İtalyan Gladiosu'nun başı ve eski Cumhurbaşkanı Francesca Cossiga: Türkiye'deki Gladio Avrupa merkezli yapının uzağındaydı. Türkiye Gladio'nun koordinasyon komitesindeydi ama siyasi komitede yoktu. Daha bağımsız yapıdaydı.
Sabah gazetesinden Nur Batur'a konuşan İtalyan Gladiosu'nun başı ve eski Cumhurbaşkanı Francesca Cossiga, Gladio'nun içerisindeki Türk yapılanmasıyla ilgili bilgiler verdi.
Cossiga ile yapılan röqortajın tamamı:
Ergenekon soruşturmasında biz neler yaşıyorsak, İtalyanlar 1990'lı yıllarda Gladio soruşturması sırasında benzer "şok" olayları yaşadılar... İtalya'da da Jandarma İstihbarat Teşkilatı'nın içinde, Ergenekon'a benzeyen, Gladio adlı gizli bir örgütün varlığı ortaya çıktığı zaman hem İtalya hem de Avrupa sarsıldı. Ama örgütle ilgili çok ciddi bir iddia ortaya atıldı. Derin devletin içindeki Gladio, komünistlerin iktidara gelişini önlemek için İtalya'da siyasi cinayetler mi işlemişti? İtalyan savcılar, 1970 ve 80'li yıllarda meydana gelen bombalı eylemleri ve faili meçhul cinayetleri yıllarca soruşturdular.
Sağ iktidarlar başlangıçta örgütün varlığını şiddetle reddetti. Ama Ergenekon soruşturmasında olduğu gibi İtalya'da da telefonlar dinlendi. Emekli generaller, doktorlar, gazeteciler, gözaltına alındı... Sorgulandı... Herkes şaşkındı. Neler oluyordu? Polis sonunda, İtalya'da da toprak altına gömülmüş silahlar bulunca, derin devletin büyük sırrını saklamaya çalışan dönemin Başbakanı Gulio Andreotti, örgütün varlığını kabul etmek zorunda kaldı. Sonunda savcılara askeri arşivlerde inceleme yapma izni verilince de, soruşturma derinleştirildi...
Ergenekon davasına ışık tutabilmek için, Gladio dosyasını mercek altına almaya karar verdim. İtalyan Gladiosu'nu ünlü savcı Felice Casson'un çökerttiği biliniyor... Ama kimle konuşsam bana tek bir isim verdi... O isim, İtalya'nın eski Cumhurbaşkanı Francesca Cossiga idi... Cossiga'dan randevu istediğim zaman bana 2 gün randevu vermesi konuşmak istemesinin güçlü bir işaretiydi. Nitekim de öyle oldu. Roma'daki evinde toplam 4 saat konuştuk. Hem Gladio'yu nasıl kurup gizlediklerini ayrıntısıyla anlattı, hem de Ergenekon soruşturmasına ışık tutabilecek açıklamalar yaptı.
Türkiye, darbe hazırlığı yaptığı iddia edilen Ergenekon soruşturmasına kilitlendi. Emekli generaller, ünlü gazeteciler, üniversite profesörleri, subaylar tutuklanıyor... İtalya'da benzer bir olay yaşandı. Bize İtalya'da da ortaya çıkan derin devleti anlatır mısınız?
Evet derin devlet ya da paralel devlet diyebiliriz... Her şey 2'nci Dünya Savaşı'nda başladı. Winston Churcill, Maliye Bakanı'na gizli bir örgüt kurulması talimatını verdi. Ama bildiğimiz istihbarat servisi değildi. İngilizlerin Özel Harekât Servisi (SOE: Special Operation Service) Nazilerin içine sızmakla görevlendirildi. Amerikan OSS (Office for Strategic Service) adı altında kurulan gizli örgüt de istihbarat topluyordu. İkisinin benzer hedefleri vardı... İtalya'da da faaliyet gösteriyorlardı.
Özel Harekat’ın geçmişi
Savaştan sonra Özel Harekâtçılar paralel devlete nasıl dönüştü?
Aslında savaş bittiğinde İngiliz Servisi lağvedildi. Amerika'da da lağvedildi ama 2'nci Dünya Savaşı'ndaki yapı CIA'nın temelini oluşturdu. Savaş sırasında doğrudan Başkan Roosevelt'le çalışan OSS'nin İrlanda kökenli avukatı CIA'nın da ilk başkanı oldu. CIA'da bir gelenek vardır. CIA başkanları örgütün içinden olmazlar. Mesela George Bush (ilk ABD başkanı) siyasetçiydi...
Ya Sovyetlerle Soğuk Savaş dönemi?
Soğuk Savaş başlayınca, İngilizler Sovyetler'in Doğu Avrupa'yı işgalinin önlenemeyeceğini, buna karşı gizli bir örgüt kurulmasını teklif ettiler. Amerikalılarla birlikte (Stay Behind Nets) SBN yani Özel Harekâtçıları kurdular. Bu yeni örgütler doğrudan orduya değil, istihbarat servislerine bağlıydı.
NATO şemsiyesinde
Özel Harekâtçılar ne kadar zamandır NATO şemsiyesi altındaydı?
