Hülya Karabağlı
T24/ ANKARA - CHP Ankara Milletvekili Sinan Aygün, Türkiye’nin borç haritasını çıkardı. Merkez Bankası, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine dayanılarak çıkarılan borç haritasına göre, Türkiye nüfusunun yarısından fazlası bankalara borçlu. Vatandaş ve şirketlerden oluşan kredi müşterisi sayısı bu yılın Haziran sonu itibariyle 43 milyon 518 bine yükseldi. Bu yılın Eylül ayı sonu itibariyle vatandaşların kredi kartı borçları 54 milyar 955 milyon liraya yükseldi. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre, Türkiye nüfusunun 2010 sonunda 73 milyon 723 bin kişi olduğu dikkate alınırsa ve her bir kredi borçlusu bir kişi sayıldığında nüfusun yüzde 56,3’ünün bankalara borçlu olduğu ortaya çıkıyor.
Nakdi krediler yüzde 39.1'lik artış
-2011 Eylül sonu itibariyle, vatandaşların tüketici kredisi, taşıt kredisi, konut kredisi, kredi kartı borçları ile şirketlerin bankalardan sağladıkları kredilerin toplamını oluşturan nakdi krediler ise son bir yılda yüzde 39,1 artarak 661,2 milyar liraya yükseldi.
-Bankacılık sektörünün yurtdışından sağlananlar dahil kullandırdığı ve toplamı 661 milyar lirayı aşan kredileri içinde, tüketicilerin kullandığı konut, otomobil ve ihtiyaç kredilerinden oluşan toplam tüketici kredilerinin tutarı, iş kurmak ya da işletmeye sermaye sağlamak amacıyla kullanılan işletme kredilerine yaklaştı. 2011 Eylül sonu itibariyle kullanılan tüketici kredileri 163 milyar 17 milyon liraya ulaşırken, işletme kredilerinin tutarı 169 milyar 460 milyon lira oldu.
-İhracat kredilerinin 45 milyar 528 milyon liraya ulaştığı söz konusu dönemde, diğer yatırım kredileri 33 milyar 433 milyon lira, diğer krediler 141 milyar 216 milyon lira oldu.
Vatandaşların kredi kartı borçları ise bu yılın Eylül sonu itibariyle 54 milyar 955 milyon liraya yükseldi.
Kredi borcu milli gelirin yüzde 48'i
Banka kredileri, 2010 sonu verileri dikkate alınırsa 1 trilyon 103 milyar 150 milyon liralık Gayri Safi Yurt İçi Hâsıla’nın yüzde 47,6’sını oluşturdu. Bu oran, GSYH’nin 952 milyar 559 milyon lira olduğu 2009 yılında yüzde 41,2 seviyesinde idi.
Türkiye'nin yarısından fazlası borçlu
BDDK verilerine göre, 2011 yılı Haziran sonu itibariyle, kişi ve şirketlerden oluşan bankaların kredi müşterisi sayısı 43 milyon 518 bin kişiye yükseldi. Bu rakam geçen yılsonunda 41 milyon 496 bin kişiydi. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre, Türkiye nüfusunun 2010 sonunda 73 milyon 723 bin kişi olduğu dikkate alınırsa ve her bir kredi borçlusu bir kişi sayıldığında nüfusun yüzde 56,3’ünün bankalara borçlu olduğu ortaya çıkıyor.
Bankaların kredi müşterisi sayısı 2007’de 27 milyon 712 kişiydi. Küresel krizin etkilerinin görülmeye başlamasıyla birlikte 2008 yılında kredi müşterisi sayısı 34 milyon 194 bin kişiye, 2009 yılında da 38 milyon 181 bin kişiye yükselmişti.
