Türkiye'nin yabancı IŞİD'lileri iade etmesiyle ilgili neler biliniyor?

İçişleri Bakanlığı, Bakan Süleyman Soylu'nun yaptığı açıklamalar doğrultusunda, Pazartesi günü Irak Şam İslam Devleti örgütüne (IŞİD) üye olduğu gerekçesiyle tutuklu bulunan kişilerin ülkelerine iade edilmeye başlandığını açıkladı.

Ancak bu yeni bir uygulama değil. Zira Türkiye'nin son yıllarda IŞİD militanlarını ülkelerine iade ettiği biliniyordu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan sınır dışı edilen yabancı militanların sayısını 7 bin 550 olarak açıklamıştı. Bu kişilerin ne kadarının IŞİD militanı olduğu ve ne kadarının yabancı ülkelerden Suriye'ye gitmek isterken havaalanında yakalanarak iade edildiği bilinmiyor.

Türkiye, ABD'nin yakalanması için başına ödül koyduğu ve IŞİD'in eylemlerinin planlanmasında aktif rol alan İsmail el-İthavi'yi geçen yıl Irak'a iade etmişti.

Türkiye'nin iade ettiği kişiler arasında, Suriye ve Irak'ta IŞİD ile birlikte savaşan eski Rus subay Denis Hisamov da var. Tacikistan Dışişleri Bakanlığı basın servisinden 2017 yılında yapılan açıklamada, Rusya Savunma Bakanlığı'nda yüzbaşı rütbesinde askerlik yaptığı belirtilen Hisamov'un Tacikistan'a iade edildiğini açıklamıştı.

Fransız basınında yer alan haberlere göre, Haziran ayında ise Türkiye IŞİD mensubu 3 kişiyi ve 14 yaşından küçük 9 çocuğunu Fransa'ya iade etti.

Bu kişiler, Türkiye'nin iade ettiği yabancı savaşçılardan sadece birkaçı. Yetkililer, iade sürecinin çoğunlukla gizlilik içinde yürütüldüğünü ve basına yansımadığını belirtiyor.

Londra King's College'deki Uluslararası Radikalleşme Araştırmaları Merkezi'nin bir raporunda, yöneticilerin, ülkeye herhangi bir yolla dönen yabancı militanlar ile ilgili genellikle açıklama yapmadığı belirtiliyor.

Bunun nedenleri olarak yetkililerin güvenlik kaygıları ve istihbarat faaliyetleri, toplumun tepki göstermesinden duydukları korku ve özellikle çocuklar söz konusu olduğunda zarar görmelerinin engellenmesi amacı olduğu belirtiliyor.

Avrupa ülkelerinin yabancı savaşçıları vatandaşlıktan çıkararak iadelerini engelleme adımlarını eleştiren İçişleri Bakanı Soylu geçen hafta yaptığı açıklamada, IŞİD mensuplarının vatandaşı oldukları ülkeye, vatandaşlıktan çıkarılmış olsalar bile, Pazartesi gününden itibaren iade edileceğini söylemişti.

Şu ana kadar kaç kişi iade edildi?

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) ve Göçten sorumlu İçişleri Bakan Yardımcısı ve Bakanlık Sözcüsü İsmail Çataklı, AA muhabirine yaptığı açıklamayla, yabancı savaşçıların Pazartesi günü sabah saatlerinde ülkelerine iade edilmeye başlandığını duyurdu.

Sözcü İsmail Çataklı yaptığı açıklamada, Türkiye'deki Geri Gönderme Merkezi'nde işlemleri tamamlanan ABD'li bir savaşçının, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü'nce Türkiye'den sınır dışı edildiğini kaydetti, gün içerisinde bir Alman ve bir Danimarkalı savaşçının da sınır dışı edileceğini söyledi.

Açıklamaya göre, 7 Alman savaşçının da 14 Kasım'da sınır dışı edilmesi için işlemler tamamlandı.

İçişleri Bakanlığı sözcüsünün açıklamasına göre, 2 İrlandalı ve 11 Fransız da bu hafta içerisinde sınır dışı edilecek.

Bu yabancı savaşçıların, 9 Ekim'de başlayan Barış Pınarı Harekâtı sırasında Suriye'de mi gözaltına alındıklarını, yoksa Türkiye'de uzun süredir mi bulundukları ise açıklanmadı.

Açıklamada sadece 2 İrlandalı ve 11 Fransız'ın Suriye'de yakalandıkları belirtildi, diğer kişilerin nerede yakalandıklarına dair bir bilgi verilmedi.

Açıklamada, "Suriye'de yakalanan yabancı terörist savaşçıların uyruk tespit çalışmaları tamamlanmış olup, detaylı mülakatları yüzde 90 oranında sonuçlandırıldı ve ilgili ülkelerle temas kuruldu" ifadeleri yer aldı.

Sözcü ayrıca "Yabancı terörist savaşçıların kendi ülkelerine iade sürecine kararlılıkla devam edilecek" ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin elinde kaç IŞİD militanı var?

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Türkiye'deki hapishanelerde 1200 IŞİD'linin olduğunu açıkladı.

9 Ekim'de başlatılan Barış Pınarı Harekâtı'nda ise 287 IŞİD mensubunun gözaltına alındığı duyuruldu.

Süleyman Soylu, bu kişilerin arasında kadınların ve çocukların da olduğunu belirtmişti.

