Toplu mezarlar ülkesi Türkiye

Diyarbakır’ın Lice İlçe Başsavcılığı’nın, 1994 yılında Bolu Tugay Komutanlığı’na bağlı askeri birlikler tarafından gözaltında alındıktan sonra infaz edildikleri öne sürülen 25 kişi için Lice Bölge Yatılı Okulu’nda toplu mezar kazısı kararı, gözleri Türkiye’deki toplu mezar iddialarına çevirdi.

İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, bu konuda en ciddi araştırmayı yapan kurumlardan biri. İHD Genel Başkan Yardımcısı ve Diyarbakır Şube Başkanı Raci Bilici, kendilerine ulaşan istihbari bilgiler doğrultusunda 25 ilde inceleme yaptıklarını söyledi. 3 yıl süren çalışma sonucu 348 toplu mezar tespit ettiklerini anlatan Bilici, bu mezarlarda 4 bin 201 kişinin bulunduğu vurguladı.

 

İlk toplu mezar 1989’da

 

Türkiye’de toplu mezarlar ilk olarak 1989 yılında gündeme geldi. Siirt'e bağlı Kasaplar Deresi’nde 73 kişilik toplu mezarın bulunduğu bilgisi üzerine savcılık harekete geçti. Aynı yıl yapılan kazıda 8 kişiye ait kemiklere ulaşıldı. Türkiye, 2000’li yıllarda Hizbullah’ın Mezar Evleri ile tanıştı. Örgüt lideri Hüseyin Velioğlu’nun öldürüldüğü evde ele geçirilen belgeler üzerine 19’u İstanbul Üsküdar ve Kartal’da olmak üzere, Diyarbakır, Tarsus, Konya, Ankara ve Batman’da bulunan mezar evlerden olmak üzere toplam 52 kişinin cesedi çıkartıldı. 2003 yılında Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde askerler tarafından gözaltına alındığı belirtilen 8 sivil köylünün bulunduğu toplu mezar, 2004 yılında yine Kulp İlçesi’nde askerler tarafından alıkonulduğu iddia edilen 11 köylünün içerisinde bulunduğu toplu mezar bulundu.

 

Kepçeyle kazı olmaz…

 

Türkiye’de 17 bin 500 faili meçhul cinayet işlendiğine dikkat çeken İHD Şube Başkanı Raci Bilici, “Bastığımız her karış toprak, bir toplu mezar yeri olabilir” diyor. Ellerinde toplu mezar haritası bulunmasına rağmen uluslararası sözleşmelere uyulmadığı için kazı girişimlerini durdurduklarını anlattı. Bilici, “Kazılar kepçelerle yapıldığı için tüm deliller ortadan kaldırılıyor” diye konuştu. Geçmişle yüzleşme ve hakikatlerin araştırılması için, tarafsız ve güvenilir bir Hakikatleri Araştırma Komisyonu kurulması gerektiğini belirten Bilici, şöyle dedi:

 

Minnesota Otopsi Protokolü’ne uyulsun

 

"Toplu mezarlardaki kimliklendirme çalışmalarını yürütmek amacıyla, uzmanların yer aldığı bağımsız ve deneyimli ekiplerin birlikte çalışabileceği yöntemi uluslararası bilimsel kuruluşlarca onaylı bağımsız yapılar oluşturulmalı, üniversiteler ilgili çalışmalara dahil edilmelidir. Mezarlardan çıkarılan cenazeler ve insana ait buluntularda yalnızca kimliklendirme yapılmayıp kişilerin ölüm nedenlerinin belirlenmesi ve insan hakları ihlallerinin belirlenmesi de hukuki bir zorunluluktur.

Kayıpların aranması ve mezarların açılması Minnesota Otopsi Protokolü ve mezar açmayla ilgili uluslararası standartlara göre yürütülmeli, mezarların iş makineleri ile özensiz ve bir biçimde açılarak kayıplara ait buluntuların tahrip edilmesinin veya kaybolmasının önüne geçilmelidir. Mezar açma işlemleri arkeolojik teknikler kullanılarak özenle yapılmalı, mezarların açılması sırasında ortaya çıkacak biyolojik delillerin toplanması ve değerlendirilmesi için adli tıp uzmanları görevlendirilmelidir.

Toplu mezar iddiası bulunan yerler mezarlar açılıncaya kadar korunmaya alınmalıdır. Kayıp ve kayıp yakınlarına ait bilgiler ile DNA örneklerini almak, saklamak ve incelemek için yasal düzenlemeler yapılmalı ve hızla bu yapılarda yer alacak laboratuvar ve birimlerin altyapısının oluşturulmasına başlanmalı, laboratuvar ve birimler arasında güvenli veri paylaşımını sağlayacak bir ağ kurulmalıdır. Kayıplar devlete ait suçlara işaret ettiğinden, dünyadaki diğer örneklerde olduğu gibi; çalışmalarının bağımsız, bilimsel ve uzman heyetlerce yürütülmeli veya tanıklığında gerçekleştirilmelidir.”

 

İşte il il toplu mezar raporu

 

DİYARBAKIR

 

*1992-93 – Diyarbakır Kulp İlçesi Godernê Köyü kırsal alanı: Çatışmada yaşamını yitiren 14 PKK’lı toplu halde bir mezara gömüldü.

*Haziran 1993 – Diyarbakır Kulp İlçesi Yaylak (Eskar) Köyü Geliyê Eskarê mıntıkası: Kulp İlçesi’ne bağlı Yaylak (Eskar) Köyü Simetak Mezrası kırsalında çıkan çatışmada yaşamını yitiren ve çoğu örgüte yeni katılmak isteyen sivil ve silahsız olan 12 kişi çıkan çatışmada yaşamını yitirdi. Çatışmada yaşamını yitiren 12 kişi, daha sonra Geliyê Eskarê mıntıkasında toplu halde gömüldü.

 

*1993 – Diyarbakır Bismil İlçesi Sanayi Mahallesi Mezarlığı: Bismil İlçesi’ne bağlı Karabök (Qerebolke) Köyü’nde devlet ile yakınlıkları olduğu iddia edilen köylüler tarafından zehirlenen 2 PKK’lı ile iki ayrı çatışmada yaşamını yitiren 5 PKK’li Sanayi Mahallesi Mezarlığı’na kıyafetleri ile toplu halde gömüldü.

 

*1993 – Diyarbakır’ın Silvan ilçesi Eski Tekel Mahallesi Mezarlığı: 93 yılı yaz aylarında Sêdeqnê, Cumatê ve Selima köyleri kırsalında düzenlenen operasyonda çıkan çatışmada çoğu yeni katılım 22 PKK militanı bir mağarada yaşamını yitirdi. Yaşamını yitirenlerden 8’i bu mezarlığa getirilerek, toplu halde gömüldü.

