Türkiye'nin NATO sınavı bugün başlıyor

NATO üyesi 28 ülkenin devlet ve hükümet başkanlarını bir araya getirecek olan Strasbourg-Kehl zirvesi, ittifakın 60. kuruluş yıl dönümü çerçevesinde, "kapalı bir aile toplantısı" havasında bugün başlıyor. 

Zirvede Türkiye’yi Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün başkanlığında bir heyet temsil edecek.

NATO'da gözler Türkiye'de

Zirve, yeni NATO Genel Sekreteri seçimi ve Fransa'nın NATO'ya dönüş talebi nedeniyle Türkiye'yi de yakından ilgilendiriyor. 

Zirvenin nasıl sonuçlanacağı en çok merak edilen konuların başını, yeni NATO Genel Sekreteri’nin kim olacağı çekiyor. Bu konuda da gözler Türkiye’ye çevrilmiş durumda. Ankara, adaylığı resmen açıklanan Danimarka Başbakanı Anders Fogh Rasmussen’e sıcak bakmıyor. Rasmussen’in aday olması halinde veto yetkisini kullanıp kullanmayacağı merak edilen Türkiye’nin hedefi, bu konunun zirve sonrasına sarkmasını sağlamak. 

Rasmussen'e yeşil ışık, Roj adımı getirdi

Genel sekreterliğe 2004 yılının ocak ayında atanan Hollanda'nın eski dışişleri bakanı Jaap de Hoop Scheffer, 31 Temmuz 2009'da koltuğunu devrederek Brüksel'den ayrılacak.

NATO Zirvesi’nin en gözde konularından birini, Fransa’nın 1966’da ayrıldığı İttifak’ın askeri kanadına dönüşü oluşturuyor. İlk aşamada Türkiye’nin bu dönüşe çok sıcak bakmadığı spekülasyonları yapılsa da Ankara, başından bu yana pragmatik bir yaklaşım sergiledi ve tüm üyelerin tam destek verdiği bu adıma yeşil ışık yaktı. 

Fransa gözünü NATO'ya dikti

Türkiye'nin Fransa için zor kararı

Toplantının en önemli gündem maddelerinden birini de Afganistan’da devreye sokulacak yeni strateji oluşturacak. Obama yönetiminin devreye soktuğu, askeri ve sivil boyutları olan yeni yaklaşım NATO’dan da destek görüyor. Türkiye de başından bu yana sivil yöntemlerin göz ardı edilmemesi için büyük çaba harcıyor. Afganistan konusundaki en önemli sorun ise Amerikan yönetiminin müttefiklerinden asker artırmalarını talep etmesi. Türkiye’nin katkısı 690 asker düzeyinde. Bu sayı merkez komutanlığının alınmasıyla artacak, ancak Ankara, “savaşmama” ilkesini koruyacak.

Türkiye'nin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Dışişleri Bakanı Ali Babacan ve Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül tarafından temsil edileceği zirvede liderler, "Karargah Reformu" olarak adlandırılan çalışmayı en üst düzeyde ele alarak inceleyecek.

İttifakın gelecek 10 yıllarda yeni güvenlik unsur ve tehditlerini nasıl göğüsleyeceğine ilişkin değerlendirmelerde bulunacak olan NATO Konseyi'nde devlet ve hükümet başkanları, "Atlantik İttifakı Deklarasyonu" belgesinin yanı sıra bir ortak bildiri ve bir "Afganistan Deklarasyonu" yayımlayacak.

Obama'nın ilk NATO zirvesi

ABD Başkanı Barack Obama'nın ilk defa katılacağı zirve sırasında ittifakın Arnavutluk ve Hırvatistan'ın katılımıyla genişlemesi, Fransa'nın askeri kanada dönüşü, yeni NATO genel sekreterinin belirlenmesine ilişkin temaslar, terörizmle mücadele, Rusya ile ilişkiler, NATO-AB ilişkileri gibi konular resmi veya gayrı resmi gündemde yer bulacak.

Fransa'nın Strasbourg, Almanya'nın Kehl ve Baden-Baden kentlerinde yapılacak NATO zirvesi, yarın akşam devlet ve hükümet başkanlarının, dışişleri bakanlarının ve savunma bakanlarının ayrı ayrı buluşacakları çalışma yemekleriyle başlayacak. Zirve, cumartesi günü yayımlanacak ortak bildiriyle sona erecek.

Protesto eylemlerine karşı sıkı önlem

NATO zirvesi sırasında yapılması ve bir kısmı şiddetten yana olan on binlerce kişinin katılması öngörülen karşı gösteriler ve protesto hareketleri nedeniyle, Fransa ve Almanya'da 15'er bin polis ve güvenlik uzmanı görevlendirildi, olağanüstü önlemler alındı. Strasbourg'da yaklaşık 30 stratejik öneme sahip binanın çevresinin bariyerlerle kapatıldığı, bu binalar arasında kongre ve basın merkezleriyle Amerikan heyetinin kaldığı Hilton otelinin de bulunduğu kaydedildi.

Fransa, zirve dolayısıyla daha önce Schengen Anlaşması gereği Almanya sınırında kaldırdığı vize denetimlerini 20 Mart ile 5 Nisan arasında yeniden yürürlüğe koymuştu.

1949'da kuruldu

Kuzey Atlantik İşbirliği Teşkilatı (NATO), Washington'da 4 Nisan 1949'da imzalanan antlaşma çerçevesinde oluşturulan, dünyanın en büyük ortak askeri savunma örgütü.

İlk aşamada 12 ülke (ABD, Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, İngiltere, İzlanda, İtalya, Lüksemburg, Norveç, Hollanda ve Portekiz) tarafından kurulan NATO'ya daha sonra Türkiye ve Yunanistan, onların ardından da Almanya, İspanya, Polonya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Litvanya, Estonya, Letonya, Slovakya, Slovenya, Bulgaristan ve Romanya katıldı. NATO'nun üye sayısı, bu zirvede Arnavutluk ve Hırvatistan'ın da katılımıyla 28'e ulaşacak.

Başlangıçta "Sovyet tehdidine karşı" kurulan ve bir "savunma alanı" belirleyerek müttefikler arasında dayanışma ilkesini ön plana çıkaran NATO, Doğu Blokunun ve Varşova Paktının çökmesinin ardından "kapsama alanını" genişletti, Kosova'dan Afganistan'a, Irak'tan Somali'ye çeşitli rol ve görevler üstlendi.

NATO antlaşmasının, "Bir müttefike yönelik saldırı tüm müttefiklere yapılmış sayılır" ilkesine dayalı 5. maddesi, ilk defa 2001 yılında ABD'de 11 Eylül saldırıları çerçevesinde işlerlik gördü.

Genel merkezi 1966'den beri Brüksel'de bulunan NATO'nun Avrupa Kuvvetleri Komutanlığı (SHAPE) da Belçika'nın Mons kenti yakınlarında konuşlandırıldı.

İttifakın en yüksek siyasi karar organını Kuzey Atlantik Konseyi, askeri karar organını ise Askeri Komite oluşturuyor.