T24 Haber Merkezi
Damla Uğantaş
İfade Özgürlüğü Derneği, EngelliWeb 2018: Türkiye’den Erişime Engellenen Web Siteleri, Haber ve Sosyal Medya İçeriklerinin Analiz Raporu’nu yayımladı. Rapora göre, 2014-2018 döneminde Türkiye’de 245 bin 825 web sitesi ve alan adı ile bu sitelerde yer alan 7 bin 334 habere erişim engeli getirildi. Erişim engellemeleri 578 farklı kurum tarafından verilen toplam 212.200 farklı karar ile gerçekleşti. Yaman Akdeniz ve Ozan Güven tarafından hazırlanan raporda sadece 2018 yılında 3 bin 306 haber adresi olmak üzere 54 bin 903 siteye erişimin engellendiği kaydedildi.
Yıllara göre URL engellemeleri
Yıllara göre haberlere yönelik URL engelleme sayıları 2014 yılı içinde 171 URL, 2015 yılı içinde 552 URL, 2016 yılı içinde 1.489 URL, 2017 yılı içinde 1.596 URL, 2018 yılı içinde 3.306 URL ve 2019 yılı içinde raporun yazım tarihine kadar 371 URL şeklinde oldu.
"İnternet Sansür Mekanizması daha önce olmadığı kadar canlı"
Twitter, Facebook, Google, WordPress gibi küresel sosyal medya ve internet platformlarının hazırladığı şeffaflık raporlarına ait verilerin de değerlendiği raporda “5651 sayılı Yasa ile yaşamaya başladığımız 13. yıla girerken, devletin karmaşık İnternet Sansür Mekanizması daha önce olmadığı kadar canlı ve aktif şekilde işlemeye ve gelişmeye devam etmektedir” yorumunda bulunuldu.
2018'de en çok Sözcü ve Oda TV'ye engel getirildi
2018 yılı içinde ‘en çok haberi engellenen haber sitesi’kategorisinde 204 haberle Sözcü gazetesinin internet sitesi ilk sırada yer aldı. İkinci sırada 196 haberi erişime engellenen Cumhuriyet ve üçüncü sırada ise 190 haberi erişime engellenen Hürriyet gazetesi yer aldı.
2014- 2018 yılları arasındaki genel toplamda ise “en çok haberi engellenen haber sitesi” kategorisinde 721 haberi engellenen Hürriyet birinci sırada, 641 haberi engellenen Sabah ikinci sırada, 585 haberi erişime engellenen T24 üçüncü sırada, 580 haberi erişime engellenen Sözcü dördüncü sırada ve 549 haberi erişime engellenen Cumhuriyet beşinci sırada yer aldı.
Raporda erişim engellemesi kararları ile erişim engellemesi geldikten sonra sitelerden kaldırılan haberlerin istatistikleri de ayrı ayrı ele alındı. Bu kategoride OdaTV, erişime engellenen 138 haberinin 135 tanesini (%98) kaldırarak ilk sırada yer aldı. T24, 133 haberinin 115 tanesini (%86) erişim engelleme kararından sonra kaldırarak ikinci oldu. Üçüncü sırada ise erişime engellenen 77 haberinin tamamını kaldıran Akşam gazetesi yer aldı. Bu kategoride 55 haberi engellenen Diken ve 53 haberi engellenen NTV’nin engellenen haberlerinin hiçbirini kaldırmadığı bilgisine yer verildi.
Twitter engellemeleri
2018 içinde Türkiye, diğer ülkelerle karşılaştırıldığında Twitter’a gönderilen mahkeme kararlarında 1105 kararla birinci oldu. İkinci sırada 372 kararla Rusya ve üçüncü sırada ise 107 kararla Brezilya yer aldı. Diğer kaldırma/çıkartma taleplerinde ise Türkiye 2018 içinde 12.897 taleple açık ara birinci oldu. Türkiye’yi, 4613 diğer taleple Rusya, 850 taleple de Japonya izledi.
2018 içinde Türkiye, gelen taleple görünmez kılınan en çok Twitter hesabı sayısında da açık ara birinci oldu. Türkiye 497 hesapla birinci, 124 hesapla Hindistan ikinci ve 74 hesapla Rusya üçüncü oldu.
Son olarak Türkiye 2018 içinde en çok çıkartılan tweet sıralamasında da dünya birincisi olarak 1819 tweetle yer aldı,1798 tweetle Rusya ikinci sırada ve 612 tweetle Hindistan üçüncü olarak sıralandı.