 

*1993 – Diyarbakır’ın Silvan ilçesi Benzinlik Mahallesindeki Mezarlık: 93 yılı yaz aylarında Sêdeqnê, Cumatê ve Selima köyleri kırsalında düzenlenen operasyonda çıkan çatışmada çoğu yeni katılım 22 PKK gerillası bir mağarada yaşamını yitirdi. Yaşamını yitirenlerden 10 veya 12’si benzinlik mahallesindeki mezarlığa getirilerek, toplu halde gömüldü. Geri kalan cenazelerin ise Lice’ye götürüldüğü belirtiliyor.

*Nisan 1993 ve Ekim 1996- Diyarbakır'ın Lice İlçesi Daralan (Comelaş) Köyü Mewkan Mezrası Çala Efyon Tepesi: İki ayrı çatışmada yaşamını yitiren 6 PKK’lının 2’sinin ayrı yerde, 3’ünün ayrı yerde, 1’inin de ayrı yerde gömülü olduğu toplu mezar.

 

*1994 – Diyarbakır Bismil İlçesi Sanayi Mahallesi Mezarlığı: Bismil Komando Taburu yakınlarında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 2 PKK militanı ile aynı tarihlerde askerler tarafından gözaltına alındıktan sonra kendilerinden bir daha haber alınamayan İsmail Tunç ve Arap Güven adlı sivil vatandaşlar Sanayi Mahallesi’ndeki mezarlığa toplu halde gömüldü.

 

*1993-94 – Diyarbakır’ın Lice İlçesi Zerra Köyü kırsalı: Çeşitli zamanlarda meydana gelen çatışmada yaşamını yitiren 30’a yakın PKK’lı toplu olarak bir mezara gömüldü.

 

*1993-94 – Diyarbakır’ın Kulp İlçesi Nirçık Köyü Koçıkan Mezrası: Köyde bulunan bir eve geldikten sonra verilen ilaç sonucu bayıltılan, daha sonra askerler tarafından yargısız bir şekilde infaz edilerek öldürülen 18 PKK militanı toplu halde gömüldü.

 

*1994 – Diyarbakır Lice İlçesi Üçdamlar (Bawerd) Köyü: PKK Militanları ve sivillere ait olduğu belirtilen 10 kişiye ait cenazeler Üçdamlar Karakolu’nun garajının doğusunda bulunan alana toplu halde gömüldü.

 

*1994 – Diyarbakır’ın Lice ilçesi Üçdamlar (Bawerd) ve Güldiken (Péçar) köyleri arası: Meydana gelen bir çatışmada yaşamını yitiren 3 PKK militanının çatışma sonrası açıkta kalan, ancak daha sonra yapılan yol çalışması sonrası yolun altında kaldığı belirtilen toplu mezar.

 

*1994 – Diyarbakır Kulp İlçesi Kaniya Reş civarında Çemê Sorun ve Çemê Zirey’in birleştiği nokta: Meydana gelen bir çatışmada yaşamını yitiren 14 PKK militanı toplu halde bir mezara gömüldü.

 

*1994 – Diyarbakır'ın Lice ilçesi Qurmik köyü: Ramazan Bayramı'nın arife gününde başlatılan operasyon kapsamında bayram sabahı, çıkan çatışmada yaşamını yitiren PKK militanları (sayı tam net değil ama en az 1 kişi), Qurmik köyünün iki mahallesini birbirine bağlayan yolun hemen üstünde yer alan bir yere gömüldü.

 

*1995 – Diyarbakır Dicle İlçesi merkez mezarlığı: Dicle’nin Boğaz (Gozel) Köyü ile Kelekçi (Kelkom) Köyü arasında bulunan dağlık alanda yapılan operasyonda ikisi kadın 33 PKK militanı zehirlenmek suretiyle öldürüldü ve kurşuna dizildi. Bunlardan 31’inin cenazesi ilçe mezarlığına toplu halde gömüldü.

 

*1995 – Diyarbakır Lice İlçesi Akçabudak (Zengesor) Köyü Mahmuda mezrası: 1995'te Lice'nin Bayırlı (Karincak) Köyü'nde çıkan çatışmada yaşamını yitiren Lice nüfusuna kayıtlı Murat Sevinç (Xebat) adlı PKK'li ile Bayırlı ve Akçabudak köyleri arasında yer alan Temel mıntıkasında çıkan ayrı bir çatışmada yaşamını yitiren Van nüfusuna kayıtlı Serhildan kod adlı PKK'linin içerisinde bulunduğu toplu mezar.

 

*Ekim 1995 – Diyarbakır’ın Silvan İlçesi Erkenci Köyü kırsalı: Çatışmada yaşamını yitiren 4 PKK militanından ikisi toplu halde bir mezara gömüldü.

 

*1995 – Diyarbakır'ın Lice İlçesi Güldiken (Pêçar) Köyü: Çıkan çatışmada yaşamını yitiren 3 PKK’linin içinde bulunduğu toplu mezar.

 

*1995 (Ocak veya Şubat) – Diyarbakır’ın Hani İlçesi merkez mezarlığının arkası: Hani kırsalında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 7 PKK militanı toplu halde bir mezara gömüldü.

 

*1995-96 – Diyarbakır Hani İlçesi ilçe mezarlığı: Hani İlçesi Yukarı Turalı (Şel) Köyü kırsalında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 5 PKK militanı ilçe mezarlığında toplu halde gömüldü.

 

*1995-96 – Diyarbakır'ın Kocaköy ilçesi Yazı (Hewrê) köyü Kaniya Goşniga çeşmesi: Askerler tarafından gerçekleştirilen bir operasyonda çıkan çatışmada yaşamını yitiren 4 PKK’li belediyenin iş makinesiyle kazılan çukura toplu halde gömüldü.

 

*Eylül 1996 – Diyarbakır’ın Kulp İlçe'sine bağlı Koçıka Köyü:  Çıkan çatışmada yaşamını yitiren ve çatışma sonrası 5 ay boyunca cenazeleri arazide kaldıktan sonra köylüler tarafından arazideki pınarın başına kazılan çukura gömülen 15 PKK’liye ait toplu mezar.

 

*1997 – Diyarbakır Silvan İlçesi Erkencik (Şawo) Köyü kırsalı: Çatışmada yaşamını yitiren 7 PKK militanından 3’ü toplu halde bir mezara gömüldü.

 

*1997 – Diyarbakır Kulp İlçesi Andok Dağı kırsalı: Çatışmada yaşamını yitiren 8 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

 

*1997 – Diyarbakır Kulp İlçesi ilçe mezarlığının alt tarafı: Kulp İlçesi’ne bağlı Temira Köyü kırsalında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 7 PKK militanı çatışma sonrası ilçe mezarlığında toplu halde gömüldü.

