Başta elektrik faturaları olmak üzere doğal gaz ve akaryakıttaki fiyat artışları hem üreticiyi hem de tüketiciyi etkilemeye devam ediyor. Vatandaş ve esnafın bu konudaki isyanı giderek artarken enerji girdilerinin faturasına katlanamayan üreticilerden de bu konuda yeni bir uyarı geldi.
Aşırı artan tohum ve gübre fiyatlarına bir de zamlı elektrik ve mazot kalemlerinin eklendiğini söyleyen çiftçilere göre önümüzdeki dönemde ortaya çıkacak tablo hem üreticiyi hem de tüketiciyi üzecek.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı son istatistiklere göre yıllık üretici enflasyonu yüzde 93'ü aşmıştı. Girdi maliyetlerindeki artışın devam ettiğini belirten üreticiler, raflardaki pahalılığın kalıcı olduğunu belirtiyor.
Buna göre şu an kilogramı 20-30 liraya satılan meyve ve sebzelere yaz aylarında da erişim pahalı olacak.
"Şimdiye kadar artan maliyetler ve mevsimsel etkilerle beraber özellikle kış ürünlerinde ciddi bir pahalılık gördük. Önümüzdeki süreçte yaz üretimlerinin artmasıyla beraber bu etiketlerde küçük bir düşme görebiliriz" diyen Efeler Ziraat Odası Başkanı Mehmet Kendirlioğlu, "Ancak etiketler geçen yıla göre çok pahalı olmaya devam edecek. Geçen yılın fiyatları artık tüketici için bir hayal" uyarısında bulundu ve "Meyve ve sebze fiyatlarında bugüne göre küçük bir gerileme olsa da et ve süt ürünlerinde bir fiyat düşüşü söz konusu olmayacak. Artık salatalık, biber, patlıcan gibi yaz ürünlerini de pahalı yiyeceğiz" şeklinde konuştu.
Elektrik ve mazot fiyatlarını karşılamanın mümkün olmadığını söyleyen Kendiroğlu'na göre özellikle enerji girdilerindeki fiyat artışı durdurulmazsa tarım ve hayvancılık üretimi ciddi kayıplar yaşayabilir.
'Enerji maliyetini ürünlerde hissedeceğiz'
Raflardaki asıl tehlikenin önümüzdeki günlerde kendini göstereceğini belirten Kumluca Ziraat Odası Başkanı Hidayet Kökçe ise şunları söylüyor: "Gübre, tohum, fide, mazot ve elektrikte yakın zamana kadar ciddi artışlar oldu. Biz şu anda yaptığımız üretimin yüzde 80'ini bu yüksek girdi maliyetleri ile gerçekleştirdik. Ancak yaz döneminde ciddi bir üretim yapacağız ve bunda sulama çok büyük paya sahip. Biz bu sulama çalışmaları için elektrik kullanacağız. Ayrıca çiftçinin her adımı da motorin ile oluyor. Yani asıl fiyat artışını önümüzdeki dönemde göreceğiz. Enerji fiyatlarını ürünlerde hissedeceğiz."
Bu durumun üretimi aksatacağını belirten Kökçe'ye göre çok sayıda çiftçi zarar edeceğini düşündüğü için hiç ürün ekmeyecek. Şu anki şartların bile kendilerini oldukça zorladığını bekleyen Kökçe, vatandaş ve esnaf için yapılması planlanan elektrik düzenlemesinde çiftçilerin de düşünülmesini istiyor.
Desteklerde revize talebi
Üretici fiyatlarındaki artışın bahar ayları ile yükselmeye devam edeceğini vurgulayan Mehmet Kendirlioğlu da çiftçi için desteklerin hızla artırılmasını talep ediyor. Desteklerin güncel şartlara göre revize edilmesi gerektiğini anlatan Kendirlioğlu, "Girdi maliyetleri ne kadar düşerse tezgahtaki ürünün fiyatı da o kadar düşer. Küresel anlamda enerji girdileri yüksek maliyet oluşturuyor ve bu uzun süre devam edecek. Burada atılması gereken en önemli adım desteklerin güçlendirilmesi ve hızlandırılması" dedi.
Elektrik düzenlemesinde öncelik esnafta
Toplumun tüm kesimlerinde elektrik faturaları konusunda bir indirim beklentisi oluşurken Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez de bu konuda gelen taleplerin değerlendirildiğini söyledi. DW Türkçe'nin edindiği bilgilere göre elektrik düzenlemesinde öncelik son zamlarla binlerce liralık elektrik faturaları ile karşılaşan esnafta.
Vatandaşa ise kademeli tarifede kilovatsaat sınırı yükseltilerek az da olsa bir indirimin sağlanması üzerine çalışılıyor. Faturalarda KDV indirimine ise sıcak bakılmıyor. Yüksek kademe için birim fiyatta indirim yapılması ise diğer bir seçenek. Bu konuda yapılan çalışmayı Cumhurbaşkanlığı yönlendiriyor.
Bir diğer önemli talep olan akaryakıttaki vergi yükünün azaltılmasına ise şu an için olumlu bakılmıyor.
Türkiye'de günde ortalama 900 milyon kilovatsaat elektrik, 250 milyon metreküp doğalgaz, 50 milyon litre dizel ve 10 milyon litre benzin kullanılıyor.
Enerji uzmanlarına göre enerji kalemlerinde devlet tarafından uygulanacak en küçük sübvansiyon bile milyarlarca dolarlık ek maliyet yaratıyor. Bu da hükümetin olası bir indirim paketi için manevra alanını daraltıyor.
Emre Eser
© Deutsche Welle Türkçe