Şaşıracaksınız ama bu özel teşkilatın NATO'nun askeri kanadıyla ilgisi yoktu. Kuzey Atlantik Teşkilatı ile ilgiliydi. NATO askeri bir örgüttür... Mesela eski Fransa Cumhurbaşkanı De Gaulle NATO'dan ayrıldı. Ama ittifaktan ayrılmadı. Özel Harekât Teşkilatı tamamen siyasi kanada bağlıydı.
Özel Harekâtçılar Ağı (SBN) hangi ülkelerde kuruldu?
Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Belçika, Norveç, Yunanistan ve Türkiye'de kuruldu. Ama bağlantısız olan Avusturya, İsviçre ve İsveç'te benzer örgütler oluşturuldu. En güçlü olan Almanya'dakiydi. NATO ülkelerindekilerle bağlantısız ülkelerdeki gizli örgütler sürekli temas halindeydi.
NATO'nun en uç karakolu olan Türkiye'deki Gladio'nun özel rolü neydi?
Türkiye'de de Gladio'ya çok benzeyen bir örgüt kuruldu. Ama Avrupa merkezli yapının biraz uzağındaydı. Türkiye, Gladio'nun koordinasyon komitesindeydi ama siyasi komitede yoktu. Yani daha bağımsız bir yapıdaydı. Türk Gladiosu ancak bir savaş çıkması halinde katılacaktı. Ama tatbikatlar organize eden komitede de değildi. Diğer Avrupa ülkeleri birbirlerinin operasyonlarını biliyorlardı ama Türkiye dışarıdaydı. Örneğin Fransız ve İtalyan Gladiosu gizli tatbikat yaptığı zaman Türkiye katılmıyordu. Çünkü Türkiye uzakta kalıyordu.
Türk Gladiosu'nun önde gelenleri kimlerdi?
SBN'nin Merkezi bir komutanlığı yoktu. Bu nedenle ben Türk Gladiosu'ndan kimseyle görüşmedim. Ama şunu söyleyebilirim, Türkiye her zaman özel bir konumdaydı. Hiçbir zaman Türkler NATO'yu Türkiye'nin içişlerine karıştırmadılar.
Soğuk Savaş'tan sonra Gladio'nun İtalya'da ve diğer ülkelerde lağvedildiği söylendi. Türkiye'de devam etti mi?
Elimde kanıt yok ama sanki Türk Ordusu Gladio'yu laik devleti korumak için devam ettirmiş gibi görünüyor.
‘Örgütü 1945’te kurduk’
45 yıl önce İtalya'da teşkilatı ne zaman ve nasıl kurdunuz? Nasıl örgütün başına geçtiniz ?
1954 yılında kurduk. Ben kuruluşundan bir süre sonra Savunma Bakan Yardımcılığı'na atandım ve 5'inci departmandan da sorumlu oldum. 5'inci departman Özel Harekât Teşkilatı idi ve çok gizliydi. Ordu İstihbarat Teşkilatları, Özel Harekat Teşkilatı'na istihbarat aktarıyorlardı. Ama Özel Harekâtçılar orduya bilgi vermiyordu sadece hükümete bilgi veriyordu.
Yani bütün bakanlar gizli örgütlenmeyi biliyordu.
Hayır bütün Bakanlar bilmiyordu. Sadece Başbakan, Dışişleri Bakanı, Savunma Bakanı ve İçişleri Bakanı ve İstihbarat Başkanı biliyordu. Zaten İstihbarat Savunma Bakanı'na bağlıydı. İçişleri Bakanlığı'na bağlı olan küçük bir istihbarat teşkilatı vardı. Onlar da Özel Harekâtçıları biliyordu. Örgütün şemasını kasada saklıyorduk ama ben örgütün başında olduğum için şemada bulunan herkesi tek tek biliyordum.
‘Gizli belgeyi imzaladım’
Maliye Bakanı'nın bilmemesi çok garip değil mi? Para akışı Maliye Bakanlığı'ndan geçmiyor muydu?
Maliye Bakanı da bilmiyordu. Özel Harekât'ın tamamen ayrı bütçesi vardı. Fonlar istihbarat Teşkilatı'nın bütçesinin içindeydi. Maliye Bakanlığı, parayı İstihbarat Teşkilatı'na veriyordu. Ama Gladio'ya verildiğini bilmiyordu. Bunu sadece Savunma Bakanlığı biliyordu. Bütçede çok gizli ibaresiyle "Özel teşkilata tahsis edildiği" yer alıyordu. İstihbarat bütçesindeki hangi fonun Özel Harekât'a verileceğini Savunma Bakanı biliyordu.
Teşkilatı nasıl öğrendiniz?
Savunma Bakan Yardımcısı olduğum zaman İstihbarat Servisi beni davet etti. Çok gizli bir brifing verdiler. "Size anlatacaklarımız çok gizlidir. Listesini vereceğimiz kişiler dışında kimseyle konuşamazsınız" dediler. Operasyonlardan sorumlu olmayacağımı söylediler. "Sadece siyasi ve idari işlerden sorumlusunuz" dediler. "Sadece Cumhurbaşkanı, Başbakan, Başbakanlık Müsteşarı, Dışişleri, Savunma ve İçişleri Bakanları ve İstihbarat Teşkilatı'nın Başkanı ve Jandarma Genel Komutanı dışında kimseyle konuşamazsınız" dediler. Bunun dışında kimseye hiçbir şey söylemememi istediler. Ve bir belge imzaladım.
