T24 - Hülya Karabağlı / ANKARA
İşkence ve kötü muamele mücadelesinde AB standartlarını uygulayan Türkiye, 51 ülkenin taraf olduğu BM Sözleşmesi’ni TBMM’den geçirdi. TBMM Genel Kurulu’nun önceki günkü oturumunda, “İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayri insani ve Küçültücü Muamele ve Cezaya Karşı BM Sözleşmesi'ne Ek İhtiyari Protokol’ün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Yasa Tasarısı” kabul edilerek yasalaştı.
Yasa gerekçesinde, işkence ve kötü muamelenin mücadele öncelikleri olduğuna dikkat çekilerek genel reform sürecinin bir parçası olarak yasal düzenlemeler yapıldığı vurgulandı. Gerekçede, Türkiye’nin Avrupa İşkencenin Önlenmesi Sözleşmesi (AİÖS)’na taraf olduğu vurgulanırken BM Ek Protokolü’nün yeni bir yük getirmeyeceği,, ancak Türkiye’nin saygınlığına olumlu katkıda bulunacağı kaydedildi.
Yasa şunları öngörüyor:
- İşkence ve diğer zalimane, insanlık dışı ve küçük düşürücü muamele ve cezanın önlenmesi amacıyla gözaltı merkezlerine bağımsız uluslar arası ve ulusal organlar tarafından ziyaretlerin yapılmasına olanak veren bir sistem kurulacak.
-‘Uluslarası İşkenceyi Önleme Alt Komitesi’ kurulacak. Alt Komite 10 üyeden oluşacak.. Her üye 4 yıl görev yapacak. Üyeler işkenceyle mücadele konusunda mesleki deneyimi olan kişiler arasından seçilecek.
-Türkiye ulusal düzeyde işkence ve diğer zalimane suçları takip etmek amacıyla bir yıl içinde bağımsız özel birim kuracak. Bağımsız birim sayısı istendiği takdirde birden fazla olabilecek. Mesleklerinde deneyimli uzmanlar görev yapacak.
-Bu birimler işkence vakalarını yerinde inceleyecek ve sürekli takiplerde bulunacak. Bu kişiler iddialara ilişkin her türlü bilgiye ulaşabilecek ve cezaevi, karakol gibi her türlü işkence iddiası olan yerlere girebilecek. Hiçbir makam ya da kamu görevlisi ulusal önleme birimine bilgi ve belge iletenlere yaptırım uygulayamayacak.
-Ulusal ve uluslararası düzeydeki işkenceyi takip birimleri, cezaevleri ve polis karakolları dahil işkence olduğu iddia edilen her yerde inceleme yapabilecek.
-İşkenceyi Önleme Alt Komitesi ulusal düzeydeki birimlerle gerektiğinde gizli temas kurarak, işkence vakalarına takibi konusunda destek verecek.
-Alt Komite, işkencenin önlenmesi için BM birimleri ve uluslararası ve ulusal kurumlar ve sivil örgütlerle işbirliği yapacak.
-Taraf devletler işkence iddialarına ilişkin araştırmada her türlü bilgiyi Alt Komite'ye iletecek.
-Uluslararası düzeydeki işkenceyi izleme ziyaretleri en az ikişer kişilik heyetlerle yapılacak.
- Cezaevleri, karakollar gibi özgürlüklerinden alıkonulan insanların bulunduğu yerlere girişlerde engelleme yapılamayacak.
-İnceleme ziyaretleri, “Ulusal savunma, kamu güvenliği, doğal afet gibi ivedi ve zorlayıcı sebepler" nedeniyle itiraz edebilecek.
- Alt Komite, cezaevi ve karakollarda işkence gördüğünü iddia eden kişiler veya bu tür olaylarla ilgili bilgi verebileceğini belirten kişilerle özel görüşmeler yapabilecek.
- Alt Komite yaptığı inceleme ve ziyaretlere ilişkin bir rapor hazırlayacak. Taraf devlet, iddia konusu olan işkence vakasına ilişkin tavsiye ve kararları uygulamayı reddetmesi halinde, İşkenceyi Önleme Alt Komitesi söz konusu devlet hakkındaki raporunu tüm dünyaya yayımlayacak.
- Uluslararası İşkenceyi Önleme Alt Komitesi'nin harcamaları için özel fon kurulacak. BM bünyesinde özel fon taraf devletler ve özel kuruluşlar tarafından gönüllü olarak finanse edilecek.
