Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, iktidara geldiklerinde Türkiye'nin Uluslararası Para Fonu'na (IMF) 23,5 milyar dolar borcu olduğunu ancak tüm bu borcun kapatılmasının ardından IMF'nin Türkiye'den borç ister hale geldiğini söyledi.
Erdoğan, bu hafta içerisinde düzenlenen Cumhurbaşkanlığı Kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada, "Biz, bunu (IMF'ye borcu) 2013 Mayıs'ında sıfırladık. Türkiye'nin şu anda IMF'ye borcu yok ama birileri de avucunu ovuşturuyor, ana muhalefet partisi. 'IMF'ye gidecekmişiz, bir şeyler isteyecekmişiz.' Boşuna avucunuzu ovuşturmayın, biz o kapıları kapadık. IMF, bizden 5 milyar dolar borç istedi. O zaman ekonomiye bakan zat, geldi bana 'Sayın Başbakanım verelim mi bu borcu?' dedi. 'Verin, bugün borç alan, yarın talimat alır.' dedim. Şimdi parti kurmuş, bize ekonomi dersi veriyor. Önce bunları herkesin görmesi lazım" dedi.
Ancak dönemin üst düzey ekonomi bürokratları, 2012 yılında ek kaynak arayışında olan IMF'ye Türkiye'nin 5 milyar dolarlık destek taahhüdünde bulunduğunu ancak bunun Fon tarafından hiç kullanılmadığını söyledi.
IMF'nin web sitesinin "Türkiye: Fon'a verdiği krediler" sayfasında, 5 milyar dolarlık taahhüdün en son 30 Eylül 2019 tarihinde yenilendiği ancak bu miktarın Fon tarafından kredi olarak kullanılmadığı görülüyor.
Eski bürokratlar ne dedi?
Erdoğan'ın açıklamalarına yanıt veren İYİ Parti Ankara Milletvekili eski Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz ve eski Merkez Bankası Başkan Yardımcısı İbrahim Turan, Türkiye'nin taahhütte bulunduğunu ancak bu taahhüdün fon tarafından kullanılmadığını söyledi.
Durmuş Yılmaz, Twitter'dan paylaştığı mesajla, Türkiye'nin IMF borç verdiği söylemini "yalan" olarak nitelendirdi.
Yılmaz, "Konu çok teknik. Kısacası IMF bizden borç istemedi. İhtiyati bir fona TAAHHÜTTE bulunuldu. Taahhüt gerçekleşmedi. İspatı: MB bilançosunda böyle bir borç kaydı yok" dedi.
Aynı dönemlerde, 2008 ile 2011 arasında Merkez Bankası Başkan Yardımcılığı görevinde bulunan, Gelecek Partisi üyesi İbrahim Turan da IMF'nin 2008 ekonomik krizinin ardından gündeme gelen ve 2012'de başlayan ek borçlanma sürecinde yaşananları aktardı.
İbrahim Turan, 2008 yılındaki krizin ardından IMF İcra Direktörleri Kurulu'nun üye ülkelerden 500 milyar dolara kadar borçlanma yetkisi aldığını ve kendisinin de o dönemde Türkiye'nin bir G-20 ülkesi olarak bu mekanizmanın içinde yer alması gerektiğini savunduğunu belirtti.
Turan, "Kısacası; 1) IMF Türkiye'den borç istemedi. Söz konusu olan G-20'nin küresel bir programı idi ve kabul eden bütün ülkeleri içeriyordu. 2) Borç sanılan şey sadece bir taahhüttü. 3) Program uygulansaydı bile Türkiye sıranın sonlarındaydı. 4) IMF'ye 5 milyar dolar verilmedi" dedi.
IMF, Ocak 2012'de küresel ekonomide görülen küçülme sonucunda kısa vadeli ödemelerini yapmakta zorlanması beklenen ülkelere mali destek için 1 trilyon dolara ihtiyaç duyulacağını açıkladı.
IMF, o dönemde kullanılabilir kredi miktarının 380 milyon dolar olduğunu belirterek, 500 milyon dolar ek kaynak gerektiğini söyledi. Bu ek kaynak için üye devletlerin kapısını çaldı ve aralarında Türkiye'nin olduğu bazı üyeler, taahhütte bulundu. Aynı yılın sonlarında yaptığı açıklamada, talep ettiği 500 milyar doların yalnızca 264 milyar dolarına ihtiyaç duyduğunu, bu miktarı 40 ülkeden karşıladığını ve taahhütlerin kalan kısmını kullanmayacağını açıkladı.
Türkiye, IMF borcunu ne zaman kapattı?
Türkiye, 14 Mayıs 2013'te IMF'ye 281 milyon dolar ödeme yaparak, 1994 kriziyle birlikte başlayan ve daha sonra çeşitli defalar uzatılan stand-by anlaşmaları kapsamında aldığı kredilerin son taksitini ödedi.
Türkiye, ilk kez 1961 yılında IMF'den kredi kullandı ve bu tarihten sonra toplam 19 stand-by anlaşması yaptı. Türkiye ile IMF arasında imzalanan stand-by anlaşmalarında toplam 37,7 milyar dolarlık kredi sağlanması konusunda uzlaşıldı ancak bugüne kadar kullanılan toplam kredi miktarı 30,6 milyar dolar oldu.
IMF'ye borcun ödenmesiyle ilgili Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın Ankara'daki tarihi taş binasında bir tören düzenlendi. IMF'ye son taksit, dönemin Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali Babacan tarafından gönderildi.
Babacan, tören sırasında Anadolu Ajansı muhabirine, bu hafta içerisinde yeniden gündem olan 5 milyar dolar kredi konusunda, ise şu açıklamayı yapmıştı:
"Türkiye'nin IMF'ye borcunu ödemesinin yanında, bundan sonraki dönemde IMF'ye kredi sağlayan ülkeler grubuna da girmiş oldu. Toplamda 5 milyar dolarlık bir taahhütte bulunduk. Bundan sonra buradan bir transfer yapmamız gerekirse, borç ödeme transferi değil, IMF'ye kredi verme transferi olacak. Onunla ilgili Merkez Bankası Başkanımız Erdem Bey (Başçı) IMF ile müzakereleri yürütüyor. Bu müzakerelerdeki teknik detaylar tamamlandıktan sonra ihtiyaçları olduğu zaman bize başvuracaklar, 'ihtiyacımız var' diye yazılı bilgi verecekler. Biz de kredi dilimini serbest bırakacağız."
