Kamyon, midibüs ve ağır vasıta sektöründe bankaların da muslukları kısmasıyla satışlar bir önceki yıla göre dörtte bire oranında azaldı. 2009 için satış hedefi veremeyen sektör temsilcileri umutlarını tekrar devreye alınması beklenen hurda teşviğine bağladı.
Küresel krizde en ağır darbelerden birini de "ağır vasıta" sektörü aldı. 2008'de otomobil satışları yüzde 14.4 düşerken kamyon ve midibüs pazarındaki daralma yüzde 23'leri buldu. Aynı dönemde hafif ticari araç satışları ise yüzde 20.8 geriledi. Satışların yüzde 80'e yakınını tüketici kredisiyle yapan kamyon, midibüs ve ağır vasıta sektöründe bankaların da muslukları kısmasıyla satışlar bir önceki yıla göre dörtte bire oranında azaldı. Ağır vasıta sektörü de umudunu yenilenerek tekrar devreye alınması beklenen hurda teşviğine bağladı.
Kamyon ve midibüs satışlarında ciddi düşüşler 2008'in son 3 ayında başladı. 3.5 ton ve üstü kamyon pazarı 2008 Ekim'de yüzde 31, Kasım'da yüzde 65 gerilerken aralıktaki düşüş de yüzde 60'ları buldu. 2007'de 3.5 ton ve üstü kamyon sınıfı ticari araçlarda toplam pazar 69 bin adet iken 2008'de pazar yüzde 23 daralmayla 53 bin adetlere düştü. 3.5 ton ve üstü midibüs ve kamyon pazarı olarak bakıldığında da küçülme yüzde 23'lere dayandı. Geçen yılı zorlu geçiren sektör temsilcileri 2009 için satış hedefi veremiyor.
Üretim daralmaları yaşanacak
Iveco'nun 2008'i yaklaşık yüzde 3'lük bir pazar payı ile kapattığını belirten Iveco Otomotiv Pazarlama Müdürü Tansu Giz, 2009 içinse bir tahmin yapmanın zor olduğunu belirtti. Doğuş Otomotiv Scania Pazarlama Müdürü Çağla Gül de Türkiye İthal Ticari Araçlar Derneği verilerine göre, 2008'de 16 ton ve üzeri ağır ticari araç pazarında yüzde 24'e varan gerileme olduğunu dikkat çekerek şunları kaydetti: "Geçen yıl toplam pazarda satışların yüzde 31'ini ithal ticari araçlar oluşturdu. Scania 16 ton ve üzeri ithal ağır ticari araç pazarında yüzde 31'lik bir pay elde etti. Pazarda çekici satışları yüzde 53'lük oranla kamyonu geçti. İnşaat kamyon satışlarının payı ise yüzde 28'den 26'ya indi. 2009'da son iki yıldır olduğu gibi bir daralma bekliyoruz."
Mercedes Benz Türk AŞ Direktörler Kurulu Başkanı Jurgen Ziegler de kamyon pazarındaki daralmanın 2009'da süreceğini söyledi. Otobüs pazarında 8 ton üzeri araç segmentinde yüzde 15 gerilemenin beklendiğine dikkat çeken Ziegler, şunları kaydetti:
"Tüm otomotiv sektöründe üretim hacmi, Avrupa pazarlarındaki talep daralması ve bunun da ihracatı etkilemesiyle daha da düşecek. 2009'da otobüs fabrikamızda üretimin 2008 düzeyinde olmasını planlıyoruz. Ancak Aksaray fabrikamızda ise üretimin yüzde 40 azalacağını düşünüyoruz. Dolayısıyla burada istihdam açısından zor bir dönem yaşanması bekleniyor. Bu fabrikamızda 2009'da istihdamı güvence altına almak için sendika temsilcileri ile elele vererek mümkün olan tüm esnek önlemler alınacak."
