer sıkma önlemleri yerine piyasayı canlandırmaya yönelik bir yaklaşımla aşılabileceğini işleyen bir kampanya yaptı.

ABD'nin Minnesota eyaletindeki ST. Paul kentinde 1952 yılında doğan Papandreu, İsveç'teki Stockholm Üniversitesi ve ABD'deki Massachusetts Amherst College'de sosyoloji eğitimi aldı ve London School Of Economics'de sosyoloji ve kalkınma alanında yüksek lisans yaptı.