ABD Başkanı Donald Trump, beklendiği üzere İran ile olan nükleer anlaşmadan çekileceğini açıkladı. Trump’ın açıklamasına uluslararası toplumdan da çok sayıda tepki geldi. Trump’ın basın açıklamasından önce nükleer anlaşmaya ilişkin kararını telefonla bildirdiği belirtilen Fransa Cumhurbaşkanı Macron “Trump'ın kararından üzüntü duyduklarını” açıklarken İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani “Anlaşmaya diğer 5 ülke ile devam edeceğiz" diye konuştu.
Trump’ın kararına Türkiye’den ilk tepki ise Ekonomi Bakanı Bihat Zeybekci’den geldi. Zeybekci “Her olumsuzluk, her kriz kendi içerisinde fırsatları da barındırır. İran ile ticaret hacmimizi Türkiye olarak yeniden yapılandırabiliriz” dedi.
AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, Trump’ın açıklamasından dakikalar sonra Roma’da kameraların karşısına geçerek, “Anlaşma bölgenin, Avrupa’nın ve tüm dünyanın güvenliği açısından çok önemli. AB, güvenlik çıkarları doğrultusunda hareket etmekte ve yatırımlarını korumakta kararlı. Anlaşmayı koruyacağız” dedi. Mogherini, ikili bir belgenin söz konusu olmadığının altını çizerek, “Anlaşmayı tek taraflı sona erdirmek tek bir ülkenin elinde değil” ifadeleriyle Trump’a rest çekti.
Üç liderden ortak açıklama
Mogherini’yi takiben Almanya, Fransa ve İngiltere’den ortak açıklama geldi. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve İngiltere Başbakanı Theresa May’in imzasını taşıyan açıklamada, ABD’nin kararının endişe ve üzüntüyle karşılandığı belirtildi. Anlaşmaya yönelik taahhütlerinin sürdüğünü beyan eden üç lider, “Bu anlaşma ortak güvenliğimiz için önemli olmayı sürdürüyor” ifadelerini kullandı. Liderler, tüm taraflara anlaşmanın tam uygulanmasına bağlı kalma ve sorumluluk duygusuyla hareket etme çağrısı yaptı. Öte yandan, AB Konseyi Başkanı Donald Tusk, kararı AB liderleriyle gelecek hafta Sofya zirvesinde ele alacaklarını belirtti. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres ise, İran anlaşmasının ABD dışındaki taraflarına yükümlülüklerine bağlı kalma ve anlaşmaya destek olma çağrısı yaptı.
Bakan Zeybekci: Ticaret hacmimizi yeniden yapılandırabiliriz
Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi, Şirin Payzın'ın sunduğu Ne Oluyor? programına konuk oldu. Bakan Zeybekci "Her olumsuzluk, her kriz kendi içerisinde fırsatları da barındırır. İran bizim komşumuz. İran’la ekonomik anlamda birbirimizi tamamlayan özelliklerimiz var. Dünyanın dışladığı ve dünyaya kapatılmaya çalışan bir İran’ın Türkiye’ye doğru yaklaşımı olacaktır. Tabii bir global bir yapının içindeyiz. Yüzde 100 bundan ayrı bir hareket tarzımız olur diyemeyiz. Gönül isterdi ki dünyadaki silahlanma her şeyiyle bitirilsin. Orta Doğu coğrafyasında hiç kimsenin kitle imha silahları olmasın. Ekonomi Bakanı olarak bakmam gerekiyor bazı şeylere. Bunun için de Türkiye anlamında da bir fırsatın ortaya çıkacağından bahsedebiliriz. Ticaret hacmimizi Türkiye olarak yeniden yapılandırabiliriz. Ambargo gelirse insani ihtiyaçlar var." değerlendirmesinde bulundu.
Ruhani: ABD'nin asla sözünü tutmadığını gördük
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ABD Başkanı Donald Trump'ın ABD'nin İran ile nükleer anlaşmadan çekildiğini duyurmasa ilişkin "ABD'nin asla sözünü tutmadığını gördük" açıklaması yaptı. İran’ın anlaşmaya tamamen uyduğunu belirten Ruhani, "ABD'nin neden anlaşmadan çekildiğini anlamak zor. Anlaşmaya diğer 5 ülke ile devam edeceğiz" dedi.
Ruhani'nin açıklamaları şöyle:
ABD'nin asla sözünü tutmadığını gördük. ABD ne gibi delilleri olduğunu göstermeli. İran anlaşmanın bütün maddelerine uymuştur. ABD'nin neden anlaşmadan çekildiğini anlamak zor.
Sadece ABD ve İran arasındaki anlaşma değildi. BMGK'dan onaylanmış bir anlaşmaydı. Diğer tüm taraflardan senatolarda, meclislerde onaylanmış anlaşmaydı. Anlaşmaya diğer 5 ülke ile devam edeceğiz.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Başkanı’nın nükleer anlaşmadan çekilineceğini duyurmasının ardından Washington’ın kararına destek veren ilk siyasetçilerden biri oldu. Netanyahu, “İran, aylardır İsrail’i vurma amacıyla Suriye’ye ölümcül silah yardımında bulunuyordu. Topraklarımıza yönelik herhangi bir saldırıya kuvvetle yanıt vereceğiz” dedi. Netanyahu, Twitter’da yaptığı paylaşımda da, “İran’ın herhangi bir zaman nükleer silahlara ulaşmasını engellemek yönündeki cesur kararınız ve adanmışlığınız için teşekkürler“ ifadelerini kullandı.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron: Üzüntü duyuyoruz
Anlaşmanın taraflarından olan Fransa'nın Cumhurbaşkanı Emanuel Macron, Trump'ın kararından üzüntü duyduklarını açıkladı.
Macron Twitter mesajında, "Fransa Almanya ve İngiltere ABD'nin anlaşmadan çekilmesini üzüntüyle karşılıyor. Nükleer silahsızlanma rejimi tehlike altında" yazdı.
Macron Fransa ve Avrupalı müttefiklerinin görevinin İran nükleer anlaşmasını kurtarmak olduğunu da belirtti.
AB’den ilk açıklama
Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Donald Tusk, sosyal medya platformu Twitter’dan “ABD Başkanı Donald Trump’ın İran anlaşması ve ticaret üzerindeki politikaları birleşik bir Avrupa yaklaşımını karşılayacak. AB liderleri önümüzdeki hafta Sofya 'daki zirvede her iki konuyu ele alacaklar” mesajını paylaştı.
Belçika: Derin üzüntü duyuyorum
Belçika Başbakanı Charles Michel, “İran anlaşmasının olmaması Orta Doğu’da daha fazla istikrarsızlık ya da savaş anlamına gelir. Trump’ın anlaşmadan çekilmesinden derin üzüntü duyuyorum. AB ve uluslararası ortakları kararlı kalmalı ve İran yükümlülüklerini yerine getirmeye devam etmelidir” dedi.
