Türkiye'de 2008 yılının önemli olayları

Ergenekon davası, Anayasa Mahkemesi'nin türban ve AKP'nin kapatılması hakkındaki kararları, TSK’nın ağır kış koşullarında Irak'ın kuzeyine hava gücü destekli kara harekatı, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün, Ermenistan ziyareti, Türkiye'de bu yıla damgasını vurdu.

Bu yıla damgasını vuran önemli olaylar ana hatlarıyla şöyle:

Ergenekon davası

İstanbul Ümraniye'de geçen yıl ele geçirilen patlayıcılarla ilgili başlatılan süreç "Ergenekon" soruşturması olarak devam etti.

İstanbul'da görevlendirilen savcıların yürüttüğü çalışmalara ilişkin iddianamenin "Ergenekon terör örgütü" kapsamında hazırlandığı açıklandı.

"Ergenekon" soruşturmasında aralarında emekli Tuğgeneral Veli Küçük'ün de bulunduğu bazı kişiler tutuklandı. Haklarında dava açılan Veli Küçük, İşçi Partisi (İP) Genel Başkanı Doğu Perinçek, Cumhuriyet gazetesi İmtiyaz Sahibi ve Başyazarı İlhan Selçuk ve eski İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kemal Yalçın Alemdaroğlu'nun da aralarında bulunduğu 46'sı tutuklu 86 sanığın yargılanmasına ise 20 Ekimde İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi'nde başlandı.

Soruşturma kapsamında halen ADD Genel Başkanı emekli Orgeneral Şener Eruygur, emekli Orgeneral Hurşit Tolon, gazeteci Tuncay Özkan'ın da aralarında yer aldığı bazı kişiler tutuklu bulunuyor. Önce tutuklanan ve daha sonra serbest bırakılan ATO Başkanı Sinan Aygün'ün de bulunduğu bazı sanıklar hakkında ise henüz iddianame hazırlanmadı. Sağlık sorunları yaşayan emekli Orgeneral Eruygur ise tahliye edildi.

"Ergenekon" soruşturmasında değişik illerde de gözaltılar oldu ve bu kişilerin ifadelerine başvuruldu.

Başörtüsü tartışması

Üniversitelerde başörtüsünün serbest bırakılmasına ilişkin Anayasa değişikliği ile bu süreçteki tartışmalar da uzun süre gündemde kaldı.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın İspanya'da, başörtüsü konusundaki "Velev ki bir siyasi simge olarak taktığını düşünün. Bir siyasi simge olarak takmayı da suç kabul edebilir misiniz?" sözlerinin ardından MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, konunun "hukuki zeminde siyasal ve toplumsal gerginliklere yol açmadan çözüme kavuşmasında yardımcı olacaklarını" açıkladı.

Daha sonraki süreçte, 5735 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" çıkarıldı ve Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından onaylandı.

Üniversitelerde uygulamaya ilişkin farklı görüşler ortaya konulunca, YÖK Başkanı Prof. Dr. Yusuf Ziya Özcan, " Anayasa'nın 10 ve 42. maddelerine göre uygulama yapılabilmesi için ayrıca bir kanuni düzenlemeye ihtiyaç bulunmadığını" bir yazıyla rektörlüklere bildirdi. Açılan dava üzerine Danıştay 8. Dairesi, bu yazıyı "genelge" kabul ederek, yürütmesini durdurdu.

Anayasa değişikliğinin uygulamasına ilişkin süreçte YÖK Başkanlığı ile Üniversitelerarası Kurul'un farklı yöndeki görüşleri konunun uzun süre tartışılmasına neden oldu.

Daha sonra, CHP ve DSP, Anayasa değişikliğinin iptali istemiyle Anayasa Mahkemesinde dava açtı. Başvuruyu inceleyen Anayasa Mahkemesi, anayasa değişikliğinin yürürlüğünü durdurarak, iptaline karar verdi.

AKP'ye kapatma davası

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya'nın, 14 Mart'ta "laikliğe aykırı fiillerin odağı haline geldiği" iddiasıyla AK Parti'nin kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi'nde dava açmasıyla başlayan süreç, 2008 boyunca tartışılan konuların başında yer aldı.

İddianamede, Cumhurbaşkanı Gül ve Başbakan Erdoğan'ın da aralarında bulunduğu 71 kişi için siyasi yasak istendi.