 

*4 Kasım 1998 – Diyarbakır Kulp İlçesi Karabulak (Nırçık) Köyü Kepezkaya (Koçıkan) Mezrası: Çatışmada yaşamını yitiren 15 PKK militanının toplu halde gömüldüğü toplu mezar.

 

*1998 – Diyarbakır Kulp İlçesi Koşka Köyü kırsalı: Çatışmada yaşamını yitiren 17 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

 

*1998 – Diyarbakır Lice İlçesi Yünlice Köyü Dalitê Mezrası Goma Hecî Xenî mevkii: İki ayrı çatışmada yaşamını yitiren 2 PKK militanının gömülü olduğu toplu mezar.

 

*21 Eylül 1998 – Diyarbakır Kulp ilçesi kırsalı: Çatışmada yaşamını yitiren 9 PKK militanının askerler tarafından toplu halde gömüldüğü toplu mezar.

 

*1998 –Diyarbakır’ın Lice İlçesi Comeleş köyü kırsalı: Meydana gelen çatışmada yaşamını yitiren 3 PKK’linin toplu olarak gömüldüğü toplu mezar.

 

*Kasım 1999 – Diyarbakır’ın Hani İlçesi Şelê Köyü: 1999 yılının Kasım ayının sonlarında askerler ile PKK'liler arasında çıkan çatışma sonucu yaşamını yitiren 4’ü kadın 9 PKK'li Şelê Köyü'nün güneydoğusunda kalan "Tehta Unan" diye bilinen keskin kayalıklardan oluşan yerde toplu halde gömüldü.

 

1999 – Diyarbakır’ın Kulp İlçesi Kayacık Köyü Matara Mezrası: Meydana gelen bir çatışmada yaşamını yitiren 3 PKK militanının toplu halde bir mezara gömüldüğü belirtiliyor.

 

*06 Ocak 2000 – Diyarbakır’ın Lice İlçesi Barav köyü: Askerler tarafından atılan bir pusuda yaşamını yitiren 4 PKK militanı Kavalık Bahçesi denilen yerin arka kısmındaki alana köylüler tarafından toplu halde gömüldü.

 

*Diyarbakır’ın Kulp ilçesi Kanîka (İnkaya) ile Nasirka köyleri arası: İki köy arasında bulunan Gurgurê vadisinde devlet güçleri tarafından yakalanan 14 kişinin kurşuna dizildikten sonra uçurumdan aşağı atıldığı ileri sürülüyor. Söz konusu 14 kişiden 10’u Etmanka köyünün sakinleri olduğu belirtilirken, 4 kişinin kim olduğu bilinmiyor. Görgü tanıkları, uçurumda yapılacak incelemede insan kemiklerine rastlanabileceğini belirtiyor.

 

*Diyarbakır'ın Hazro ilçesi Gireciritê Mezarlığı: 1992-2000 yılları arasında Kulp, Lice ve Hazro kırsalında çıkan çatışmalarda yaşamını yitiren 26 PKK'linin toplu olarak gömüldüğü ileri sürülen toplu mezar bulunuyor. Görgü tanıklarının anlatımını göre; Toplu mezardaki cenazelerden 7’si Hazro'ya bağlı Bayırdüzü (Bazmar) köyü Serekani mıntıkasında dağ ile ovanın kesiştiği yerden, 5’i Ölgen köyüne bağlı Kanipuşkül mezrası Menzil mıntıkasından, diğer 5 kişinin Koçbaba köyü Henok (Hondof) bölgesinden, 1 gerillanın ise, Hondof'un Ankebir mezrasından, getirilerek bu alana gömüldüğü belirtiliyor. Geri kalan 8 cenazenin ise Kulp ve Lice kırsalında çıkan çatışmalarda yaşamını yitiren gerillalar olduğu ifade ediliyor.

 

*Diyarbakır Lice İlçesi Sipinin Köyü arkasındaki Boğa (Kili) Tepesi yamacı: Çatışmada yaşamını yitiren 17 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

 

*Diyarbakır Dicle İlçesi merkez mezarlığı: Çeşitli dönemlerde çıkan çatışmada yaşamını yitiren 23 PKK militanı üçerli beşerli gruplar halinde merkez mezarlığına gömülen toplu mezar.

 

*Diyarbakır Dicle İlçesi Boğaz (Gozel) Köyü kırsalı: Çatışmada yaşamını yitiren 3 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

 

*Diyarbakır Dicle İlçesi Değirmenci (Zığrê) Köyü kırsalı: Çatışmada yaşamını yitiren 2 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

 

*Diyarbakır Dicle İlçesi Kurşunlu (Pirejman) Köyü Deştek alanı: Çatışmada yaşamını yitiren 4 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

 

*Diyarbakır Dicle İlçesi Kırkpınar (Herîdan) Köyü Turnaqraq mezrası arkası: Çatışmada yaşamını yitiren 7 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

 

 

DİYARBAKIR - AÇILAN TOPLU MEZARLAR

 

*1993 - Diyarbakır Kulp İlçesi Alacaköy Keper Mezrası: Askerler tarafından gözaltına alındıktan sonra katledilen 11 köylüye ait toplu mezar 4 Kasım 2004 tarihinde İHD’nin girişimleriyle savcılık tarafından açıldı.

 

*1994 – Diyarbakır Kulp İlçesi Bağcılar Köyü Düzpelit Mezrası Kevrêkok mevkii: 8 sivil kişiye ait toplu mezar 9 Mayıs 2003 tarihinde ortaya çıktı.

 

*28 Mayıs 1994 – Diyarbakır’ın Lice İlçesi Yalımlı (Xosar) Köyü: Güvenlik güçleri tarafından kaybedilen Bahri Budak (61) ile torunu Metin Budak’ın (14) kemikleri Mayıs 2005’te İHD’nin girişimleri sonucu ortaya çıkarıldı.

 

*1997 - Diyarbakır'ın Lice İlçesi Dibek Köyü: JİTEM elemanları tarafından gözaltına alınan ve bir daha kendilerinden haber alınamayan Sadık Ulumaskan ve oğlu Seyithan Ulumaskan’ın cenazeleri İHD’nin girişimleri sonucu savcılık tarafından yapılan kazı sonucu Temmuz 2009 tarihinde ortaya çıktı.

 

*Diyarbakır Mardinkapı Mezarlığı: Kaçırılarak kaybedilen 7 kişi için İHD’nin girişimleri sonucu savcılık tarafından yapılan kazılarda 4 kişinin kemiklerine ulaşıldı.

