Maliye Bakanlığı, kayıt dışı ekonomi ve vergi kayıp kaçağı ile mücadele için e-fatura, e-tahsilat ve e-haciz yöntemine başvuruyor.
Vergide her şeyi "sanal" hale getirmeye hazırlanan bakanlık, el bilgisayarları ile mobil denetime de geçme hazırlığı yapıyor. Maliye Bakanlığı'nın "2010 Bütçe Gerekçesi"nden alınan bilgilere göre, Vergi Daireleri Otomasyon Projesi'nin (VEDOP) 3. ayağıyla birlikte vergi altyapısı tamamen elektronik hale getiriliyor.
Bu çerçevede e-fatura, e-tahsilat ve e-haciz devreye sokuluyor. Bu şekilde de bütün belgelerin elektronik ortamda düzenlenmesi, geçmiş dönem dahil bütün vergilerin elektronik ortamda tahsil edilmesi ve vergisini ödemeyen mükelleflere de elektronik ortamda haciz öngörülüyor.
Kredi kartıyla vergi tahsilatını yaygınlaştırmayı planlayan Maliye, yeni denetim tekniklerini de hayata geçirmeye hazırlanıyor. Bu çerçevede el bilgisayarlarının kullanılacağı mobil denetimle kayıp ve kaçağa çok daha hızlı ulaşılması amaçlanıyor.
'Özelge havuzu' kurulacak
Maliye Bakanlığı, uygulamada tek seslilik amacıyla mukteza yani "özelge havuzu" kuracak. "Özelge Otomasyon Sistemi" projesi 2010 yılında ülke genelinde kurulacak. Bir mükellefin yaptığı işlemin kanunlara uygun olup olmadığını sorduğu özelgeler, bundan sonra Gelir İdaresi Başkanlığı'nda toplanacak ve gözden geçirilecek. Eski özelgeler ise uygulamada birlik sağlandıkça geri çekilecek.
Vergi mevzuatı aslında çeşitli kanunlara dayanıyor. Vergi kanunlarına açıklık getirmek amacıyla yönetmelik, tebliğ ya da bakanlar kurulu kararı çıkarılıyor. Uygulamaya açıklık genellikle tebliğlerde yer alıyor. Ancak mükellefler mevzuatta yer alsa da bulundukları illerdeki vergi dairesi başkanlıklarına başvurarak yaptıkları işlemin mevzuata uygun olup olmadığını soruyorlar. Bu uygulamanın temeli de yine vergi yasasına dayanıyor. Vergi Usul Kanunu'nun 413'üncü maddesinde, mükelleflerin vergi durumları ve vergi uygulaması bakımından tereddüt ettikleri hususlar hakkında izahat isteyebilecekleri düzenleniyor. Yani mükellef bir dilekçeyle başvuruyor, Maliye de başvuruya göre mükellefe özel izahat yapıyor. Verilen yanıtlara da mukteza ya da özelge deniliyor.
Ancak bir ilin vergi dairesi başkanlığının verdiği özelgeyi bazı durumlarda bir başka ilde bulunan vergi dairesi başkanlığı ya da denetim elemanları kabul etmeyebiliyor. Bir denetim elemanı mükellefte özelge bulunsa bile, işlemi mevzuata uygun bulmayabiliyor. Bu durumda ceza olmasa da anapara mükelleften istenebiliyor. Ya da aynı durumda olan iki mükelleften birisi özelge alıyor, diğeri almıyor. İki mükellefin durumu da daha sonra mevzuata aykırı bulunabiliyor. Özelge alan mükellef ceza ödemiyor ama anaparayı ödüyor, özelge almayan ise hem cezayı hem de anaparayı ödemek zorunda kalıyor. Maliye de sistemde yaşanan bu sorunları çözmek için şimdi özelgelere bir düzen getirmek istiyor.
Gözetimden geçecek
İllerin vergi dairesi başkanlıklarının internet sitelerinde daha önce verilmiş özelgeler konulara ayrılmış olarak yer alıyor. Gelir İdaresi Başkanlığı da bundan sonra, verilecek yeni özelgeleri bir havuzda toplayacak. Örneğin Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı yeni bir özelge verirse; önce online olarak bilgi işlem bölümüne gelecek ve Gelir İdaresi Başkanlığı görecek. Yani Gelir İdaresi Başkanlığı'nın gözetiminden geçecek. Verilecek özelgelere bir standart getirilecek. Verilen özelge Gelir İdaresi'nin sitesinde yer alacak. Daha sonra aynı konuyla ilgili tekrar özelge verilmesine gerek kalmayacak. İstanbul'daki bir mükellef de Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı'nın verdiği özelgeyi kullanabilecek. Böylece aynı özelge tüm Türkiye'deki mükellefler için aynı olacak.
