Bankaların kredi musluklarını kestiği piyasalarda oluşan nakit daralmasının en önemli sebeplerinden biri olarak da, kamu kuruluşlarının özel sektöre borçlarını zamanında ödememesi gösteriliyor. Finansman sıkıntısı çeken özel sektör, aylık yüzde 10 faizle tefeciye mahkum ediliyor Kredi piyasasının hızla daraldığı son aylarda kredi talebindeki artışın bir kaynağının da bizzat devletin özel sektöre olan milyarlarca liralık borçlarını zamanında ödememesi gösteriliyor. Krizin etkilerinin biran önce atlatılabilmesi için alacağında çok kararlı tavır takınan devletin özel sektöre olan borçlarını acilen ödemesi gerektiği vurgulanıyor. Devlet ve özel sektör iç içe geçmiş bir durumda ekonomik faaliyetleri sürdürüyor. Aslında devlet gibi görülen birçok hizmet ve yatırım bizzat yine özel sektör tarafından yapılıyor. Devlet sadece bu hizmet ve yatırımların karşılığını ödeyerek özel sektörü kullanıyor.
Kriz tefecilerin işine yaradıMilyarlık borç Örneğin devlet tarafından yapıldığı düşünülen elektrik üretiminin önemli bir kısmı aslında özel sektör tarafından gerçekleştirilmekte. Devlet sadece belirli sözleşmeler çerçevesinde bu hizmetin karşılığını ödeyerek elektriği satın alıyor. Bugün sadece elektrik alımından dolayı devletin özel sektöre milyarlarca dolarlık borcunun biriktiği belirtiliyor. Tarım sektörünü desteklemek adına yapılan birçok alımı da aslında devlet gerçekleştirmekte.
Fındıkçı para bekliyor Bugün sadece tonlarca fındık üreticisi hâla devletten alacağını bekliyor. Devletten alacağını tahsilde zorlanan çiftçi ise ya bankaların kapısında kalıyor veya kredi kartlarını dolduruyor. İki seçeneği de bulunmayan çiftçi ise gelecek sezonun ürününü şimdiden düşük fiyat karşılığında tüccara erkenden satmak zorunda kalıyor. Bir diğer büyük hizmet kurumu olan TOKİ ise hizmetlerini müteahhitler vasıtası ile yürütmektedir.
TOKİ de borçlu Bir kamu kurumu olan TOKİ ile beraber devletin sadece müteahhitlere olan borcunun 1,5 milyar doları aştığı belirtiliyor. TOKİ dışında Bayındırlık Bakanlığı, Karayolları ve Köy Hizmetleri de işlerini devlet tarafından özel sektöre yaptırılıyor. Elektrik iletim hatlarının yenilenmesi dahi elektrik müteahhitlerince gerçekleştirilmektedir.
Belediyeler ödese yeter Devletin özel sektöre borçları sadece hizmetler karşılığı ile sınırlı kalmamaktadır. Belediye hizmetlerinin de büyük kısmı özel sektör tarafından yerine getirilmektedir. Çöp toplama olsun, sayaç okuma olsun birçok hizmet özel kesimce yürütülmektedir. Sadece İstanbul'da belediyelerin özel sektöre borçlarının toplamının 2 milyar YTL'ye ulaştığı kaydediliyor.
Tefecinin kapısını devlet açıyor
Kredi piyasasının hızla daraldığı bir ortamda bir de devletin borçlarını geciktirmesi şirketleri ve kişileri yeni kredi kullanımına itiyor. Kredi piyasasını açmaya çalışan devlet bizzat kredi kullanımının gerekçesi olabiliyor. Fakat bankaların krizi bahane ederek kredi musluklarını kesmesi, firmaları tefecilerin kucağına itiyor. Tefeciler ise zor durumdaki firmalara aylık yüzde 10'a kadar faiz uyguluyor. Çiftçisinden müteahhidine kadar çok geniş bir alanı içine alan devlet alacaklısı olan özel sektörün kredi ihtiyacının kapatılması gerekmektedir. Bir kısmı kamu garantili dış borçlanma yolu ile kapatılan bu hizmetlerin alacağının diğer kalan kısmı için bankaların kapısı aşındırılıyor. Kamu bankaları da kredi yerine kamu kağıtlarını taşımayı tercih ediyor.