YPG çatışmalar sırasında Suriye'nin kuzeyinde IŞİD'lilerin ailelerinin bulunduğu Ayn İsa kampından en az 750 kişinin kaçtığını bildirmişti, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise YPG'yi bu kişileri serbest bırakmakla suçlamıştı.

Erdoğan, 8 Kasım'da gazetecilere yaptığı açıklamada, Suriye'de IŞİD mensubu olduğundan şüphelenilen Türkiye vatandaşı savaşçıları, eşlerini ve çocuklarını ülkeye geri kabul ettiklerini ve bu şahıslar arasında "terör bağlantılarına dair delil olanların adli sürece tabi tutulduklarını ve yargılandıklarını" söylemişti.

Erdoğan, çocukların ise yaşadıkları travmayı atlatabilmeleri için kurumlar aracılığıyla rehabilite edildiklerini kaydetmişti.

Sadece Irak'ın, aileleri IŞİD'e katılmış olan 188 çocuğu Mayıs ayında Türkiye'ye iade ettiği biliniyor.

Avrupa ülkeleri Türkiye'nin adımına ne diyor?

Bir Fransız yetkili, Fransız haber ajansı AFP'ye yaptığı açıklamada, 11 Fransız vatandaşının çoğunun kadın olduğunu ve ülkede yargılanacağını açıkladı.

Yetkili, söz konusu Fransa vatandaşlarından bazılarının uzun süredir Türkiye'de bulunduğunu, diğerlerinin ise yakın zamanda Türkiye'ye gittiğini söyledi, ancak detay vermedi.

Bir Fransa Dışişleri Bakanlığı yetkilisi hafta sonu AFP'ye yaptığı açıklamada, bir dizi yabancı savaşçı olduğundan şüphelenilen kişinin, Türkiye ile varılan 2014 anlaşması kapsamında sessiz sedasız ülkeye geri kabul edildiğini ve şu anki sınır dışıların yeni olmadığını söyledi.

AFP'ye konuşan kişi, "Cihatçılar ve aileleri düzenli olarak Fransa'ya gönderiliyorlar ve uçaktan iner inmez gözaltına alınıyorlar. Çoğu zaman bu gizlice yapılıyor. Haber ya paylaşılmıyor ya da çok sonra paylaşılıyor" dedi.

Bir SDG mensubu, IŞİD Rakka'dan çıkarılmadan hemen önce, kentten kaçan kadın ve çocuklarını gözetim altında tutuyor

Aynı haber ajansına konuşan bir Alman Dışişleri Bakanlığı yetkilisi, 10 Alman vatandaşının iade edileceğini doğruladı, bu kişiler arasında 3 erkek, 5 kadın (en az ikisi Suriye'de yaşamış) ve 2 çocuk olduğunu söyledi.

Almanya İçişleri Bakanlığı, "Alman vatandaşlarının geri dönmelerine karşı çıkmak istemediklerini" açıkladı ve yetkililerin halen kimlikleri ve iade nedenini doğrulatmaya çalıştıklarını açıkladı.

Türkiye vatandaşlıktan çıkarılanları geri gönderebilir mi?

Süleyman Soylu, Avrupa ülkelerinin IŞİD mensuplarını vatandaşlıktan çıkarmaya başlamasını eleştirdiği geçen haftaki konuşmasında, Türkiye'nin bu kişiler için "otel olmadığını" söylemişti:

"'Ben vatandaşlıktan çıkardım, siz başınızın çaresine bakın', bu bizim açımızdan kabul edilebilir değildir. Bu, aynı zamanda bir sorumsuzluktur. Ben ne yapayım senin teröristini, ben nereme koyayım senin teröristini. Biz kimsenin DEAŞ mensubunun oteli değiliz."

Ankara, yabancı IŞİD militanlarının, 1961 yılında New York'ta imzalanan Vatansızlığın Azaltılmasına Dair BM Sözleşmesi'ne dayanarak, Avrupalı ülkelerin IŞİD militanlarını vatandaşlıktan çıkaramayacağını savunuyor.

Sözleşme'nin 8. maddesinin birinci fıkrasında, "Bir Sözleşmeci Devlet, hiç kimseyi vatansız duruma düşürecek biçimde vatandaşlıktan çıkaramaz" ifadesi yer alıyor.

Hollanda ay başında, Suriye'nin kuzeyinden kaçarak Ankara'ya geçen ve burada gözaltına alınan IŞİD üyesi iki kadından sadece biri için Türkiye'den iade talebinde bulunulacağını açıklamıştı.

"Terör örgütü üyeliği" gerekçesiyle Hollanda vatandaşlığı düşürülen Fatima H. adlı kadının, aynı zamanda Fas vatandaşı olduğu ve bu nedenle ülkeye kabul edilmeyeceği kaydedilmişti.

Süleyman Soylu, IŞİD militanlarını vatandaşlıktan çıkaran ülkelerden bahsettiği konuşmasında, Hollanda'nın yanı sıra İngiltere'nin de bu yöntemi benimsediğini söylemişti.

İngiliz basını, İngiltere'nin Suriye'de IŞİD'e ya da başka radikal örgüte katılan en az 100 kişiyi vatandaşlıktan çıkardığını bildiriyor.