Her 100 KOBİ'den 11'i ödemede zorlanıyor
Banka kredi müşterilerinin önemli bir bölümünü KOBİ’ler meydana getiriyor. Eylül 2011 sonu itibariyle nakit kredi kullanımı nedeniyle toplam 1 milyon 478 bin KOBİ’nin bankalara 156,2 milyar lira kredi borcu bulunuyor. Bankalardan kredi kullanan her 100 KOBİ’den 11’i de borcunu geri ödemekte sorun yaşıyor. Toplam 165 bin 216 KOBİ kredi borcunu ödeyemediği için bankaların takibinde bulunuyor.
13 milyon 438 bin tüketici kredisi borçlusu
Türkiye Bankalar Birliği’nin verilerine göre Haziran 2011 itibariyle bankalara tüketici kredisi borcu bulunan vatandaş sayısı 13 milyon 438 bin kişiye ulaştı. Buna göre 336 bin tüketicinin bankalara taşıt, 1 milyon 163 bin kişinin konut, 8 milyon 696 bin kişinin ihtiyaç ve 3 milyon 243 bin kişinin de diğer isimler altında kullandığı tüketici kredisi borcu bulunuyor.
Bankaların kredi kartı müşterisi sayısı ise 2010 sonu itibariyle, 27 milyon 787 bin kişi iken, 2011 Haziran sorunda 30 milyon 275 bin kişiye ulaştı.
1.5 milyona yakın kredi kartı borçlusu banka takibinde
Tüketicilerin büyük bir kısmı da kredi ve kredi kartı borçlarını ödeyemediği için bankalar tarafından takibe alındılar. Eylül 2011 sonu itibariyle 767 bin 570 kişi tüketici kredisi, 1 milyon 429 bin 578 kişi de kredi kartı borcunu ödeyemediği için bankalar tarafından takibe alınmış durumda bulunuyorlar.
Bu arada tüketici finansman şirketlerine borçlu vatandaşların sayısı da azımsanamayacak bir ölçüye ulaştı. BDDK’nın verilerine göre tüketici finansman şirketlerine borçlu sayısı 292 bin 325 kişiye çıktı.
En borçlu il İstanbul
Nakdi kredilerin il bazında dağılıma bakıldığında, en borçlu il İstanbul oldu. İstanbul’un, bankalara olan kredi borcu, 265 milyar 636 milyon lira ile toplam nakdi kredilerin yüzde 41’ine karşılık geldi.
İstanbulluların kullandığı kredi miktarı 2010 Eylül sonuna göre de yüzde 37.5 oranında arttı. 13 milyon 255 bin kişinin yaşadığı İstanbul’da kişi başına düşen borç 2011 Eylül’de 20 bin 39 lira oldu.
Ankara ikinci en borçlu il
Bankalara en çok borcu bulunan ikinci il olarak kayda, Başkent Ankara girdi. Ankaralıların kredi borcu Eylül sonu itibariyle 76 milyar 885 milyon liraya yükseldi. 4 milyon 771 bin nüfuslu Ankara’da kişi başına 16 bin 112 lira kredi borcu düştü.
Bankalardan kullanılan nakdi krediler sıralamasında 10 bin 897 liralık borçla Antalya üçüncü sırada yer aldı. Antalya’yı kişi başına 9 bin 789 liralık borçla Kocaeli, 8 bin 974 liralık borçla İzmir, 7 bin 967 liralık borçla Bursa, 7 bin 952 liralık borçla Denizli, 7 bin 746 liralık borçla Gaziantep, 7 bin 735 liralık borçla Hatay, 7 bin 559 liralık borçla Muğla izledi.
En az borç Hakkari'nin
Kişi başına en az kredi borcu bulunan il ise bin 90 lirayla Hakkari oldu. Hakkari’yi bin 103 lira ile Ağrı, bin 110 lira ile Muş izledi. En az borçlu iller sıralamasında ilk ona giren diğer iller ve kişi başına borç miktarları ise şöyle:
Bingöl bin 655, Şırnak bin 743, Şanlıurfa bin 998, Bitlis 2 bin 15, Mardin 2 bin 59, Batman 2 bin 154, Bitlis 2 bin 15, Mardin 2 bin 59, Batman 2 bin 154 lira.
