Güngör Uras
(Milliyet, 6 Mart 2012)
Atatürk’ün çiftlikleri paylaşıldı gitti
Ankara’daki Atatürk Orman Çiftliği (AOÇ) arazisi, büyüyen Ankara için bir nimettir. (Daha doğrusu ‘idi’) Nasıl ki Londra’nın ortasındaki Hyde Park (252 dönüm) ve Richmond Park (953 dönüm), New York’un ortasındaki Central Park (2.800 dönüm) gibi parklar şehitlerin nefes almasına imkan veriyor ise AOÇ de Ankara’nın parkı olarak değerlendirilebilirdi.
AOÇ arazisi yıllardır paylaşılıp duruyor. Son gelişme şu: AOÇ arazisi içinde bulunan Orman Genel Müdürlüğü ile arazinin Toplu Konut İdaresi’ne (TOKİ) devrine ilişkin protokol imzalanmış. TOKİ çiftliğe ait 150 dönüm arazi üzerine yeni Başbakanlık kampusunü inşa edecekmiş. Başbakanlık merkez teşkilatındaki tüm birimler burada toplanacakmış. TOKİ daha sonra araziye karşılık Orman Genel Müdürlüğü’ne yeni bir bina yapacakmış. Demek ki AOÇ arazisinden 150 dönüm daha gidiyor.
Başka çiftlikler de var
Atatürk’ün 11 Haziran 1937 tarihinde ‘T.C. Riyaseti Başvekaleti’ne’ yazdığı dilekçeyi okudum. Atatürk dilekçede diyor ki, “Malum olduğu üzere, ziraat ve zirai ihtisas sahasında fenni ve ameli tecrübeler yapmak maksadı ile muhtelif zamanlarda memleketin muhtelif mıntalarında müteaddit çiftlikler tesis etmiştim... Bu çiftlikleri Hazine’ye hediye ediyorum.”
Dilekçenin ekinde hediye edilen çiftliklerin listesi var. Ankara’daki gazi Orman Çiftliği yanında Silifke’de Tekir, Yalova’da Baltacı, Tarsus’ta Piloğlu, Dörtyol’da Karabasamak çiftlikleri Atatürk’ün Hazine’ye bağışladığı çiftlikler. Atatürk’ün Hazine’ye bağışladığı çiftlikleri idare etmek için 1938 yılı başında Devlet Zirai İşletmeler Kurumu (DZİK) kurulmuştu.
1950 yılına kadar AOÇ bir bütün olarak idare edildi. Arazisi korundu. O yıl bir kanun ile ormanlık alanların kullanım hakkı Ankara Orman İşletmeleri müdürlüğüne bırakıldı. Orman fidanlıkları kapatılınca, fidanlığın 57 dönümlük bir bölümü, bina karşılığı TOBB’a verildi. Anlaşılan şimdi de 150 dönümünde Başbakanlık kampüsü inşa edilecek.
Kayıtlara göre, Atatürk 1925 yılında 33 bin 500 dönüm çorak, bataklık arazi üzerinde çiftliği kurmuştu. Fakat eklemeler nedeniyle 1937 yılında Hazine’ye bağışlanırken AOÇ arazisinin alanı 52 bin dönüme ulaşmıştı.
Ne kadarı eksildi bilinmiyor
1950-1983 yılları arasında 8 ayrı kanun ile değişik kurumlara 18 bin 770 dönüm arazi tahsis edildiği, geride 33 bin dönüm arazi kaldığı biliniyor. Daha sonraki durumdan Devlet Denetleme Kurumu’nun 2003 tarihli raporunda söz ediliyor. Raporda, 112 kişi ve kuruluşa tahsis yapıldığı belirtiliyor. Devlet Mezarlığı’na Milli Savunma Bakanlığı’na, otobüs terminaline, futbol ve atlı spor kuluplerine tahsisler yapılmış. Hayvanat bahçesi belediyeye verilmiş. Şeker, traktör, çimento fabrikalarına yer ayrılmış.
Bazı tahsisler kanun ile yapılmış. Bazı araziler kiralanmış. Bazılarının işgaline göz yumulmuş.
Atatürk’ün Hazine’ye bağışladığı çiftlikler bugün ne durumdadır? AOÇ’nin kullanımında kalan arazi kaç dönümdür? Diğer çiftliklerde üretim devam ediyor mu? Bu konuda sağdan soldan bilgi almaya çalıştım. Başaramadım. Bilgi veren olur ise sayın okuyucularıma da duyuracağım.