Krediler açılırsa biraz rahatlarız
Ford Otomotiv Kamyon Satış Müdürü Emrah Duman satın almalarda kredi kullanımının çok yüksek olduğu ağır ticari araç piyasasının finansal kredilerdeki tıkanıklıktan olumsuz etkilendiğini ifade etti. Duman, "2009'da özellikle yılın ilk yarısının zorlu geçeceğini, 2. yarıda toparlanma olacağını düşünüyoruz. 2009 öngörümüz 15 ton üstü ağır kamyon pazarının 2008'e göre yüzde 30 küçülerek 14 bin adetler seviyesinde gerçekleşmesi" diye konuştu.
Temsa Global Satış ve Pazarlama Direktörü Ayhan Dayıoğlu hükümetin, sektör yetkilileri ile birlikte hurda teşviğinin yenilenmesi konusunda çalıştığını bildiklerini, uygulamanın devreye girmesinin hem yollardaki güvenliği artıracağını hem de satışlara katkı sağlayacağını belirtti. Satışların yüzde 80'nin banka kredisiyle yapıldığına dikkat çeken Dayıoğlu, "Talep var ancak bankalar kredileri kıstı. Krediler açılırsa işler açılır" dedi.
Volvo Türk Genel Müdürü Ulf Magnusson ise 2009 için yorum yapmanın herkes için zor olduğunu vurgulayarak şöyle devam etti:
"İlk çeyrekte herkesi zor zamanların beklediği kesin. Toparlanma dönemi de çok kısa olmayabilir. Ama tabi ki piyasalar er veya geç açılacak. Araçlar için önceden düşünülen 35 yaş sınırı uygulanmasının sektörel trafiğe kalite ve düzen getirmesi açısından çok faydalı olacağını düşünüyorum. Ancak 35 yaş sınırının çevresel kirlenme anlamında maalesef yeterli faydayı sağlayamayacağını biliyoruz. Çevre kirliliğinin azaltılması için de bu sınırın kademeli olarak mutlaka 15-20 yaş sınırına çekilmesi gerekiyor."
16 yaş ve üzeri ticarilere hurda desteği yolda
Ulaştırma Bakanlığı'nın eski araçların piyasadan çekilmesini teşvik etmek için 17 Kasım 2007'de çıkardığı ancak vergi ayağının eksik olması nedeniyle uygulanamayan hurda teşviği Ankara'da bürokrat ve sektör yetkilileriyle yeniden inceleniyor.
Eski tebliğ 1972 yılı ve öncesindeki (35 yaş) azami yük ağırlığı 3.5 tondan fazla ve yük taşımak için imal edilen kamyon, tanker, çekici cinsi motorlu taşıtları ve sürücü dahil 16 adet ve üzeri oturma yeri olan otobüsleri kapsama alıyordu. Teşviğin amacı 15 Ocak 2008'den itibaren karayollarında güvenliği arttırmak ve çevre kirliliğini azaltmak amacıyla ticari araçların trafikten çekilmesini sağlamaktı.
Tebliğe göre, vatandaşların araçlarını hurdaya çıkarmaları halinde ağırlıklarına göre 2 bin 400 ile 7 bin 500 YTL arasında ödeme yapılacaktı. Ancak bu araçların vergi borçları ödenecek miktarın çok üzerinde olduğundan uygulama gerçekleşmedi. Şu anda bu teşviğin yeniden görüşüldüğünü ifade eden BMC Pazarlama Müdür Yardımcısı Tufan Altuğ şunları söyledi: "Ulaştırma Bakanlığı ve ilgili bakanlıklar bu teşviği yeniden devreye almak için hazırlık yapıyor. Hurdaya ayrılacak araçların eski vergi borçlarının affı sağlanıp, sahibine kilo başına belirlenen bir miktar ödeme yapılacak. Ayrıca aracını muadil bir ticari ile değiştirecek vatandaşa da ek bir destek verileceğinden bahsediliyor. 16 yaş ve üzeri araçlara uygulanması öngörülüyor. Bu teşvik devreye girerse sadece kamyon ayağından minimum 20 bin yeni araç satışı öngörebiliriz. Uygulamanın önümüzdeki haftalarda son şeklini alacağı belirtiliyor."