En çok Muş'un, en az Zonguldak'ın borcu arttı
2011 yılının Eylül sonu itibariyle kredi borcu en fazla artan il Muş oldu. 2010 yılının aynı döneminde, kişi başına borcu 635 lira olan Muş’un borcu yüzde yüzde 75 artarak bin 111 liraya yükseldi.
Borcu bir önceki yıla oranla yüzde 16.8 artan Zonguldak ise, 81 il arasında kredi borcu en az artan il oldu.
Bingöllü ev, Tuncelili araba aldı
Tüketici kredilerini oluşturan konut, otomobil ve ihtiyaç kredilerinde bir yıllık artışta değişik iller liderlik koltuğuna oturdu.
Konut kredilerinde en fazla artış yüzde 78,5 ile Bingöl’de oldu. 2010 Eylül sonu itibariyle 19 milyon 259 bin liralık konut kredisi kullanılan ilde, bir yıl sonra kredi tutarı 34 milyon 374 bin liraya yükseldi.
Konut kredilerinde en çok artış yaşayan diğer iller yüzde 72,4 ile Kilis, yüzde 57.8 ile Muş, yüzde 51.2 ile Karaman oldu.
Otomobil kredisinde ise en fazla artış yüzde 71,3 ile Tunceli’de görüldü. 1 milyon 812 bin liralık kredisi bulunan Tunceli, otomobil almak için bankalardan Eylül sonu itibariyle 3 milyon 104 bin lira kredi kullandı.
Tunceli’nin ardından Gümüşhane ve Muş geliyor. Gümüşhanelilerin bankalardan aldığı taşıt kredisi yüzde 68,4, Muşluların aldığı kredinin miktarı geçen yıla göre yüzde 66.2 arttı.
İhtiyaç kredilerindeki artışta lider il ise Şırnak. 2010 Eylül’ünde 96 bin 26 liralık ihtiyaç kredisi kullanılan şehirde, bir yıl sonra bu rakam 157 milyon 105 liraya yükseldi. Şırnak’ı yüzde 62,8’lik artışla Muş ve yüzde 57 ile Tunceli takip etti.
Aygün: Sıcak para kredi oldu
Ankara Milletvekili Sinan Aygün, hükümetin yıllardır iç talep artışına bağlı büyümede ısrar etmesinin, sadece cari işlemler açığı ve dış borçları patlatmadığını, aynı zamanda vatandaşı ve şirketleri de borç sarmalına soktuğunu bildirdi. Son aylarda giderek derinleşen küresel krizin kamu borçlarının yüksekliğinden kaynaklanmasına rağmen temelini sorunlu konut kredilerinin oluşturduğunu hatırlatan Aygün, şunları söyledi:
“Özel sektörün ve vatandaşların borçlanmalarına ilişkin rakamlar gösteriyor ki Türkiye üretmeden tüketiyor. Üretmeden tüketmenin en önemli kanıtı ise cari işlemler açığı. Türkiye bu yıl 80 milyar dolara yakın cari işlemler açığı verecek.
‘Borçla lale devri yaşatılıyor’
Bu Türkiye’nin dışarıya olan yükümlülüğünün bu kadar artması anlamına geliyor. Türkiye şu anda borçla Lale Devri yaşatıyor. Ev borçla alınıyor, içerisindeki buzdolabı, televizyon, çamaşır makinesi, halı başka bir borçla alınıyor. Otomobil borçla alınıyor, otomobilin benzini lastiği de kredi kartına borç yapılarak alınıyor. Çocuk okula borçla gönderiliyor. Bedelli askerlik sayesinde artık vatan borcu da banka borcuyla ödeniyor. İşletmeler personelinin maaşını, vergi borcunu, sigorta borcunu borçla ödüyor. Hatta gerek işletmeler gerekse de vatandaşlar, alabildikleri sürece borçlarını da borçla ödüyor.”
