T24 - Türkiye, krizle boğuşan ve çareyi adaları bile satışa çıkarmakta arayan komşu Yunanistan’a, tarihi bir jest yapıyor. Türkiye, ‘Komşu’nun kendisine olan doğalgazdan kaynaklı yaklaşık 300 milyon dolarlık borcunu Tahkim’e götürmeme kararı aldı. Türkiye, Yunanistan’da işler yoluna girene kadar borcu erteleyecek.
Ayrıca Türkiye bir jest daha yaparak, borcunu nakdi olarak ödeyemeyen Yunanistan’dan, borca karşılık adalar da dahil arsa arazi veya gayrimenkulle tahsil etmeyecek. Bu kapsamda uluslararası kuruluşların Türkiye’ye getirdiği, alacağını adalar başta olmak üzere gayrimenkulle tahsil etmesi önerisini de reddetti.
Gelişmenin uluslararası alanda da büyük şaşkınlık yaratması beklenirken, Türkiye’nin bu tutumu dünyada da bir ilk olarak değerlendiriliyor. Türkiye bu duruşuyla ilgili uluslararası ortamda da konuyla ilgili sorulara “Bu gelişme iki ülkenin geriye dönük hafızasındaki olumsuzlukları silmeye dönük önemli bir fırsattır” yorumu yapıyor.
Söz konusu gelişmeyi VATAN’a açıklayan Enerji Bakanı Taner Yıldız, “Tahkim’e gitmeyeceğiz. Bu bir ticari ilişki olduğu kadar komşuluk hakkıdır da...” değerlendirmesini yaptı.
10 aydır ödeme yapamıyor
Enerji Bakanlığı’na bağlı Botaş, içinde bulunduğu ağır kriz koşulları nedeniyle yaklaşık 300 milyon dolarlık doğalgaz bedelinin ödeyemeyen Yunanistan’la, 10 aydır görüşmeler yürütüyordu. Botaş, son evrede, borcunu içinde bulunduğu koşullarda ödeyemeyeceği açık olan Yunanistan’la ilgili olarak ‘Tahkim’e gitmeye hazırlanıyordu. Ancak Enerji Bakanlığı, konuyu hükümet nezdinde gündeme getirdi. Konunun detaylarından Başbakan Erdoğan da bilgilendirildi. Krizden çıkamadığı için IMF’yle de ağır koşullarda anlaşma imzalamak zorunda kalan Yunanistan’la ilgili borç sorununu değerlendiren hükümet, Türkiye’nin yol haritasını belirledi.
Yorgo’ya komşuluk hakkı
Bakan Yıldız, “Yunanistan, bizden aldığı doğalgaz için uzun zamandır borcunu ödemiş değil. Bizim bunu hem insani, hem de ticari planda mutlaka temellendirmemiz, sistematize etmemiz gerekiyor. Tabii bu bir ticaret ama bir de işin insani yanı var, komşuluk hakkı var. Evet bu bir uluslararası ilişkidir ama aynı zamanda bir komşuluk ilişkisidir. Bizce bu kararımız, iki ülkenin geriye dönük hafızasındaki olumsuzları silmeye yönelik önemli bir fırsattır. Bu fırsatı her iki tarafın da iyi değerlendireceğine inanıyorum. Şu ana kadar biz değerlendirdik Türkiye olarak. Yunanistan’ın da bunu böyle bir fırsat olarak değerlendireceğini umuyorum” diye konuştu.
Adalar önerisi yakışıksız
Bakan Yıldız, kendilerine uluslararası kuruluşlardan bazı teklifler getirildiğini de belirterek, bunların da Türkiye açısından kabul edilmeyeceğini belirterek, şunları söyledi: “Tabii ki farklı teklifler bize getiriliyor. Türkiye’ye borcunu nakdi ödeyemeyen Yunanistan’ın örneğin adalar gibi, ayni olarak gayrimenkulle ödeme yapması önerisini de kabul etmiyoruz. Bu zorda kalan bir ülkenin, hele bu komşumuzsa, onun zor anlarının değerlendirilmesidir ki, biz bunu yakışıksız buluyoruz. Uluslararası siyasi nezaket gereği ve komşuluk gereği bunun şık olmadığına inanıyoruz.”
