Ukrayna, Avrupa Birliği (AB) ile Ortaklık ve Serbest Ticaret Anlaşması'na imzayı attı. Anlaşmaya karşı çıkanlar işsizlik riskine dikkat çekiyor, ortaklığı savunanlar ise imzanın ülkeyi AB üyeliğine yakınlaştıracağını düşünüyor.
Kiev, Avrupa Birliği (AB) ile mart ayında siyasi bölümünü imzaladığı ortaklık anlaşmasının ekonomik bölümünü de imzaladı. Ukrayna'nın yanısıra Moldova ve Gürcistan da, aynı anlaşmayla AB ile ortaklık bağını kurdu.
AB ile Ortaklık ve Serbest Ticaret Anlaşması’na Ukrayna'daki çevrelerden farklı tepkiler var. Atılan imza, Ukrayna’nın AB üyeliğini öngörmemekle birlikte, ülkenin AB’ye entegrasyonu açısından önemli bir aşama olarak değerlendiriliyor. Ukrayna’nın AB Başmüzakerecisi Valeriy Pyatnitskiy, Ukrayna’nın bu anlaşmanın imkânlarından yararlanması halinde, orta vadede AB üyeliğinin kolaylaşacağını söylüyor.
'İhracatı ve istihdamı artıracak'
Söz konusu anlaşmaya göre, AB tarım ve sanayi ürünlerinin büyük bölümüne gümrük vergilerini ya yüzde 1’in altına düşürecek, ya da tamamen sıfırlayacak. Diğer taraftan bu imkânlardan yararlanabilmek için, AB standartlarına uygunluk sertifikasının alınması gerekiyor.
Anlaşmayı savunan çevreler, bu anlaşmanın özellikle Ukrayna tarım sektörüne büyük avantaj sağlayacağını, ülkenin ihracatının üçte bir oranında artacağını ve sadece yıllık ihracat gelirlerinin 500 milyon euroyu bulacağını, ayrıca, bu şartlarda, yeni iş imkânlarının yaratılacağını söylüyor.
Yine bu anlaşmayı savunanlara göre, anlaşmanın imzalanması, beraberinde, Ukrayna’nın Avrupa’daki finans kuruluşlarından kredi almasını kolaylaştıracak ve bu durum, Ukrayna’nın içinde bulunduğu ekonomik darboğazdan çıkmasını kolaylaştıracak.
Karşı çıkanlar: Rekabeti bitirecek
Anlaşmaya mesafeli yaklaşanlar ise, AB'nin sadece uyum sertifikası alan mallara kolaylık sağlayacağına dikkat çekiyor. Yine bu kesimin değerlendirmesine göre, anlaşma, Ukrayna’nın sanayi sektörünün rekabet imkânını ortadan kaldıracak ve işsizliğe yol açacak.
Diğer taraftan anlaşmayı savunanlar, anlaşmanın Ukrayna’ya ekonomik faydalarının kısa dönemde değil, orta dönemde görüleceğini ve serbest ticaret rejiminin, Ukraynalı sanayicileri, Avrupa standartlarına uymaya zorlayacağını söylüyor.
Erteleme iktidarına mal oldu
Ukrayna’yla AB arsında ortaklık ve serbest ticaret anlaşmasına yönelik müzakereler, 2007 yılında başlamıştı. Müzakereler, Rusya yanlısı olarak nitelendirilen Viktor Yanukoviç’in cumhurbaşkanlığına gelmesinden sonra da devam etti. 2010 yılında iktidara gelen Yanukoviç yönetimi, Rusya yönetiminin beklentilerinin aksine, ekonomik açıdan önceliklerinin Rusya değil, AB olduğunu ortaya koymuştu.
Müzakerelerin tamamlanmasına rağmen, anlaşma, Ukrayna’nın eski başbakanı Yuliya Timoşenko’nun hapis cezasına çarptırılması nedeniyle, imzalanmadı.
Ukrayna'nın anlaşmayı geçen kasım ayında, Litvanya’nın başkenti Vilnius’taki Doğu Ortaklığı Zirvesi’nde imzalanması bekleniyordu. Ukrayna ekonomisinin o dönemde bir yıla yakın bir süredir durgunluk dönemine girmiş olması nedeniyle bu anlaşma, gerek hükümet, gerekse muhalefet tarafından, bir kurtuluş yolu olarak sunuluyordu. Ancak, Ukrayna yönetiminin son anda bu anlaşmayı imzalamayı ertelediğini açıklaması, muhalif kitleleri sokağa döktü.
Böylelikle, Yanukoviç’in devrilmesine gidecek olaylar sürecinin ilk kıvılcımı çakılmış oldu. Dönemin Ukrayna Başbakanı Nikolay Azarov, hükümetin bu konuda erteleme kararı almasının, Rusya’nın yoğun baskılarından kaynaklandığını söyledi.
AB ile yeni sayfa
Ukrayna’da iktidara AB yanlısı yönetimin gelmesinin ardından, mayıs ayında AB yetkilileri, Ukrayna’ya 1 Kasım tarihine kadar sürecek olan ekonomik ayrıcalıklar tanıdı. Ukrayna yönetimi, bu serbest ticaret rejiminin kesintisiz devam etmesi için, anlaşmanın imzalanmasının hemen ardından parlamentoda en kısa sürede onaylanmasını sağlamaya çalışacak.
Siyasi gözlemciler, bu anlaşmanın ekonomik öneminden çok, siyasi önemine vurgu yapıyor. Zira, uzmanların değerlendirmesine göre, bu anlaşmanın imzalanması, Ukrayna’nın Rusya’dan uzaklaşıp Batı sistemine eklemlenmesini sağlayan en önemli adımlardan biri.
Ukrayna Avrupa Çalışmaları Derneği’nden Dr. İhor Todorov, Rusya’nın özellikle bu nedenden ötürü Ukrayna’nın AB ile ortaklık anlaşmasını imzalamasını yıllarca engellemeye çalıştığını ifade ediyor.
Moskova yönetimi, Ukrayna’ya Rusya, Belarus ve Kazakistan’ın oluşturduğu Gümrük Birliği’ne katılma önerisinde bulunmuş, ancak Rusya yanlısı olarak bilinen Yanukoviç bile buna sıcak bakmamıştı.
Kamuoyu anketleri
Ukrayna’da geçen günlerde yapılan bir kamuoyu yoklaması, halkın (Kırım’da yaşayanlar hariç) hâlâ yüzde 30’unun, Rusya ile Gümrük Birliği’ne sıcak baktığını ortaya koydu. Buna karşılık, Rusya’yla kesinlikle ekonomik entegrasyon istemeyenlerin oranı, yüzde 55. Ayrıca Rusya’yla yaşanan siyasi gerginlikler, Batı yanlısı eğilimlerin güçlenmesine neden oldu. Bu da Ukrayna yönetiminin bu konuda kamuoyundan destek almasını sağlıyor.
Rusya, Ukrayna’nın AB ile serbest ticaret anlaşması imzalaması halinde, Rus pazarının da zarar göreceğini söyleyerek, bu şartlarda Kiev'e gümrük vergileri uygulayacağını açıkladı. Rusya’nın hala Ukrayna’nın ithalat ve ihracatta bir numaralı ortağı olması, Kiev'in Moskova'nın yaptırımlarına karşı zayıf durumda kalmasına neden oluyor. Ancak AB yetkilileri, Rusya’nın olası önlemlerine karşı Ukrayna’yı koruyacaklarını söylüyor.
Kaynak: Al Jazeera