75.265 Twitter hesabının kapatılması talep edilmesine rağmen Twitter tarafından sadece 1979 hesap Türkiye’den kapatılır veya görünmez kılınırken, ikinci sırada yer alan Rusya’dan 12.400 Twitter hesabının kapatılması talep edilmiş fakat sadece 301 hesap kapatılmış veya Rusya’dan görünmez kılınmıştır. Hindistan’dan yapılan 5.695 talebe istinaden de sadece 132 hesap kapatılmış veya Hindistan’dan görünmez kılınmıştır.
Facebook’tan içeriklerin kaldırılması
2018’in ikinci yarısı istatistiklerine göre içerik çıkartma sıralamasında Türkiye 747 içerikle beşinci sırada yer aldı. Birinci sırada 1556 içerikle Vietnam, 1537 içerikle Rusya ikinci sırada, 1274 içerile Meksika üçüncü sırada ve 1148 içerikle Almanya dördüncü olarak sıralandı.
Türkiye'den kaldırılan içeriklerin yıllara göre dağılımı şöyle:
Wordpress engellemeleri
2014 başından 2018 sonuna kadar dünya genelinde Wordpress’e gönderilen 577 mahkeme kararından 541 tanesi Türkiye’den gönderildi. İkinci sırada 9 mahkeme kararı ile Almanya ve üçüncü sırada dörder mahkeme kararı ile İngiltere ve Brezilya yer aldı.
Dünya genelinde mahkeme kararları dışında en çok “diğer talep” gönderen ülke 1.935 taleple Rusya olurken, Türkiye’den sadece 5 tane diğer talep Wordpress’e iletildi. Genel toplamda 577 mahkeme kararıyla Wordpress’ten 3334 içeriğin kaldırılması talep edilmişken, Türkiye’den 755 içeriğin kaldırılması talep edildi.
Google'dan içerik kaldırma talepleri
2018’e kadar Türkiye’den toplam 9183 içerik çıkartma talebi Google’a gönderildi, bu taleplerin 4921 tanesini mahkeme kararları oluşturmakla birlikte, toplam 50.275 içeriğin çıkartılması talep edildi. Çıkartılması talep edilen 50.275 içerikten 36.965 tanesi mahkemeler tarafından talep edildi, Google tarafından 14.330 içerik mahkeme kararlarına istinaden çıkartılmış veya Türkiye’den
görünmez kılındı.
Mahkemeler dışında gelen toplam 4262 taleple 13.229 içeriğin çıkartılması talep edildi, Google bu diğer taleplere istinaden 5093 içeriği çıkarttı veya Türkiye’den görünmez kıldı. 2017 sonu itibarı ile talep edilen 50.275 içerikten 19.423 tanesi (%38) çıkartıldı veya Türkiye’den görünmez kılındı.
2018’in ilk yarısında ise Türkiye’den 811 mahkeme kararı ve 385 diğer talep olmak üzere toplam 1196 talep Google’a gönderildi. Bu taleplerle 4947 tanesi mahkeme kararlarına istinaden ve 2629 tanesi de diğer taleplere istinaden olmak üzere toplam 7576 içeriğin çıkartılması talep edildi. Google son şeffaflık raporunda, mahkeme taleplerine istinaden 1336 ve diğer taleplere istinaden de 1683 içerik olmak üzere toplam 3019 içeriği çıkarttığını veya Türkiye’den görünmez kılındığını açıklandı.
2018'de Google'dan içerik kaldırma taleplerinin ülkelere göre dağılımı ise şöyle:
İçişleri Bakanlığı’nın sosyal medya denetimleri
Raporda sosyal medya denetimlerine dair İçişleri Bakanlığı’nın açıkladığı verilere de yer verildi.
İçişleri Bakanlığı tarafından 2018 yılı içerisinde “terör örgütü propagandası yaptığı, bu örgütleri övdüğü, terör örgütleri ile iltisaklı olduğunu alenen beyan ettiği, halkı kin, nefret ve düşmanlığa sevk ettiği, devlet büyüklerine hakaretlerde bulunduğu, devletin bölünmez bütünlüğüne ve toplumun can güvenliğine kast ettiği ve nefret söylemleri içerdiği” iddiasıyla 26.996 sosyal medya hesabı incelendiği aktarılan raporda 13.544 hesap hakkında da yasal işlem yapıldığı bildirildi.
