Türkiye’de kendini ‘Kürt’ ve ‘Zaza’ olarak tanımlayan ve/veya anadili ‘Kürtçe’ ve ‘Zazaca’ olan kişilerin yetişkin nüfusa oranı yüzde 13,40’ta. İstanbul, yaklaşık 1.9 milyonla dünyadaki en büyük Kürt nüfusunu barından şehir niteliğini de taşıyor.
Konu ile ilgili Konda Kamuoyu Araştırma Şirketi'nden Bekir Ağrıdır'ın Radikal gazetesinde
yayımlanan 'Kürtlerin nüfusu 11 milyonda' (21.12.2008) adlı yazı şöyle:
KONDA, 2006 Eylül ayında, Türkiye’nin etnik köken ve din/mezhep inanç gruplarına göre dağılımlarını ortaya çıkarmayı hedefleyen BİZ KİMİZ?/Toplumsal Yapı Araştırması gerçekleştirmiş (www.konda.com.tr internet adresinden edinilebilir) ve araştırmanın özet bulguları Milliyet Gazetesi’nde 1926 Mart 2007 tarihlerinde yayımlanmıştı. Bu araştırma 79 ilin, 488 ilçesine ait, 2685 mahalle ve köyünde 47 bin 958 denekle görüşülerek yapılmıştır.
Yeni Türkiye’yi anlamak çabası ve amacıyla yapılan bu araştırmaların ikincisi 2008 Nisan ayında gerçekleştirilmiştir. BİZ KİMİZ?/ Hayat Tarzları Araştırması, 26 alt bölgeyi temsilen 41 ilin, 328 ilçenin, 1188 mahalle ve köyünde 6 bin 482 denekle görüşülerek gerçekleştirilmiştir.
Hayat Tarzları Araştırması ile değerler-algılar-beklentiler-korkular11 gündelik hayat pratiği ve beş ayrı ülke sorunu hakkında fikirler öğrenilerek Türkiye’deki farklı hayat tarzları kümelenmeleri ortaya çıkarılması hedeflenmiştir. Bu araştırmanın tüm bulguları henüz yayımlanmamış fakat bazı özel analizlerden olan VAROŞLAR raporu 2328 Kasım 2008 tarihlerinde Radikal gazetesinde yayımlanmıştır. İlgilenenler bu raporu da KONDA web sitesinden indirebilirler.
Her iki araştırmada da deneklere “kendilerini ait hissettikleri etnik kökenler”, “anadilleri” ve “kendilerini ait hissettikleri din ve mezhep inanç grupları” soruları sorulmuştur. KÜRTLER raporu her iki araştırmanın veri ve bulgularından yola çıkılarak hazırlanmıştır. Fakat raporun amacı yalnızca bulguları sunmak değildir. Yapılan birçok araştırmanın ortak bulgularından yola çıkılarak ülkemizin en yakıcı sorunu olan Kürt sorunu hakkında, bilgilere dayalı genel ve siyasi bir analiz yapmaktır. Dolayısıyla raporun bilimsel olmak kaygısından çok, siyasi yorumlar ve öneriler sunma kaygısı vardır. Bu nedenle de yazdıklarımız siyasi tartışmalara açıktır.
İki araştırma
Her iki BİZ KİMİZ araştırmasında da etnik köken ve mezhep dağılımları araştırma hata payları içinde binde oranlarda farklılıklarla aynı çıkmıştır.
Eylül/2006’daki gerçekleştirilen ‘Biz Kimiz?’ araştırmasında, deneklere “Hepimiz Türk vatandaşıyız, ama değişik kökenlerden, yörelerden olabiliriz. Siz kendinizi, kimliğinizi ne olarak biliyorsunuz veya hissediyorsunuz?” diye sorulmuştur. Deneklerin yüzde 8,6 sı bu soruyu ‘Kürt’, yüzde 0,41 i ‘Zaza’ diyerek cevaplamıştır. Aynı çalışma içinde sorulan ‘Anadiliniz, annenizden öğrendiğiniz diliniz nedir?’ sorusunu ‘Kürtçe’ diye cevaplayanların bir kısmı, bu sorudan daha önce sorulan kimlik sorusunu ‘Kürt’ dışında farklı bir sözcükle cevaplamıştır. Bu ve benzer çelişkili cevap verenleri, KONDA Kürt olarak kabul etmiştir. Benzer işlem Zaza ve Zazaca cevabı verenler içinde yapılmıştır. Bu düzeltmelerden sonra, Türkiye de, kendini ‘Kürt’ ve ‘Zaza’ olarak tanımlayan ve/veya anadili ‘Kürtçe’ ve ‘Zazaca’ olan kişilerin, yetişkin nüfusa oranının yüzde 13,40 olduğu belirlenmiştir.
Kürtlerde iç göç oldukça yüksek oranlardadır. Hem bölgedeki terör ve şiddet hem de işsizlik başta olmak üzere bölgedeki gündelik hayatın dayanılmaz boyutlarda oluşu ile göçün daha da artacağı söylenebilir. Göç ve doğurganlık oranının yüksekliği ile beraber düşündüğümüzde hem Kürtlerin sayısı hem de başta İstanbul olmak üzere batı bölgelerindeki Kürtlerin oranları yakın gelecekte artmaya devam edecektir.
Birçok nüfus sayımı verilerine göre, Kürtlerin daha yoğun oturduğu illerdeki hane halkı sayısının çokluğu ve bu illerdeki yaş grubu sayıları Kürt ailelerin çocuk sayısının diğerlerine göre daha fazla olduğunu göstermektedir. KONDA, 2000 yılı nüfus sayımı verilerinden yola çıkarak yaklaşık bir hesaplama yapmıştır. Türkiye de yaşayan Kürtlerin ve Zazaların toplam (çocuklar dâhil) sayısının genel nüfusa oranı % 15,7’dir. Bu hesaplamalara göre, 2007 yılı sonunda, Türkiye de yaşayan 70 milyon 506 bin kişiden araştırma hata payı içinde olmak kaydıyla 11 milyon dolayındaki kişi, kendini Kürt ve Zaza kabul etmektedir.
İkinci tabloda görüldüğü gibi Kürtlerin yüzde 66’sı Kuzeydoğu, Ortadoğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaşarken yüzde 34’ü tüm ülkeye yayılmıştır. Bölgesi dışında en yüksek oranda ve sayıda Kürt İstanbul’da yaşamaktadır. Bir başka deyişle İstanbul nüfusunun yüzde 14,8’i (yaklaşık 1,9 milyon) Kürtlerden oluşmaktadır.