Anayasa Mahkemesi, davayı 30 Temmuzda karara bağladı. Yüksek Mahkeme heyetindeki 6 üye partinin "kapatılması", 5 üye ise "kapatılmaması" yönünde oy kullandı. Anayasa'da kapatma için aranan nitelikli çoğunluk olan 7 üyenin oyuna ulaşılamadı.

Ancak Yüksek Mahkeme, AKP'nin 2008'de aldığı Hazine yardımından 1/2 oranında yoksun bırakılmasına karar verdi.

Anayasa Mahkemesi'nin, AKP hakkındaki kapatma davasına ilişkin gerekçeli kararı da 24 Ekimde Resmi Gazete'de yayımlandı.

Gerekçeli kararda, "Dinin ve dinsel duyguların istismarı nedeniyle laikliğe aykırı görülen davalı parti eylemlerinin toplumu devlete ve siyasete yabancılaştırması yoluyla demokratik işleyişi engelleyebileceği ve anayasal düzenin meşruiyetinin sorgulanmasına yol açabileceği inkar edilemez" deniliyordu.

Irak’a hava ve kara harekatı

Irak'ın kuzeyindeki Zap-Şivi, Avaşin-Basyan ve Hakurk bölgelerinde tespit edilen terör örgütü PKK/KONGRA-GEL'e ait hedeflere, Türk Hava Kuvvetleri'ne ait savaş uçaklarınca icra edilen hava harekatının ardından, 21 Şubat günü akşam saatlerinde, ağır kış koşulları altında sınır ötesi kara harekatı başlatıldı.

29 Şubat'ta sona erdirilen harekatta 240'ı tespit edilen çok sayıda terörist etkisiz hale getirildi, teröristlere ait altyapı imha edildi. Sınır ötesi kara harekatındaki çatışmalarda 27 güvenlik görevlisi ise şehit düştü.

Hakkâri'nin Şemdinli İlçesindeki Aktütün Jandarma Sınır Bölük Komutanlığı'na 3 Ekim günü bölücü terör örgütünün Irak'ın kuzeyinde bulunan unsurları tarafından yapılan saldırıda, 17 güvenlik görevlisi şehit oldu. Çatışma sırasında 23 terörist etkisiz hale getirildi.

Aktütün'deki çatışmayı Türkmenistan'da bulunduğu sırada öğrenen Başbakan Erdoğan, ziyaretinin Moğolistan bölümünü iptal ederek yurda döndü.

Terörle Mücadele Yüksek Kurulu'nun olağanüstü toplantısının ardından bir dizi önlem gündeme geldi. Terörle mücadelenin kararlılıkla sürdürülmesine yönelik yeni önlemler ile bu kapsamda İçişleri Bakanlığı bünyesinde yeni yapılanmaya gidilmesi de halen tartışılıyor.

Terör örgütünün Irak'ın kuzeyindeki unsurlarına yönelik hava operasyonları ise yıl boyunca devam etti.

Terörün kanlı yüzü kent merkezlerinde de kendini gösterdi. İstanbul Güngören'de peş peşe meydana gelen iki patlamada 17 kişi ile annesinin karnındaki bir bebek öldü, 154 kişi yaralandı.

Diyarbakır'da ise askeri servis aracını hedef alan teröristlerce düzenlenen bombalı saldırıda 6'sı öğrenci 7 kişi öldü, 8 kişi yaralandı.

ABD'nin İstanbul Başkonsolosluğu binası önündeki silahlı saldırıda 3 polis şehit oldu, saldırıyı düzenleyen teröristlerden 3'ü ölü ele geçirildi.

Siyasetteki bazı gelişmeler

Siyaset dünyasında bu yıl yaşanan gelişmeler de gündemde kalan konular arasındaydı.

AKP Merkez Karar ve Yönetim Kurulu (MKYK) üyesi Abdüllatif Şener görevlerinden ve partiden istifa ettiğini açıkladı.

AKP Genel Başkan Yardımcıları Dengir Mir Mehmet Fırat ile Şaban Dişli de partideki görevlerinden istifa etti. Fırat'tan boşalan genel başkan yardımcılığına İstanbul Milletvekili Abdülkadir Aksu getirildi.

