HÜLYA KARABAĞLI/ Ankara
Türkiyedeki Katolik cemaati, başta Latin Katolikler olmak üzere malvarlıklarını geri istiyor. TBMM Anayasa Komisyonu’nda önceki gün sorunlarını ve yeni anayasaya ilişkin taleplerini anlatan Katolik cemaati, Istanbul haricinde Anadolu’nun çeşitli yerlerinde bulunan 200 taşınmazın iadesini istedi. 103 adedi İstabul'da olan mal varlıkları Trabzon, Mersin, Adana ve İskenderuna kadar uzanıyor. Fransız Hastanesi, kilise ve mezarlıklara kadar bir çok yer talep ediliyor.
'Osmanlı anlaşmasına göre'
Katolik Kilisesi, Osmanlı İmparatorluğu’ndan kalma bir anlaşmaya dayanarak TBMM’den başta İstanbul olmak üzere pek çok kentteki taşınmazlarını istiyor. TBMM Anayasa Uzlaşma Komsiyonu’na verilen 200’e yakın taşınmaz listesinde Anadolu’nun pek çok yerinde geçmişte olan ya da ayakta kalan kilise , okul, yetimhane, hastane bulunuyor.
Said Halim Paşa'nın imzası
Türkiye Katolik Episkoposlar Kurulu Başkanı Rugerro Franceshini ve kurul üyeleri hafta başında TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu’na önerilerini sundu. Franceschini, Latin Katolik Kilisesi’nin tüzel kişiliğinin bulunmadığını ancak 1913’te Osmanlı Sadrazamı Said Halim Paşa ile Türkiye’de bulunan kiliseyi temsil eden Fransız Büyükelçisi Maurice Bompard arasında imzaladığı anlaşmaya dayanarak, taşınmaz talebinde bulunduklarını bildirdi.
Azınlık vakıfları 1936 Beyannamesi'ne kaydedildi fakat katolik cemaati 1913 yılında Sait Halim Paşa’yla Vatikan arasında imzalanan anlaşmayla kaldı, anlaşma TC’ye intikal etmedi.) Franceschini, iki ismin imzaladığı orjinal anlaşmayı ve eklerinde yeralan taşınmaz listesini de Meclis’e sundu.
Katolikler, Cumhuriyet döneminde “yabancı” statüsünde kabul edildikleri için azınlıkların vakıfları gibi 1936 Beyannamesi kapsamına alınmadı. Bu nedenle de herhangi bir hak talepleri karşılanmadı. Katolikler yeni anayasa sürecinde bu mağduriyetin giderilmesini istiyor.
1913 tarihle anlaşma
Katoliklerin Meclis’ten tüzel kişiliklerine iadesini istediği taşınmaz listesinde İstanbul ve İzmir gibi katoliklerin yaygın olarak eğitim ve din hizmeti verdiği yerlerde çok sayıda bina ve arazi yer alıyor.
Listede, Adana, Trabzon, Tokat, Amasya, Samsun, Van ve Giresun gibi illere ilişkin de talepler de var. 1913 tarihini taşadığı için o dönemde Osmanlı toprakları içinde yeralan aralarında Beyrut, Şam, Hayfa, Bağdat gibi kentlerin de bulunduğu Ortadoğu’daki kentlerde de katoliklerin taşınmazlarının olması dikkat çekiyor.
103'ü İstanbul'da
1913 anlaşmasının da ekinde yeralan taşınmaz listesine göre 200 bina ve arazinin 103’ü İstanbul’da bulunuyor. 17'si Pera'da olmak üzere, Sirkeci, Galata, Feriköy, Şişli, Pangaltı, Bakırköy, Kumkapı. Sirkeci, Kadıköy, gibi merkezlerde yeralan kiliseler, okullar, manastırlar, şapeller, sanatoryum, yatılı okullar, mezarlıklar, hastaneler,dispanserler dikkat çekiyor. Taksim’deki Fransız Hastanesi binası da talep edilen taşınmazlar arasında.
Listede yeralan taşınmazların bulunduğu kentler ve taleplerden bazıları şöyle:
"Adana: (Manastır, okul, şapel, yatılı okul, hastane, katolik mezarlığı). DörtyolLManastır, şapel) Mersin: (Manastır, kilise, okul, katolik mezarlığı, hemşire okulu, şapel) Antep: (Manastır, kilise, dispanser okulu),Tarsus: (Manastır, kilise, okul, şapel, dispanser okulu) Kilis: (Manastır, kilise), İskenderunLManastır, kilise, hemşire okulu, rahip okulu), GeliboluLKilise, manastır, rahip okulu, yatılı dispanser okulu, Fransız mezarlığı) AnkaraLManastır, şapel, parasız yatılı okul, Fransız laik kızlar okulu, katolik mezarlığı, parasız ve normal okul), ÇanakkaleLKatolik kilisesi, manastır, okul, latin mezarlığı), SinopLManastır, okul, Fransız mezarlığı) Sivas: (Ücretsiz yatılı okul, kolej, kilise, manastır, latin mezarlığı), Samsun( Kilise, latin mezarlığı), Amasya: (Manastır, kilise, kolej parasız dispanser okulu, katolik mezarlığı), Giresun: (Kilise, manastır, şapel, latin mezarlığı).
