* Doç. Dr. Murat Batı
Bugün yayımlanan Resmi Gazete'de yayımlanan Tebliğ uyarınca Tecil faizi oranı yıllık yüzde 12’den yüzde 22’ye yükseltildi.
Tecil, vergi borcunun ertelenmesidir, VERGİ BORCUNU SONA ERDİRMEZ. Tecil, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda hüküm altına alınmıştır. Buna göre tecilin yapılması için aşağıda belirtilen unsurların varlığı gerekmektedir.
- Amme borcunun vadesinde ödenmesi veya haczin tatbiki veyahut haciz edilmiş malların paraya çevrilmesi amme borçlusunu çok zor duruma düşürecekse,
- Borçlu tecili yazı ile istemiş ve teminat göstermiş olması,
Tecil kararı, borcun vadesinde ödenmesi veya hacze gidilmesi durumunda ancak çok zor durumda kalacaksa yapılır. Bu tarz bir borç en çok 36 ay (3 yıl) ertelenebilmektedir. Tecil için teminat gösterilme şartı vardır. Tecil kapsamına; verginin aslı, resim, harç, cezalar, gecikme zammı ve gecikme faizi de olabilir. Tecil kararını, borcun miktarına göre, vergi dairesi başkanlığı, vergi dairesi, defterdar ya da Hazine ve Maliye Bakanlığı vermektedir. Mükellef süre sonunda anapara ve tecil faizini beraber ödemek zorundadır. Tecil faiz oranı yıllık %22 (Düne kadar %12 idi) olarak düzenlenmiştir. Tecil şartlarına riayet edilmemesi, değerini kaybeden teminatın veya haciz edilmiş malların tamamlanmaması veya yerlerine başkalarının gösterilmemesi hallerinde amme alacağı derhal tahsil edilir.
Tecil faizi oranı yıllık olarak belirlenmektedir. Tecil faizi; basit faiz usulü uygulanarak ve müracaat tarihinden ödeme tarihine (bu tarihler dahil) kadar geçen günler için, ödenecek taksit tutarları üzerinden hesaplanacaktır. Yani tecil faizi günlük olarak hesaplanacaktır. Amme borçlusunun, vade tarihinden önce ya da vade tarihinde yaptığı müracaatlar üzerine tecil edilen amme alacaklarına uygulanacak tecil faizinin hesaplanmasında ise, vade gününe faiz alınması söz konusu olamayacağından, vade gününü takip eden tarih esas alınacaktır.
Tecil için ödenecek teminata ilişkin hükümler
Tecil uygulaması için teminat gösterilmesi gerekmektedir. Teminata ilişkin olarak 48 inci maddede ayrıca düzenlemeler yapılmıştır. Birinci olarak, amme borçlusunun alacaklı tahsil daireleri itibarıyla tecil edilen borçlarının toplamı 50.000 Türk Lirasını (bu tutar dahil) aşmadığı takdirde teminat şartı aranılmaz. Bu tutarın üzerindeki amme alacaklarının tecilinde, gösterilmesi zorunlu teminat tutarı 50.000 Türk Lirasını aşan kısmın yarısıdır.
Örnek 1 - Mükellef (A)’nın Yıldırım Beyazıt Vergi Dairesine 30.000,- lira ve Maltepe Vergi Dairesine de 45.000,- lira borcu bulunmaktadır. Mükellef (A), 01.07.2008 tarihinde anılan vergi dairelerinden söz konusu borçlarının tecil ve taksitlendirilmesini talep etmiş, vergi daireleri borcun taksitler halinde ödenmesini uygun bulmuştur. Bu durumda, mükellefin her iki vergi dairesine olan ve tecili uygun görülen borçları, ayrı ayrı 50.000,- liranın altında kaldığı için vergi dairelerince herhangi bir teminat aranılmaksızın taksitlendirme yapılacaktır.
Örnek 2 - Mükellef (B), 26.07.2008 tarihinde bağlı bulunduğu vergi dairesine müracaat ederek, 120.000,- lira borcunun taksitlendirilmesini talep etmiş, vergi dairesi mükellefin talebini değerlendirmiş ve borcun Ağustos 2008 ayından itibaren 6 ayda 6 eşit taksitte ödenmesini uygun görmüştür. Vergi dairesi, mükelleften taksitlendirilen bu borcu için 50.000,- lirayı aşan kısmın yarısı olan [(120.000–50.000=) 70.000/2=] 35.000,- lira değerinde teminat göstermesini isteyecektir.
Vergiye Uyumlu Mükelleflerin Borçlarının Tecili (6183 Sayılı Yasa M.48/A)
Devlete ait olup Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince takip edilen ve 213 sayılı Kanun kapsamına giren vergi, resim, harç ve cezalar ile bu alacaklara bağlı gecikme faizi ve gecikme zammının vadesinde ödenmesi veya haczin tatbiki veyahut haczolunmuş malların paraya çevrilmesi amme borçlusunu çok zor duruma düşürecekse, borçlu tarafından yazı ile istenmiş olmak ve aşağıdaki şartları taşımak koşuluyla vadesi 1 yılı geçmemiş alacaklar, Maliye Bakanınca 36 ayı geçmemek üzere faiz ve teminat alınarak tecil olunabilir.
Madde hükmünden yararlanacak borçlunun;
1. Başvuru tarihi itibarıyla en az 3 yıl süreyle; ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri nedeniyle yıllık gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olması,
2. Başvuru tarihinden geriye doğru 3 yıla ait vergi beyannamelerini kanuni sürelerinde vermiş olması (Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler bu şartın ihlali sayılmaz.),
3. Bu madde kapsamına giren ve başvuru tarihi itibarıyla vadesi 1 yılı geçmemiş borcunun borç ödemede hüsnüniyet sahibi olmasına rağmen ödenememiş olması şarttır.
Şu kadar ki, bu madde ile 48 inci maddeye göre tecil edilen veya özel kanunlara göre ödeme planına bağlanan borcun bulunması madde hükmünden yararlanılmasına engel teşkil etmez.
Bu madde kapsamında tecil edilen alacaklara, 48 inci maddeye göre belirlenen oranda faiz tatbik edilir. Amme borçlusunun alacaklı tahsil daireleri itibarıyla tecil edilen borçlarının toplamı beşyüz bin Türk lirasını (bu tutar dâhil) aşmadığı takdirde teminat şartı aranmaz. Bu tutarın üzerindeki amme alacaklarının tecilinde, gösterilmesi zorunlu teminat tutarı beşyüz bin Türk lirasını aşan kısmın %25’idir.
Tecil şartlarına riayet edilmemesi nedeniyle muaccel olan amme alacağının tecili, talep edilmesi hâlinde en fazla iki defa geçerli sayılabilir.
* Vergi uzmanı Doç. Batı, bu yazıyı T24 için kaleme aldı.