CHP'nin 32. Olağan Kurultayı'nda seçime tek aday olarak katılan Antalya Milletvekili Deniz Baykal yeniden genel başkan seçildi.

Saadet Partisi'nde Numan Kurtulmuş, Anavatan Partisi'nde Salih Uzun ve Demokrat Parti'de ise Süleyman Soylu genel başkanlığı üstlendi.

Demokratik Toplum Partisi (DTP) Genel Başkanlığı görevini sürdürürken "sahte çürük raporu" iddiasıyla tutuklanan Nurettin Demirtaş, yargılamanın ardından askerlik görevi için silah altına alındı. Demirtaş'ın genel başkanlıktan istifa etmesi üzerine bu göreve Mardin Milletvekili Ahmet Türk seçildi.

Yargıtay 11. Ceza Dairesi, kapatılan RP'nin son genel başkanı ve eski Başbakanlardan Necmettin Erbakan'ı "Kayıp trilyon" davasında "özel belgede sahtecilik" suçundan 2 yıl 4 ay hapse mahkûm eden ve bu cezanın evde infazına ilişkin Ankara 9. Ağır Ceza Mahkemesi'nin verdiği kararı onadı.

Balıkesir-Altınoluk'taki evinde ikamet eden Erbakan'ın cezası, daha sonra "sürekli hastalık" nedeniyle Cumhurbaşkanı Gül tarafından kaldırıldı.

Görev değişiklikleri

Yüksek Askeri Şura'da, Orgeneral Yaşar Büyükanıt'ın yaş haddinden emekli olması nedeniyle boşalan Genelkurmay Başkanlığına Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral İlker Başbuğ getirildi. Kara Kuvvetleri Komutanlığına Orgeneral Işık Koşaner, Jandarma Genel Komutanlığına ise Orgeneral Avni Atila Işık atandı.

Osman Arslan'dan boşalan Yargıtay Başkanlığına Hasan Gerçeker, Sumru Çörtoğlu'dan boşalan Danıştay Başkanlığına ise Mustafa Birden seçildi.

Günlük hayatı etkileyen gelişmeler

Bu yıl uygulamaya konulan bazı düzenlemeler ise günlük hayatı doğrudan etkiledi. Sigara içme yasağı, kapsamı genişletilerek 19 Mayıs'tan itibaren uygulanmaya başlandı.

Maddi hasarlı trafik kazalarında sürücülerin, polis beklemeden tespit tutanağı tutması ve kaza yapan araçları fotoğraflamasına ilişkin uygulama da 1 Nisan'dan itibaren hayata geçirildi.

Emekliler ve bakmakla yükümlü oldukları aile fertleri ile BAĞ-KUR'luların muayene ve tedavide sağlık karnesi yerine T.C Kimlik Numarası bulunan nüfus cüzdanlarını göstermelerini yeterli sayacak yönetmelik değişikliği ise Nisan ayında yürürlüğe girdi.

Cep telefonu abonelerinin numarasını değiştirmeden başka operatöre geçebilmesine olanak sağlayan "Numara Taşınabilirliği" de bu yıl başlayan önemli uygulamalar arasında yer aldı.

Cep telefonu kullanıcılarına yeni iletişim olanakları sağlayacak Üçüncü Nesil Mobil İletişim Sistemleri (3G) ihalesi de yıl içinde yapıldı.

Almanya’daki Deniz Feneri davası

Almanya'da görülen "Deniz Feneri e.V" davasında Türkiye bağlantılı iddialar da uzun süre gündemde kaldı. RTÜK Başkanı Zahid Akman, dava sürecinde kendisine yöneltilen suçlamaları yalanladı.

Almanya'daki bu davada yer alan bazı iddialarla ilgili Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulmasıyla soruşturma başlatıldı. Başsavcılık, Almanya'daki davanın karar ile diğer bazı bilgi ve belgelerini istedi.

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'nın talimatı ile harekete geçen Maliye Bakanlığı Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) Başkanlığı, "Deniz Feneri" soruşturmasında adları geçen RTÜK Başkanı Zahid Akman'ın da aralarında bulunduğu 6 kişinin mal varlıkları ile varsa ortağı oldukları şirketlerin mal varlıklarına ilişkin inceleme başlattı.