 

*Diyarbakır’ın Sur ilçesi İçkale mevkiindeki eski Saraykapı Cezaevi:  JİTEM’in sorgu merkezi olarak bilinen eski cezaevinin bahçesinde 11 Ocak 2012 tarihinde restorasyon çalışmaları sırasında yapılan kazılarda toplam 29 kişiye ait kemiklerin bulunduğu bir toplu mezar ortaya çıktı. Kemiklerin eski dönemlere ait olduğu ileri sürüldü.

 

*Diyarbakır Çınar İlçesi Zerzevan Kalesi: Diyarbakır-Mardin karayolunun 45'inci kilometresinde bulunan Roma dönemine ait Zerzevan Kalesi kalıntılarında yer alan yedi metre derinliğindeki bir su sarnıcında 20 kişiye ait kafatası bulunuldu. Çınar Cumhuriyet Savcısı gözetiminde 7 Şubat 2014 tarihinde açılan toplu mezarda bulunan kemik parçaları incelenmek üzere Adli Tıp Kurumu’na gönderildi.

 

*26 Aralık 1997 – Diyarbakır Bismil Kefnecal (Alabal) Köyü mezarlığı: Kaçırılarak kaybedilen Mehmet Özdemir’e ait olduğu iddiasıyla açılan mezarda 1 kişiye ait kemikler bulundu.

 

 

SİİRT

*1989 - Siirt Merkez – Newala Qasaba (Kasaplar Deresi): Çoğu PKK Militanı 98 kişinin öldürüldükten sonra atıldığı geniş bir alana yayılan toplu mezar. (Daha fazla olabileceği yönünde bilgiler var)

*1989 – Siirt’in Şirvan ilçesi Taşlıköy ile Damlıköy arasında bulunan Emerzege mevkii: Askerler ile PKK’liler arasında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 8 militanın cenazesi Emerzege mevkiindeki bulunan dere yatağındaki bir çınar ağacına yaklaşık 10 metre kala toplu halde gömüldü.

 *Eylül 1990 - Siirt Eruh İlçesi mezarlığı: Eynê Köyü kırsalında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 9 PKK militanının cenazeleri Eruh İlçe merkezinde bulunan mezarlığa topluca gömüldü.

*1990 – Siirt Eruh İlçesi Gölgelikonak (Hilêloka) Köyü: Meydana gelen bir çatışmada yaşamını yitiren 1 PKK militanına ait cenaze Gölgelikonak Köyü okulunun karşısındaki alanda gömüldü.

*1990 – Siirt’in Şirvan ilçesi Taşlıköy ile Damlıköy arasında bulunan Emerzege mevkii: 1990 yılının sonbaharında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 6’sı kadın 13 PKK’linin cenazesi Emerzege mevkiindeki bulunan dere yatağındaki çınar ağacına yaklaşık 300 metre uzağına toplu halde gömüldü.

 *1991 - Siirt Şirvan İlçesi Tawan Köyü mezarlığı: Tawan köyü kırsalında meydana gelen çatışmada yaşamını yitiren 10 PKK militanının 8’i ayrı, diğer 2 kişinin de ayrı bir şekilde gömüldüğü köy mezarlığı.

 *15 Ağustos 1991 – Siirt Şirvan İlçesi Gundê Kevira Köyü: Şirvan İlçesi Gundê Kevira kırsalında çoğu sivil ve silahsız olan ve PKK’ye yeni katılacak 13 kişi, askerler tarafından sağ yakalandıktan sonra infaz edildi ve daha sonra toplu halde köy mezarlığına gömüldü.

*1991 – Siirt’in Eruh ilçesi Şawira Köyü kırsalı:  Çatışmada yaşamını yitiren 3 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

 *1992-93 - Siirt Baykan İlçesi Çevirimtepe (Girdika) Köyü Taxik mezrası dere kenarı: Çatışmada yaşamını yitiren 18 PKK militanının iki grup halinde iki ayrı mezara toplu halde gömüldü.

*1992-93 – Siirt Kurtalan Ergüven (Bêlekê) Köyü Koz Mevkii: Çatışmada yaşamını yitiren 4 PKK militanının gömülü olduğu toplu mezar.

*1992 - Siirt Şirvan İlçesi Komik (Banerxan) Köyü kırsalı: Çatışmada yaşamını yitiren 17 PKK militanı askerler tarafından köye yakın bir yerde toplu halde gömüldü.

 *18 Ağustos 1992 – Siirt Eruh İlçesi Ziyareta Çeman bölgesi: Eruh İlçesi Gabar ve Herekol dağları arasında bulunan Hêrareş mıntıkasında çıkan bir çatışmada yaşamını yitiren 3 PKK militanı, askerler tarafından arazide bırakıldıktan sonra köylüler tarafından Ziyareta Çeman denen bölgeye defnedildi.

*Eylül 1993 – Siirt Pervari İlçesi Doğanca Karakolu yakınları: Pervari İlçesi Herekol Dağı Gez Yaylası’nda meydana gelen çatışmada yaşamını yitiren 2 PKK militanı katırlarla Doğanca Karakolu’na getirildikten sonra karakolun 300 metre güney yamacında toplu halde gömüldü.

 *1993 – Siirt Eruh İlçesi Ergüven (Baluka) köyü Koza mevkii: Çatışmada yaşamını yitiren 4 PKK militanının askerler tarafından topluca gömüldüğü toplu mezar.

*1993 - Siirt Baykan İlçesi Kikan Köyü: Çatışmada yaşamını yitiren 2 PKK militanının askerler tarafından gömüldüğü toplu mezar.

*1993 - Siirt Kurtalan İlçesi Yeşilkonak (Kadîya) köyü kırsalı:  Çatışmada yaşamını yitiren 7 PKK militanının köyün alt kısmında gömüldüğü toplu mezar.

*1993-94 – Siirt Pervari İlçesi Yeniaydın (Rova) Köyü mezarlığı: Meydana gelen bir çatışmada yaşamını yitiren 6 PKK militanının köy mezarlığında toplu halde gömüldüğü toplu mezar.

 *1993-94 – Siirt Pervari İlçesi Yeniaydın (Rova) Köyü ile İğneli (Mexis) Mezrası arası: Meydana gelen bir çatışmada yaşamını yitiren 1 PKK militanı Yeniaydın ile İğneli köyleri arasında bulunan Kanîya Diza mıntıkasında bir mezara gömüldü.

 *1993-94 – Siirt Pervari İlçesi Yeniaydın (Rova) Köyü İğneli (Mexis) Mezrası: Meydana gelen bir çatışmada yaşamını yitiren 4 PKK militanı, çatışma sonrası Yeniaydın Köyü İğneli Mezrası’nda eski karakol binasının bulunduğu yere toplu halde gömüldü.

 *1994 - Siirt Şirvan İlçesi Harat Köyü kırsalı: Çatışmada yaşamını yitiren 6 PKK militanı köye yakın bir yerde askerlerin zorlamasıyla köylüler tarafından toplu halde bir mezara gömüldü.