Doğalgaz borcu yaklaşık 300 milyon dolar
Türkiye, Azerbaycan’dan satın aldığı doğalgazın bir kısmını Yunanistan’a ihraç ediyor. Yunanistan’ın doğalgaz ihtiyacının önemli bir kısmını karşıladığı bu alışverişte Türkiye, komşusuna 2008 yılında 443 milyon metreküp, 2009 yılında 721 milyon metreküp, 2010 yılında ise 660 milyon metreküp doğalgaz ihraç etti. Türkiye ile Azerbaycan arasında geçen yıl geriye dönük fiyat revizyonuna gidilince, Türkiye’nin Azerbaycan’dan aldığı doğalgaza ortalama 120 dolardan 250 dolar ödemek zorunda kaldı.
Bu revizyon, Türkiye’nin Yunanistan’a sattığı Azeri gazına da uygulandı. Bu nedenle Yunanistan’a yaklaşık 300 milyon dolarlık ek fatura çıktı. Yunanistan bu borcu kabul etti. Ancak mali kriz nedeniyle 10 aydır bu ödemeyi yapamadı. İki ülke arasında görüşmeler halen devam ederken, Yunanistan’ın kısa vadede borcunu ödeyemeyeceği anlaşılınca Türkiye’nin bu alacağını tahkim mahkemesine götürmesi gündeme geldi. Hukuken Türkiye’nin tahkime gitmesi halinde mahkeme sonunda bu tutarı derhal tahsil etmesi mümkün olabilecek. Ancak Türkiye tahkime gitmekten vazgeçti.
Tahkim’e gitmiyoruz
Enerji Bakanı Taner Yıldız, 10 aydır ödenmeyen borç nedeniyle hukuken alacağını tahsil edebilmek amacıyla Türkiye’nin tahkim süreci başlatmaya hazırlandığının hatırlatılması ve “Türkiye tahkimden tamamen vaz mı geçti?” sorusuna da, şu yanıtı verdi:
“Evet. Kendilerinden bize gelecek olumlu bir teklifin bütün bunların yerini kaplayacağına inanıyoruz. Kendilerinden bu manada zor durumda olmalarına rağmen bir yaklaşım bekliyoruz. Bu borcun ticari bir niteliği var. Bu yüzden ticari olarak Yunanistan’ın geleceğe dönük bize bir “ödeme niyeti” ve planı telaffuz etmesi tabii ki Türkiye’nin elini rahatlatır. Bu fırsatı her iki tarafın da iyi değerlendireceğine inanıyorum. Şu ana kadar biz değerlendirdik Türkiye olarak.”
6 bin adanın satışı gündemde
Yunanistan'daki kriz hükümeti adaların kamuya ait bölümünün bir kısmının, yatırımcılara satılmasını ya da uzun süreli kiralanmasını gündeme almasına neden olmuştu. Krizle boğuşan, şimdi de IMF’nin ağır yaptırımlarına boyun eğmek zorunda kalan Yunanistan Hükümeti, bu stratejiyle bölgeye yeni yatırımlar çekerek istihdamı ve vergi gelirlerini artırmayı hedeflemişti. Gözden çıkarılan adalar arasında, Mikonos ile Rodos’un da bulunduğu kamuoyuna açıklanırken, Yunanistan Hükümeti’nin adalardan sorumlu yetki ismi Makis Perdikaris de yaptığı açıklamada, Yunanistan halkına ait bölgeleri satmak zorunda kaldıkları için çok üzgün olduklarını, buradaki tek konunun para bulmak olduğunu söylemişti. Yunanistan’ın Ege Denizi’nde yaklaşık 6 bin adası bulunuyor. Bunlardan sadece 227’sinde halk yaşıyor.