Eskiler de çekilecek
Özelgeler, sistematik hale geleceği için eskiden verilmiş özelgeler de zamanla geri çekilecek. Gelir İdaresi Başkanlığı yetkilileri, yeni özelgelerin bir standart oluşturacağı ve farklılıkları giderileceği için eskilere gerek kalmayacağını, bu nedenle de zaman içinde geri çekileceğini söyledi. Buna karşılık mükelleflerin denetim sırasındaki durumunda değişiklik yapılması düşünülmüyor. Yani özelge olsa bile daha sonraki bir denetim sırasında denetim elemanı durumu mevzuata uygun bulmazsa anapara istenebilecek. Ancak en azından bu konudaki ihtilaflar "standart" getirileceği için azalacak.
Maliye'nin sanal önlemleri şöyle:
Elektronik Fatura: Ülke çapında uygulanacak. Mesaj ağına dönük Elektronik Fatura Platformu oluşturulacak. 2010 yılında yeni sistemle ilgili uygulamalar geliştirilecek.
E-tahsilat ve cari hesap: Mükelleflerin vergi ödemelerini kolaylaştırmak amacıyla vergi tahsilat yetkisi verilmiş 25 banka ve PTT, Gelir İdaresi Başkanlığı sistemine bağlanıp, otomasyon kapsamındaki vergi dairesi ve mal müdürlüklerinde kayıtlı mükelleflerin cari dönem tahakkuklarını sorgulamak suretiyle e-tahsilat yapıyor. Bu sayede vergi tahsilatının daha hızlı ve hatasız şekilde gerçekleştirilmesi sağlanıyor.
E-Haciz: Kamu alacaklarının süratle tahsili, takip masraflarının ve idareyle ilgili kurumların iş yükünün azaltılması, zaman tasarrufu sağlanması ve haciz uygulamalarının elektronik ortamda yapılması amacıyla E-Haciz Projesi geliştirildi. 36 banka ve tüm vergi dairelerinde de projenin pilot olarak uygulanmasına başlandı.
Mobil denetim: Gelir sisteminin etkinliğinin artırılması ve idari kapasitenin geliştirilmesi amacıyla denetimlerde ve yoklamalarda mobil cihazlar (el bilgisayarları) kullanılmaya başlanacak. Mobil denetim için de üretim ve satış aşamasında otomasyon uygulamalarının kapsamı geliştirilecek.
Evini satana sorgu
Gayrimenkul satanlara mektup: Veri Ambarı'ndaki kuyumculuk ve kontör satışıyla uğraşan mükellef bilgilerinden hareketle, faiz ve komisyon karşılığı ödünç para vererek tefecilik yapanlara yönelik takibat yaygınlaşacak. Bunlara öncelikle mektup gönderilerek, beyan dışı bıraktıkları gelirlerini beyan etmeleri istenecek. Ek beyanda bulunmayana ise denetim elemanı gönderilecek.
Online araç tescil projesi: Yıl sonuna kadar bitirilecek. Trafik para cezalarının takip ve tahsilinin daha etkin şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla, halen el ile düzenlenen ve sisteme girilen trafik idari para cezası tutanakları, elektronik ortamda düzenlenecek.
Özelge otomasyon sistemi: Vergi Dairesi Başkanlıklarınca alınan özelge taleplerinin Gelir İdaresi Başkanlığı onayı ile otomasyon ortamında hazırlanması ve tüm Gelir İdaresi Teşkilatınca paylaşılabilmesi için "Özelge Otomasyon Sistemi" oluşturuluyor.
Kredi kartlı tahsilat: Motorlu Taşıtlar Vergisi mükelleflerinin ödemeleri gereken Motorlu Taşıtlar Vergisi ve bu vergiyle beraber kayıtlarda izlenen trafik para cezalarının kredi kartı ile internet üzerinden ödenebilmesine imkân vermek amacıyla başlatılan Kredi Kartı ile Vergi Tahsilatı Projesi kapsamında, protokol yapılan bankalar aracılığıyla 2009 yılı ocak ayı içerisinde kredi kartıyla tahsilata geçildi.
