İzmir Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası (VOB) ile İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) arasındaki hisse senetlerinin vadeli alım satımıyla ilgili anlaşmazlıkta son sözü söyleyecek kurum olan Sermaye Piyasası Kurulu'nun (SPK) Başkanı Turan Erol "Bu tartışmalar teferruat. Asıl sermaye piyasalarına yakında gelecek yeni yatırım aracı olan varanta bakın. Oluşacak bu pazara yatırımcı çok büyük ilgi gösterecek" dedi. Erol, varantın büyük volatilitelere (finansal araçların fiyatlarının ya da piyasa genelinin kısa bir zaman aralığı içinde ardı ardına büyük yükselişler düşüşler yapması, dalgalanma göstermesi) karşı koruma sağlaması nedeniyle bireysel yatırımcılardan da yoğun ilgi beklendiğini belirtti.
Varant, İMKB-30'da yer alan hisse senetlerinin fiyat değişimlerinden elde edilen kazanç artışlarına ortak olmak isteyenler için çıkarılan bir ürün.
Volatiliteden koruyor
Yeni yatırımcıları piyasalara çekmek için yılbaşından bu yana hazırlıkları sürdürülen yeni bir yatırım aracı olan varantın çalışmalarında son aşamaya gelindiğini söyleyen Erol, bu piyasanın önümüzdeki birkaç ay içerisinde işlemeye başlayacağını söyledi.
Varantların, sağladığı koruma, yatırım esnekliği gibi özellikleri nedeniyle önemli bir yatırım aracı olduğunu ifade eden Erol, şu bilgileri verdi: "Enflasyona paralel olarak düşen reel faiz oranları ülkemiz finans piyasalarında yakın zamana kadar büyük cazibesi ile çok büyük ağırlığı olan devlet iç borçlanma senetlerine ilgiyi azalttı. Hızla artan yabancı yatırımcı ilgisi de yeni finansal araçlara olan ihtiyacı artırdı. Hisse senedi piyasalarında volatilitenin yüksek, buna karşın para ve sermaye piyasalarında faiz oranlarının düşük olduğu dönemlerde, varant gibi yatırımları bu tür volatilitelere karşı koruyabilen finansal araçlar finans piyasalarında yerini almaya başlayacak."
Varant, İMKB-30'da yer alan hisse senetlerinin fiyat değişimlerinden elde edilen kazanç artışlarına ortak olmak isteyenler için çıkarılan bir ürün. İngilizce rehinli hisse senedi anlamına da kullanılan "warrant" kelimesinden gelen varant piyasaları başta Almanya olmak üzere İtalya, Hong Kong, Singapur, Güney Afrika, Lüksemburg, İsviçre gibi ülkelerde milyarlarca dolarlık işlem hacimlerine ulaşan özellikle 90'lı yıllardan sonra hızla gelişen bir ürün.
Kimler ihraç edecek
SPK'nın çalışmalarını yapıp, tebliğini yayımladığı varantı ihraç etme yetkisi derecelendirme kuruluşlarına veya onların garantör olduğu aracı kurum ve yatırım bankalarına verilecek. Bu kuruluşlar İMKB 30'a dayalı hisse senetlerindeki ve endeksteki değişimi dayanak göstererek varant ihraç edecek. Yatırımcı ise varanta yatırım yaparken, hisse senedininin fiyatına değil, yüzdesel artış veya azalışına yatırım yapacak. Böylece yatırımcı borsada hisse senedine yaptığı yatırımdan farklı olarak şirketin kendisine ve kârına değil, hissenin fiyat değişiminden elde edilen kazanca ortak olmuş olacak.
SPK yetkilileri, Deutsche Bank başta olmak üzere pek çok yatırımcı bankanın varant ihraç etmek için hazırlıklarını sürdürdüklerini belirterek "Başka ülkelerde bu piyasalarda çalışan bu kuruluşlar, ürünün Türkiye'de de büyük ilgi göreceğinden ve yoğun bir talep olacağından eminler" bilgisini verdiler.
Esnek vade yapısı
İhraç edilecek varantların vadesi üç ay ile beş yıl arasında olmak üzere serbestçe belirlenebilecek. İhraç sürecinin, hisse senetlerinin ihraç prosedürüne kıyasla daha kısa sürecek şekilde tasarlandığını dile getiren yetkililer, varantların İMKB'de piyasa yapıcılığı sistemi altında işlem göreceğini kaydettiler.
Varant piyasasının en önemli özelliklerinden birisi de yatırımcıyı dalgalanmadan koruma özelliğine sahip olması. Yatırımcıya belli bir göstergeyi önceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihe kadar alma veya satma hakkı verilecek. İhraç edildikleri piyasanın likiditesine de önemli katkılar yapması beklenen varantlar, vade, uzlaşma fiyatı ve sözleşme büyüklüğü gibi özellikleri ile alındığında yatırımcılar için esnek yatırım olanakları sağlayacak. Varant, piyasa yapıcılığı sistemi içinde çalışacak böylece yatırımcıları riskten koruyacak. Varant sayesinde bugüne kadar sadece tezgahüstü piyasada büyük kurumsal yatırımcıların kullanabildiği araçlar ikincil piyasada ilk defa tüm yatırımcıların erişimine açılacak.
Ayrıca yatırımcılara düşük tutarlar yatırmak suretiyle, hisse senedi ve diğer yatırım araçlarının getirisinden faydalanma imkanı sunması, bununla birlikte hisse senedine benzer özellikler göstermesi; türev araçlar kadar karmaşık olmaması nedeniyle daha çok bireysel yatırımcının sermaye piyasalarına çekilmesinde varant etkili bir finansal araç olacak.
Opsiyon sözleşmelerinden önemli farkları var
* Varantlar şirketler tarafından değil, finansal kurumlar tarafından ihraç edilecek.
* Varant, yapı itibariyle birbirine çok benzediği opsiyon sözleşmelerinden menkul kıymetleştirilmiş (securitized) türev araç olması ile ayrılıyor.
* Varant sözleşme şeklinde olmadığından, satan tarafın teminat yatırma gibi bir yükümlülüğü bulunmuyor.
* Varantın likiditesini artırmak amacıyla, minimum lot büyüklüğünün parasal değeri opsiyona kıyasla daha düşük olarak belirlenir.
* Varantta, yatırımcı sadece uzun pozisyon almakta; opsiyon sözleşmelerinde ise uzun ya da kısa pozisyon alabilmektedir.