*1994 - Siirt Merkez Ekmekçiler (Binêve) köyü karakol bahçesi: Çatışmada yaşamını yitiren 2 PKK militanı askerler tarafından Jandarma Karakolu’nun bahçesine gömüldü.

 *1995 – Siirt Şirvan İlçesi Şêx Ciman alanı: Şirvan kırsalında askerlerin düzenlediği kapsamlı operasyonda çıkan çatışmada alanda bulunan 110 kişilik PKK’li gruptan 80’i yaşamını yitirdi. Şêx Ciman alanında meydana gelen ve kimyasal silahların da kullanıldığı iddia edilen çatışmada yaşamını 80 kişi toplu halde söz konusu alanda toplu halde gömüldü.

*1995 – Siirt Kurtalan İlçesi Kışlacık (Lêfê) Köyü kırsalı: Kışlacık Köyü kırsalında bulunan bir mağarada bulunan 3 PKK militanı köylüler tarafından kendilerine getirilen yemekten zehirlenerek yaşamlarını yitirdi ve cenazeleri aynı mağarada toplu halde bırakıldı.

*1996 – Siirt Pervari İlçesi Garisan bölgesi: Çıkan bir çatışmada yaşamını yitiren ancak sayıları henüz tespit edilemeyen PKK militanlarına ait toplu mezar.

 *1997 – Siirt’in Eruh İlçesi Dalkurur (Kanika) Köyü: Kırsal alanda gerçekleştirilen operasyon sonucu çıkan çatışmada yaşamını yitiren 14 PKK militanından 13’ü köylülerin talebine rağmen defnedilmelerine izin verilmeyerek çatışmanın yaşandığı bölgede gelişigüzel kayalıklar arasına atıldığı toplu mezar.

 *1998 – Siirt Pervari İlçesi Yapraktepe (Erwêx) Köyü kırsalı: Yapraktepe Köyü kırsalında meydana gelen çatışmada yaşamını yitiren 3 PKK militanının köyün doğu bölgesinde toplu halde gömüldüğü toplu mezar.

 *1999 - Siirt'in Kurtalan İlçesi Gözpınar Beldesi Toytepe mevkii dere yatağı: Askerlerin kurduğu pusuda yaşamını yitiren 10 PKK militanı askerler tarafından toplu halde bir mezara gömüldü. 

*Siirt’in Eruh ilçesi Kuşdalı (Şawira) köyü yakınlarındaki Çaçê ve Garisan bölgeleri arasındaki alan: 1990-1998 yılları arasında çıkan çatışmalarda yaşamını yitiren 200’e yakın gerillaya ait, çoğu toprak yüzeyinde, hayvanlar tarafından parçalanmış veya doğa olayları sonucu dağılan toplu mezar ortaya çıktı. Toplu mezar alanında insan kemikleri arazide ayrı ayrı noktalarda bulunuyor.

 *Siirt’in Eruh ilçesi Kuşdalı (Şawira) köyü: Köyün köprüsüne 5-6 kilometre mesafede derenin kenarında 2 gerillanın gömülü olduğu toplu mezar.

 *Siirt’in Eruh İlçesi Yelkesen (Basixrê) Köyü: Çatışmada yaşamını yitiren 7 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

 *Siirt’in Eruh İlçesi Bozatlı (Basnê) Köyü: Çatışmada yaşamını yitiren 3 PKK militanı ile askerler tarafından öldürülen Bozatlı Köyü sakinlerinden 5 sivil vatandaşın bulunduğu toplu mezar.

 *Siirt Merkez Gökçebağ Beldesi Kele Seyfo mevkii: Meydana gelen bir çatışmada yaşamını yitiren 4 PKK militanına ait toplu mezar.

 *Siirt Eruh İlçesi Çizmeli (Nîvila) Köyü karakolun yan tarafı: Çizmeli Köyü kırsalında meydana gelen çatışmada yaşamını yitiren 7 PKK militanı çatışma sonrası Çizmeli Köyü Karakolu binasının güney istikametinde nöbetçi nizamiyesinin yaklaşık 50 metre yakınlarındaki alana toplu halde gömüldü.

 *Siirt Eruh İlçesi Bilgili (Mêrgê) Mezrası: Kırsal alanda meydana gelen çatışmada yaşamını yitiren 4 PKK militanın mezranın 2 kilometre ilerisindeki anayolun sağ tarafında gömülü olduğu toplu mezar.

 *Siirt Şirvan İlçesi Maden Köyü kırsalı: Meydana gelen bir çatışmada yaşamını yitiren ve daha sonra yakıldığı ileri sürülen 4 PKK militanının Maden köyü yakınlarında toplu halde gömüldüğü toplu mezar.

*Siirt Baykan İlçesi İstirya Hengiz Köyü Konik Köprüsü: Meydana gelen bir çatışmada yaşamını yitiren 4 PKK militanının Konik Köprüsü’ne yakın bir yerde bulunan su kuyusunda gömülü olduğu toplu mezar.

 *Siirt Pervari İlçesi Palamut (Şoz) Köyü ile Tosuntarla (Gundêş) köyleri arası: Palamut ile Tosuntarla köyleri arasında bulunan korucuların nöbet tuttukları alanda çatışmada yaşamını yitiren 4 PKK militanının toplu halde gömüldüğü toplu mezar.

 *Siirt Pervari İlçesi Hêşeta Spi Köyü Karakolu bahçesi: Meydana gelen bir çatışmada yaşamını yitiren 5 PKK militanı Hêşeta Spi Köyü’nün hemen girişinde köy okulunun karşısındaki karakolun bahçesine gömüldü.

*Siirt Pervari İlçesi Çemêkarê Yaylası Xweşmexelan mıntıkası: Çemêkarê Yaylası kırsalında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 2 PKK militanının toplu halde gömüldüğü toplu mezar.

SİİRT - AÇILAN TOPLU MEZARLAR

*1989 - Siirt Merkez Newala Qasaba (Kasaplar Deresi): Savcılık tarafından yapılan kazı sonucu 8 kişinin cesedine ulaşıldı.

BİTLİS

 *1993 – Bitlis Merkez Lêrd ve Sisor köyleri yolu üst kısmı: Meydana gelen bir çatışmada yaşamını yitiren 33 PKK militanı köy yolunun üst tarafındaki alana toplu halde gömüldü.

 *1993 - Bitlis Merkez Arap Köprüsü mevki: Bitlis’in Şex Cuma alanında meydana gelen çatışmada yaşamını yitiren 8 PKK militanı, daha sonra askerler tarafından Bitlis merkeze getirilerek Arap Köprüsü mevkiinin yanında bulunan eski Ziraat Hayvan Yetiştirme binasının alt kısmında bulunan şehir mezarlığının yanına toplu halde gömüldü.