Çalışma hayatından

Emeklilikte SSK kapsamında çalışanlarda aranan prim ödeme gün sayısını 7200'e çıkaran, kadın ve erkeklerde emeklilik yaşını 2048 yılında da 65'e yükselten 5754 sayılı "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" çalışma hayatında tartışma yaratan düzenleme oldu.

Bazı sendika ve sivil toplum örgütleri, bu yılki 1 Mayıs'ın Taksim Meydanı'nda kutlanması yönünde karar aldı. İstanbul Valiliği ise Taksim'in bu tür toplantılara açık olmadığı gerekçesiyle izin vermedi.

Bu süreçte, Bakanlar Kurulu'nda, 1 Mayıs'ın "Emek ve Dayanışma Günü" olarak kutlanmasına ilişkin karar alındı. 1 Mayıs'ı kutlamak amacıyla Taksim Meydanı'na yürüyüş başlatmayı planlayan gruba, DİSK binası önünde polis müdahale etti, çok sayıda kişi gözaltına alındı.

Tuzla Tersaneler Bölgesi'nde meydana gelen ve bazıları ölümle sonuçlanan iş kazaları da uzun süre tartışılan konular arasındaydı.

Aramızdan ayrılanlar

Bu yıl İstiklal Savaşı'nın hayattaki son iki gazisinden Yakup Satar Nisanda, emekli Albay Mustafa Şekip Birgöl ise Kasımda hayata gözlerini yumdu.

Siyaset dünyasından ise MHP İstanbul Milletvekili Gündüz Aktan, AK Parti İstanbul Milletvekili Osman Yağmurdereli, eski bakanlardan Ayvaz Gökdemir ve Ersin Faralyalı ile Sosyal Demokrasi Partisi'nin (SODEP) eski genel başkanlarından Cezmi Kartay vefat etti.

Dünyada "La Diva Turca" olarak alkışlanan opera sanatçısı Leyla Gencer, besteci ve devlet sanatçısı Avni Anıl, tiyatro sanatçıları Suna Pekuysal ve Hadi Çaman, bestekar Necdet Tokatlıoğlu, söz yazarı Aysel Gürel, müzisyen Tanju Duru, sanatçı Erkan Ocaklı bu yıl aramızdan ayrılan sanat dünyasının önemli isimleriydi.

"Türkçenin yaşayan en büyük şairi" olarak nitelendirilen Fazıl Hüsnü Dağlarca, eleştirmen ve yazar Fethi Naci (İsmail Naci Kalpakçıoğlu), şair İlhan Berk, şair ve düşünce adamı Erdem Bayazıt, yazar ve bilim adamı Metin And'ın yanı sıra gazeteci Cüneyt Koryürek de aramızdan ayrıldı.

Bu yıl yaşamını yitirenler arasında Türkiye Futbol Federasyonu Başkanı Hasan Doğan ile şampiyon güreşçi Gazanfer Bilge de vardı.

İş dünyasında ise Hasan Kalyoncu, Mustafa Yeşil ve Esat Edin yaşamını yitirdi, "Banker Kastelli" olarak tanınan Abidin Cevher Özden ise intihar etti.

Kaza, ihmal, ölüm

Bu yıl meydana gelen bazı olaylar toplumda derin üzüntüye yol açtı. Konya'nın Taşkent ilçesine bağlı Balcılar beldesinde bir vakfa ait üç katlı kız öğrenci yurdunun çökmesi sonucu 18 kişi hayatını kaybetti, 27 kişi yaralandı.

İstanbul Zeytinburnu'ndaki iş merkezinde maytap üreten bir atölyedeki patlamada 21 kişi öldü. Patlamada yaralananların sayısı ise 115 kişi olarak açıklandı.

İstanbul-Denizli seferini yapan Pamukkale Ekspresi'nin bazı vagonlarının Kütahya'nın Çöğürler köyü yakınlarında raydan çıkması nedeniyle 9 kişi öldü, 20 kişi yaralandı.

Kırıkkale'deki MKE Barut Fabrikası'nda meydana gelen patlamada ise 3 işçi öldü, yaralı sayısı ise 26 kişiydi.

Ankara Dr. Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde 15 gün içinde düşük doğum ağırlıklı (prematüre) 27 bebeğin, İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesinde 13 bebeğin ölümü gündemde kalan konular arasında yer aldı.