Davos toplantılarıyla ünlü Dünya Ekonomik Forumu, “Küresel Bilgi Teknolojisi Raporu 2008-2009”da, Türkiye’yi basın özgürlüğü alanında 134 ülke içinde 106’ncı sıraya koydu. Bu dereceyle Türkiye, Enver Hoca’nın eski Arnavutluğu'ndan bir sıra altta yer aldı.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres’e sert çıkışıyla belleklere kazınan Davos toplantılarını düzenleyen Dünya Ekonomik Forumu, “Küresel Bilgi Teknolojisi Raporu- The Global Information Technology Report 2008-2009”u yayınladı. Rapor, her yıl dünya iş alemine sorulan binlerce soruyla hazırlanan sıralamalarda, Türkiye’yi basın özgürlüğü alanında 134 ülke içinde 106’ncı sıraya koydu, bu dereceyle Türkiye Enver Hoca’nın eski Arnavutluğundan bir sıra altta yer aldı.
Hürriyet gazetesinin haberine göre, “Ağlarla Bağlanmış Bir Dünyada Hareketlilik” alt başlığıyla yayınlanan 406 sayfalık raporda, bu yıl 134 ülkenin verileri esas alınarak çeşitli sıralamalar yapıldı. Sıralamalardan bazıları şöyle:
Girişim Sermayesi Edinebilirliği, Finansal Piyasa Bilgisi, Son Teknolojilerin Edinilebilirliği, Basın Özgürlüğü, Dijital İçeriğe Erişim, Yasama Organının Etkinliği, Mülkiyet Hakları, Yargı Bağımsızlığı, Elektrik Üretimi, Telefon Sayısı.
“Basın ülkenizde ne kadar özgür?” sorusunun yanıtlandığı “Basın Özgürlüğü” sıralamasında puanlar 1’den 7’ye kadar verildi. İki uçta, 1 rakamı kısıtlanmış, 7 rakamı ise özgür bir basını temsil simgeledi. Dünya Ekonomik Forumu’nun ele aldığı 134 ülkenin basın özgürlüğü ortalaması 5.19 oldu. Türkiye 134 ülke arasında 106’ncı sırada dünya ortalamasından düşük 4.31 puanla yer aldı.
İskandinav ülkeleri yine lider
Türkiye’den daha özgür bir basın ortamı bulunduğu varsayılan ülkeler arasında, bir sıra üstte yer alan Arnavutluk, daha sonra da Bulgaristan, Bosna-Hersek, Zambiya, Burkina Faso, Yunanistan, Kıbrıs Rum Kesimi gibi ülkeler bulundu. Rapora göre dünyada basının en özgür sayıldığı on ülke ve puanları şöyle: Danimarka 6.90, İsveç 6.90, Hollanda 6.85, Almanya 6.78, Norveç 6.76, Finlandiya 6.74, İsviçre 6.73, İsrail 6.60, Yeni Zelanda 6.57, Kanada 6.56.
Basın özgürlüğü sıralamasında ABD 24, İngiltere ise 32’nci sırada yer aldı.
Yargı bağımsızlığı
“Yargı Bağımsızlığı” sıralamasında ise yine 1’den 7’ye puanlama sistemi içinde Türkiye 134 ülke arasında, 4.00 puanla 64’üncü oldu. Bu alanda ülkeler ortalaması 4.07 oldu. Bu sıralamada son sırada Chavez’in ülkesi Venezuela yer aldı. Yargının en bağımsız olduğu belirtilen ilk on ülke şöyle: Yeni Zelanda 6.63, Finlandiya 6.63, İsveç 6.60, Almanya 6.54, Danimarka 6.52, Hollanda 6.51, İsviçre 6.51, Avustralya 6.45, Kanada 6.27, İrlanda 6.23. Sıralama, “ülkenizdeki yargılama siyasi etkilerden, hükümet üyelerinden, vatandaşlardan ya da firmalardan bağımsız mı?” sorusunun yanıtını aradı.
Sıralamada yargısının Türkiye’den daha bağımsız olduğu varsayılan bazı ülkeler ve puanları şöyle:
(Türkiye ? 4.00): Kolombiya 4.08, Yunanistan 4.08, Libya 4.20, Tayland 4.43, Surinam 4.53, Malezya 4.66, Suudi Arabistan 4.98, Birleşik Arap Emirlikleri 5.20, ABD 5.47, İngiltere 5.29.
Diğer tüm sıralamaların belirlediği, raporun ana konusu “Bilgi Ağı Toplumuna Hazır Olma Derecesi” küresel sıralamasında Türkiye geçen yıla göre 6 sıra gerileyerek 61’inci sıraya düştü. Türkiye geçen yılki raporda, 127 ülke arasında 55’inci, 2006-2007 raporunda ise 122 ülke arasında 52’nci sıradaydı. Türkiye’nin diğer bazı sıralamalarda ülkeler içinde bulunduğu sıra ise şöyle: İleri teknoloji ihracatında 93’üncü, Vergilendirmenin kapsam ve etkinliğinde 123’üncü, Fikri mülkiyetin korunmasında 93’üncü, Mülkiyet haklarında 83’üncü, Bilimsel araştırma enstitülerinin niteliğinde 52’nci, Eğitim harcamalarında 90’ıncı, Matematik ve pozitif bilimlerin eğitiminde 73’üncü, Mobil telefon konuşmalarının maliyetinde 2006 itibarıyla 82’nci, Genişbant internet erişiminde düşük maliyette 68’inci, Üniversite-sanayi araştırma işbirliğinde 57’nci.
Rapor nasıl hasırlandı?
Geleneksel Küresel Bilgi Teknoloji Raporları Dünya Ekonomik Forumu toplantıları sırasında tüm katılımcılara uygulanan “Yönetici Düşünce Anketi” çerçevesinde elde edilen puanlarla oluşturuluyor. Anketin amacı rekabet ve bilgi ağına hazır olma durumunun çeşitli boyutlarının niteliksel boyutlarını saptamak olarak belirtildi. Sonuç derlemesinin yüksek uzmanlık gerektirdiği belirtilen anketin yıllık olarak Dünya Ekonomik Forumu tarafından yönetildiği, 134 ülkeyi kapsadığı, iş alemi liderlerinden çalıştıkları ülkedeki iş ortamının özel yönlerini değerlendirmelerinin istendiği belirtildi. Her soruda iş alemi mensuplarının ülkelerindeki durumu küresel normlarla kıyaslamaları istenirken Dünya Ekonomik Forumu’nun her ülkedeki anketi yönetmek için 150 partner enstitü ağıyla birlikte çalıştığı kaydedildi. Partner enstitülerin ulusal üniversitelerin tanınmış ekonomi bölümleri, bağımsız araştırma enstitüleri ve iş örgütleri olduğu belirtildi.
2008’de tüm dünyadan iş alemi yöneticilerine sorulan sorulara 12 bin 297 yanıt geldiği, veriler ulaştığında özenli bir kalite kontrol sürecinden geçtiği bildirildi. Anket yöntemiyle ilgili ayrıntılı bilgi raporda da yer alıyor.