*1993 – Bitlis Merkez Zingil Köprüsü Qeşemerg mevkii: Meydana gelen çatışmada yaşamını yitiren 9 PKK militanının çatışma sonrası Bitlis Deresi’nin 25. Kilometresinde bulunan Zingil Köprüsü yakınındaki Qeşemerg mevkiinde toplu halde gömüldü.

 *1993 – Bitlis merkeze bağlı Sarıkonak (Sixê) ile Şenköy (Şêna Desvisîna) köyleri arası: Aralarında bölge komutanlarının da bulunduğu gerilla grubuna yönelik düzenlenen operasyon sonucu yaşamını yitiren 33 PKK militanı çatışma alanında kazılan bir çukura toplu halde konuldu. Üstü açık bırakılan çukur, daha sonra yapılan yol çalışması sonrası açılan yolun toprağının altında kaldığı belirtiliyor.

*01 Nisan 1993 – Bitlis merkez Çeltikli köyü (Geliyê Şêx Cima alanı):  Meydana gelen çatışmada yaşamını yitiren 6 PKK üyesi, daha sonra Çeltikli köyündeki mezarlığa toplu halde gömüldü.

 *1994 - Bitlis Merkez Arap Köprüsü mevki: Bitlis’in Duav Yaylası’nda meydana gelen çatıştama yaşamını yitiren 5 PKK militanı, çatışma sonrası askerler tarafından Bitlis merkeze getirilerek Arap Köprüsü mevkiinin yanında bulunan eski Ziraat Hayvan Yetiştirme binasının alt kısmındaki şehir mezarlığının yanına 3’ü ayrı, 2’si ayrı bir şekilde iki ayrı toplu mezara gömüldü.

 *1994 – Bitlis Merkez Bitlis Deresi Küfendür Hanı yanı: Askerler tarafından infaz edildiği belirtilen 3 sivil öldürüldükten sonra bir panzerle Küfendür Hanı’nın yanında açılan bir çukura toplu halde gömüldü.

*1994 – Bitlis Hizan İlçesi kırsalı: Çatışmada yaşamını yitiren 8 PKK militanının toplu halde gömüldüğü toplu mezar.

 *1994 – Bitlis Mutki İlçesi Arsan Deresi (Newala Warê Hiro) bölgesi: Pusuya düşürülerek öldürülen 7 PKK militanından 6’sı aynı alanda toplu halde gömüldü.

 *1994 – Bitlis’in Mutki ilçesi Ocaklı (Pirnesin) köyü kırsalı: Mutki'de, Ocaklı (Pirnesin) köyü kırsalında meydana gelen heyelan sonucu bir PKK'liye ait cenazenin bulunması ardından yapılan incelemede aynı bölgede 16 PKK'linin toplu bir şekilde gömüldüğü ortaya çıktı. Toplu mezarın, 1994 yılında çıkan bir çatışma sırasında, F-16 savaş uçaklarının bombardımanı sonucu yaşamını yitiren ve askerler tarafından toplu gömülen 16 PKK'liye ait olduğu belirtiliyor. 

*1994 - Bitlis’in Tatvan İlçesi Kokarsu (Arpêt) Köyü Gelîyê Karoka bölgesi: 33 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

*1994 - Bitlis’in Tatvan İlçesi Kender Dağı karşısındaki Bındaki Dağı zirvesi: 19 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

*1994 - Bitlis’in Tatvan İlçesi Komik Mezrası Warê Mahmut alanı: 30’a yakın sivil giyimli kişilerin bulunduğu toplu mezar.

 *1995 – Bitlis Mutki İlçesi Çatalsöğüt (Xaştax) Köyü: Çatışmada yaşamını yitiren 4 PKK militanının cenazesinin bulunduğu toplu mezar.

*1995 - Bitlis Merkeze bağlı Hora Şêxan ve Hora Kurmanca, Şêxcuma Vadisi arasında bulunan boğaz: Çatışmada yaşamını yitiren 17 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

 *1995 – Bitlis merkez İçgeçit (Xumaç) Köyü: 1995 yılının sonbaharında İçgeçit Köyü girişinde askerlerin pususuna düşen ve çıkan çatışma sonucu yaşamını yitiren 2 PKK militanı, İçgeçit Köyü mezarlığının hemen alt kısmında bulunan yere toplu halde gömüldü.

 *1995 – Bitlis Hizan İlçesi Mirmend Köyü Avaberxan kırsalı: Korucular tarafından pusuya düşürülerek yaşamını yitiren 3 PKK militanı çatışmanın yaşandığı Avaberxan mıntıkasında toplu halde gömüldü.

 *1996 -  Bitlis'in Cengiz Köyü köprüsünün yukarısındaki vadi: Çatışmada yaşamını yitiren 18 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

 *Haziran 1996 - Bitlis'in Tatvan İlçesi Pıhok Köyü: Çatışmada yaşamını yitiren 17 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

 *1996 – Bitlis Tatvan İlçesi Orans Köyü Çilkanî Mezrası: Çatışmada yaşamını yitiren 18 PKK militanının Çilkanî mezrasında toplu halde gömüldüğü toplu mezar.

 *1996 - Bitlis’in Mutki ilçesi Xaçereş Dağı: Askerlerin düzenlediği bir operasyon sırasında meydana gelen çatışmada yaşamını yitiren 24 PKK militanı, aynı alanda kazılan 2 adet çukura toplu halde gömüldü. Toplu mezar alanında kemik ve elbise parçaları toprak yüzeyinde görülebiliyor.

 *12 Mayıs 1997- Bitlis'in Duav Yaylası: Çatışmada yaşamını yitiren 28 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

*Nisan 1997 - Bitlis'in Güroymak İlçesi ‘Su Deposu’ denilen bölge: Çatışmada yaşamını yitiren 27 PKK militanının bulunduğu toplu mezar.

 *1997 – Bitlis Geliyê Şêx Ciman alanı: Bitlis-Mutki-Baykan üçgeninde bulunan Geliyê Şêx Ciman bölgesinde çıkan çatışmada bir mağarada bulunan 17 PKK’linin kimyasal silahlar kullanılarak öldürüldü. Yaşamını yitiren militanların aynı mağarada toplu halde bırakıldığı belirtiliyor.

*1999 – Bitlis Tatvan İlçesi Kokarsu (Arpêt) Köyü Sütlü (Karikan) Mezrası: Sütlü mezrasında korucu ve askerlerin attığı pusuda yaşamını yitiren 12 PKK militanı, çatışma sonrası arazide bırakıldı. Hayvanlar tarafından cesetleri parçalanan ve dağılan militanların kemikleri daha sonra olayı gören iki kamyoncu tarafından toplu halde bir çukura gömüldü.

