Hükümetin 'yüksek yargıda neşter' olarak yorumlanan yasa tasarısı tamamlandı. Adalet Bakanlığı, Yargıtay ve Danıştay’ın yapısını büyük ölçüde değiştirecek kanun tasarısını bugün Meclis’e gönderiyor. Tasarıyla, ömür boyu Yargıtay ve Danıştay üyeliği dönemi son bulacak. Üyelikler AYM’deki gibi 12 yılla sınırlandırılacak ve bir kişi bir kez seçilebilecek. Yeni Şafak'ta yer alan habere göre, yasaya eklenecek geçiçi madde ile mevcut üyelerin üyelikleri düşürülecek.
Tasarının Meclis'te kabul edilmesiyle birlikte Yargıtay'ın 516 olan üye sayısı 300'e düşürülecek. Bu sayı da, boşalan her iki üyelik için bir üye seçilmek suretiyle kademeli şekilde nihai olarak 200'e indirilecek.
46 daire 24'e iniyor
Yargıtay'da şu an 23'ü hukuk, 23'ü ceza olmak üzere 46 daire bulunuyor. Düzenlemeyle bu sayı 24'e düşürülecek. Ancak Yargıtay, uhdesinde bulunan dosyaları kendisi çözeceğinden, dosya sayısı kısa zamanda istenilen seviyeye düşmeyeceği gerekçesiyle 22 dairenin Birinci Başkanlık Kurulu'nca en geç üç yıl içinde kademeli olarak kapatılması, bu dairelerin kapatılıncaya kadar görevlerine devam etmesi öngörülüyor. Danıştay'ın ise 17 dairesi ve 195 üyesi bulunuyor. Tasarının Meclis'ten geçmesiyle Danıştay'ın daire sayısı ise 17'den 10'a düşürülecek. İlk etapta 116'ya indirilecek üye sayısı da yıllar içinde kademeli bir şekilde düşürülerek (boşalan her iki üyelik için bir üye seçilmek suretiyle) 90'a düşürülecek. Yargıtay ve Danıştay'da görevi sona erecek kadroların birçoğunun yeni kurulan istinaf mahkemelerinde istihdam edilmesi bekleniyor. İstinaf mahkemelerinin 20 Temmuz'da faaliyete geçmesinin ardından ceza davalarının yüzde 91'i, hukuk davalarının yüzde 89'u, idari yargılama davalarının yüzde 80'i buralarda kesinleşecek. Bu da Yargıtay ve Danıştay'a gelen dosya sayısını önemli ölçüde azaltacak. Bu nedenle Yargıtay ve Danıştay'ın daire ve üye sayısı kademeli olarak azaltılacak.
Görev süresi 12 yılla sınırlandırılacak
Şu anki sisteme göre, Yargıtay ve Danıştay'a seçilen üyeler 65 yaşını doldurana kadar bu kurumlarda görev yapıyor. Bugün Meclis'e gelecek düzenlemeyle bu uygulamaya son veriliyor. Buralardaki üyelik süresi Anayasa Mahkemesi'nde olduğu gibi 12 yılla sınırlandırılacak. Böylece yüksek yargıda bir uyum da sağlanmış olacak. Ayrıca bir kişi üyeliğe bir kez seçilebilecek. Üyelerin belli aralıklarla değişmesi, üyelerin kendini yenilemesini ve toplumun ihtiyaçlarına daha fazla cevap vermesine olanak tanıyacak.
711 üyelik düşüyor
Kanunun yürürlüğe girmesiyle Yargıtay ve Danıştay'daki toplam 711 üyenin üyeliği düşecek. HSYK tarafından 5 gün içerisinde, görevi sona eren üyeler arasından Yargıtay ve Danıştay üyesi seçimi yapılacak. Yeniden seçilen üyeler 12 yıl daha görev yapacak. Görev süresi biten üyelerden yeniden seçilemeyenler ise HSYK tarafından Anayasa'nın 139. maddesinde düzenlenen hakimlik ve savcılık teminatı uyarınca kazanılmış hak aylık dereceleri saklı kalmak kaydıyla bölge adliye veya ilk derece mahkemelerine atanacak.
Hâkim ve savcılara not sistemi
Bugün Meclis'te görüşülecek tasarı, şu düzenlemeleri içeriyor:
-Hâkim ve savcı adayları, mesleğe kabullerinden önce başarı ve liyakat durumlarının bütün yönleriyle değerlendirilmesi ihtiyacı nedeniyle yazılı sınava ilave olarak sözlü sınava da alınacak.
-Yargıtay'ın ilk derece mahkemelerinde hakim-savcılar için not verme uygulaması 2011'de kaldırılmıştı. Tasarı sistemi geri getiriyor. Buna göre 'istinaf' ve 'temyiz' mercileri, hakim ve savcılar hakkında değerlendirme formları düzenleyecek. Bu raporlar terfilerde dikkate alınacak.