 *1999 – Bitlis Merkez Lêrd ve Sisor köyleri yolu alt kısmı: Meydana gelen bir çatışmada yaşamını yitiren 17 PKK militanının toplu halde gömüldüğü Lêrd ve Sisor köyleri yolunun altındaki toplu mezar.

 *Bitlis Mutki İlçesi Jandarma Komutanlığı bahçesi: Mutki’ye bağlı Salman (Kıznu) Köyü kırsalında çatışmada yaşamını yitiren 3 PKK militanı ile sağ yakalanarak infaz edilen 1 militanı İlçe Jandarma Komutanlığı bahçesindeki alana toplu olarak gömüldü.

 *Bitlis ile Siirt'in Baykan ilçesi arasında bulunan Dikilitaş mevkii: Askerin attığı pusu sonucu yaşamını yitiren 40 kadar PKK militanının toplu olarak gömüldüğü toplu mezar.

 *Bitlis Hizan İlçesi çöplük alan: Yeri ve tarihi henüz tespit edilemeyen bir çatışmada yaşamanı yitiren 22 PKK militanının Hizan İlçesi’nde ilçe merkezine yakın çöplük alanda gömüldüğü toplu mezar.

 *Bitlis Mutki İlçesi Çatalsöğüt (Xaştax) Köyü ormanlık alan: Çatışmamada yaşamını yitiren 17 PKK militanının gömüldüğü toplu mezar.

*Bitlis Mutki İlçesi Senesor Mezrası: Mezranın boşaltılmasından sonra köyün kırsalında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 9 PKK militanı mezranın okuluna toplu halde gömüldü.

 *Bitlis Mutki İlçesi Meydan Kasabası Karakolu yakınları: Adı geçen bölgede çıkan iki ayrı çatışmada yaşamını yitiren 7 PKK militanı toplu halde iki ayrı toplu mezara gömüldü.

 *Bitlis Hizan İlçesi Gayda Beldesi Ava Berxan Yaylası: Meydana gelen bir çatışmada sayıları tespit edilemeyen bir grup PKK militanının toplu halde gömüldüğü toplu mezar.

 *Bitlis Merkez Merkok Köyü yol ayırımı: Çatışmada yaşamını yitiren 3 PKK militanının Merkok yol ayırımının altında toplu halde gömüldüğü toplu mezar.

*Bitlis Merkez Kemertepe Dağı: Kemertepe Dağı’nda gerçekleştirilen kapsamlı operasyonda yaşamını yitiren 33 PKK militanı aynı bölgede toplu halde gömüldü.

*Bitlis Merkez Karınca Köyü kırsalı: Meydana gelen bir çatışmada yaşamını yitiren 8 PKK militanının toplu halde gömüldüğü toplu mezar.

 *Bitlis’in Tatvan ilçesi Dibekli köyü Xiyartan mezrası: Köyün girişindeki ilk evin bahçesinde çatışmada yaşamını yitiren 1 PKK’linin cenazesi bulunuyor. Askerler ibret olsun diye köylüleri toplayıp gözleri önünde bahçeye gömerek, üzerine taş koyuyor.

 BİTLİS - AÇILAN TOPLU MEZARLAR

*Bitlis Mutki İlçesi askeri çöplük alan: 90’lı yıllarda çeşitli zamanlarda meydana gelen çatışmalarda yaşamını yitiren 36 PKK militanın toplu halde gömüldüğü iddia edilen çöplük alan İHD’nin girişimleri sonucu savcılık tarafından açıldı ve iki toplu mezarda 18 kişinin kemiklerine ulaşıldı.

 *Bitlis Mutki İlçesi İlçe Jandarma Komutanlığı bahçesi: Mutki İlçe Jandarma Komutanlığı bahçesinde Mutki Savcısı’nın gözetiminde 23 Şubat 2011 tarihinde gerçekleştirilen kazılarda 6 parça kemiğe ulaşıldı. Kemiklerin bir çatışmada sağ yakalanarak Jandarma Komutanlığı’na getirilen ve daha sonra infaz edilen 5 PKK militanına ait olduğu belirtildi.

*Bitlis Tatvan ilçesine bağlı Dumlupınar Mahallesi Radyolink mevkii: Daha önce askeri bir alan olarak bilinen bölgede kendisine ev yapmak için kazı yapan bir vatandaş kazı sırasında insanlara ait bir kafatası ve kemik parçaları buldu. 26 Nisan 2012 tarihinde Savcılık tarafından alanda inceleme yapılarak, çıkan kemikler Adli Tıp Kurumu’na gönderildi.

HAKKARİ

 *05 Ağustos 1990 – Hakkari’nin Yüksekova ilçesi: Yüksekova’ya çalışmak için giden Mehmet Ürün, Ömer Ürün, Sahil Ürün, Sıddık Yakut, Mehmet Yakut, Ömer Kaçan ve Çoban Abdullah Kert, Esendere Beldesi’ne bağlı Aşağıuluyol (Tilorana jêrî) köyünde Yüksekova Jandarma Komutanlığı’na bağlı askerler tarafından gözaltına alındıktan sonra katledilip kaybedildiler. 7 kişiye ait cenazelerin Yüksekova girişinde bulunan ve daha sonra polis noktası olan bölgedeki mezarlığa toplu halde gömüldüğü belirtiliyor.

 *1992- Hakkari Şemdinli İlçesi Derecik (Rubarok) Taburu: 1992 yılında Şemdinli İlçesi kırsal alanında yaşanan çatışmalarda yaşamını yitiren 120 PKK militanının Derecik (Rubarok) İç Güvenlik Taburu’nda toplu halde gömüldüğü ve etrafının tel örgüler ve mayınlarla çevrildiği ileri sürülüyor.

 *1992 – Hakkari Yüksekova İlçesi Çiçeközü (Susyan) Köyü: Köy kırsalında çıkan çatışmada yaşamını yitiren bir PKK'liye ait mezar.

*1992 – Hakkari Yüksekova İlçesi Güvenli (Şahı) Köyü kırsalı: Yüksekova’ya bağlı İran sınırında bulunan Güvenli (Şahı) Köyü kırsalında yaşanan çatışmada yaşamını yitiren biri kadın 3 PKK militanı yakıldıktan sonra köy mezarlığına defnedildi.

*1993 – Hakkari Yüksekova İlçesi Vargeniman Köyü: İran sınırında bulunan Wargeniman Köyü'nde 3 genç köylü ile bir çatışmada yaşamını yitiren 4 PKK militanı toplam 7 kişi, köydeki bir alanda toplu halde gömüldü.

 * 1993 – Hakkari Yüksekova İlçesi Mor Dağı Tavane Köyü: Meydana gelen çatışmada askerler tarafından öldürülen 4’ü kadın 7 PKK militanı köyün üst tarafında bulunan Beyaz Taş civarında toplu olarak gömüldü.

*1993 – Hakkari Yüksekova İlçesi Hisarki Köyü: Yüksekova’nın Pinyanîş mıntıkası Hisarki Köyü'nde çıkan çatışmada yaşamını yitiren 5 PKK militanına ait toplu mezar.

*1993 – Hakkari kent girişindeki Büyükçiftlik bölgesi yol kenarı: Çatışmada yaşamını yitiren 5 PKK militanının cenazesinin bulunduğu toplu mezar.

 *1993 – Hakkari Şemdinli İlçesi Derecik Taburu: Derecik Taburu’na yapılan baskında yaşamını yitiren 30 PKK militanının toplu halde taburun bahçesine gömüldüğü belirtiliyor.

 *1994 – Hakkari Yüksekova İlçesi Qirga Mirin alanı: Gerçekleştirilen askeri operasyonda çıkan çatışma sonucu yaşamını yitiren 18 PKK militanı toplu olarak bir mezara gömüldü.

 *1994 – Hakkari Yüksekova İlçesi Mêrgezer alanı: Alanda gerçekleştirilen operasyonda sağ yakalanan biri kadın 3 PKK militanı infaz edilerek yakıldı. Yaşanan olay sonrası köylüler 3 militanın erimiş cesetlerini köy yakınlarında toplu halde gömdü.

 *1994 – Hakkari Yüksekova İlçesi Ağaçlı (Aylava) Köyü: Köy sakini Şemsettin Yurtseven, Münür Sarıtaş ve Miktad Özeken adlı siviller askerler tarafından gözaltına alınarak öldürüldükten sonra Yüksekova Jandarma Taburu'nda toplu olarak gömüldü.

 *1994 - Hakkari Şemdinli İlçesi Derecik İç Güvenlik Taburu: Ormancık Köyü’nde gözaltına alınan ve kendilerinden bir daha haber alınamayan 12’si korucu 14 kişinin cenazesinin kurşuna dizildikten sonra taburun bahçesine gömüldüğü toplu mezar.

 

*1995 – Hakkari Yüksekova İlçesi Perihan Karakolu: Yüksekova İlçesi’ne bağlı İran sınırında bulunan Perihan Karakolu çevresinde çatışmalarda yaşamını yitiren 16 PKK militanının içerisinde bulunduğu toplu mezar. Aynı noktada 8 İran Kürdistan Demokrat Partisi (İKDP) peşmergesinin de bulunduğu toplu mezar.

 

*1995 – Hakkari Yüksekova İlçesi Bostancı (Golord) Köyü: İlçeye bağlı Bostancı Köyü’nde çıkan çatışmada yaşamını yitiren 5 PKK militanının aynı Köyde Mezran Mahallesi Binberi Çinar noktasında toplu halde gömüldükleri toplu mezar. Aynı çatışmada yaşamını yitiren 13 PKK'li aynı bölgeye yakın bir noktada gömüldü. Toplu mezarda Dildar kod adlı İrfan Danış adlı PKK'li de bulunuyor.

 

*1995 – Hakkari Yüksekova İlçesi Esendere Beldesi Dereiçi (Birdik) Köyü: Çatışmada yaşamını yitiren Bedran Van kod adlı PKK militanına ait mezar.

 

*1995 - Hakkari Yüksekova İlçesi Esendere Beldesi Yediveren (Kember) Köyü: Esendere Beldesi’ne bağlı Yediveren Köyü'nde çıkan bir çatışmada yaşamını yitiren Agiri Guyi ve Dilbirin Eruh kod adlı PKK militanlarına ait toplu mezar.

 

*1995 – Hakkari Şemdinli İlçesi Durak (Durî) Karakolu: Şemdinli'ye bağlı Durak (Duri) Köyü kırsalında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 3 PKK militanını, Durak Karakolu önünde bulunan köprü altına toplu halde gömüldü.

 

*1995 – Hakkari Şemdinli İlçesi Ortaklar (Bêsosin) Köyü: Ortaklar Köyü’nde silahsız olarak korucular tarafından yakalanan 6 PKK militanı askerler tarafından öldürüldükten sonra karakolun üst kısmında bulunan tepeliğe toplu olarak gömüldü.

 

*2005 – Hakkari Yüksekova İlçesi Suretli (Zêvesor) Köyü: Yüksekova’ya bağlı Dağlıca (Oramar) mıntıkasında bulunan Suretli (Zêvesor) Köyü Cihî Varan alanında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 6 PKK militanı toplu olarak gömüldü.

 

*2005 – Hakkari Yüksekova İlçesi Suretli (Zêvesor) Köyü: Yüksekova'ya bağlı Dağlıca (Oramar) mıntıkasında bulunan Suretli (Zevesor) Köyü Cihî Varan alanında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 4 PKK militanının toplu olarak gömüldü.

 

*1996 – Hakkari Yüksekova İlçesi Akalın (Bajêrge) Köyü: Yüksekova’ya bağlı Tîloran Köyü kırsalında sağ yakalanan Govi Aşireti’ne mensup 7 sivil vatandaş, askerler tarafından öldürüldükten sonra Yüksekova İlçesi’ne bağlı Akalın (Bajîrge) Köyü mezarlığına toplu olarak gömüldü.

 

*1996 – Hakkari Yüksekova İlçesi Birdik Köyü kırsalı: Yüksekova’ya bağlı Birdik Köyü kırsalında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 9 PKK militanı ile hemen ardından yaşamını yitiren 1 PKK militanı askerler tarafından aynı yerde toplu halde gömüldü.

 

*1996 – Hakkari Yüksekova İlçesi Kısıklı (Dilezî) Köyü: Yüksekova’ya bağlı Kısıklı (Dilezî) Köyü'nde yaşanan çatışmada yaşamını yitiren 3 PKK militanı toplu olarak gömüldü.

 

*1996 – Hakkari merkeze bağlı Otluca köyü: Köyün kırsalında çıkan bir çatışma sonrası sağ yakalanan ve askerler tarafından yargısız bir şekilde infaz edilen 2’si kadın 6 PKK militanı, askerler tarafından köyde bulunan Dağ Komando Tugayı’nın güneyinden geçen çayın yaklaşık 30 metre yakınına toplu halde gömüldü.

 

*1998 – Hakkari Kavaklı (Marinus) Köyü: Kavaklı Köyü kırsalında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 3 PKK militanının köy içinde bulunan Pişta Aşi’de toplu olarak gömüldüğü toplu mezar.

*1998 – Hakkari Demirli Köyü kırsalı: Çıkan çatışmada yaşamını yitiren 12 PKK militanından 8’inin cenazesi toplu halde bir mezara gömüldü.

...