NATO devlet ve hükümet başkanlarının 11-12 Temmuz tarihlerinde Brüksel'de katılacağı zirve toplantısı, ABD ile Avrupalı müttefikleri arasında savunma harcamaları konusunda yaşanan gerilimin gölgesinde başlıyor.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg zirve öncesinde yaptığı açıklamada temkinli konuşarak, "Zirve Atlantik ötesi ilişkilerin gücünün tartışmaya açıldığı bir dönemde yapılıyor. Zirvede savunma harcamaları konusunda güçlü tartışmalar yapılırsa, bu benim için sürpriz olmaz" dedi.
ABD Başkanı Donald Trump uzun süredir başta Almanya olmak üzere Avrupalı müttefikleri savunmaya yeterli bütçeyi ayırmamakla eleştiriyor. Trump Brüksel'e hareketinden önce de Twitter hesabından yaptığı paylaşımda ABD üzerindeki mali yükün çok ağır olduğunu ve bu durumun adil olmadığını belirterek NATO ülkelerinin savunmaya daha fazla bütçe ayırması gerektiğini vurguladı.
New York Times gazetesi geçen hafta Trump'ın müttefik ülkelere mektup gönderek, savunma harcamalarını artırmalarını istediğini yazmıştı. ABD'nin bu konuda en çok eleştirdiği ülkelerin başında Almanya geliyor. Gayrı Safi Yurtiçi Hasılası'nın (GSYH) yüzde 1,2'sini savunmaya ayıran Almanya 2025 yılına kadar bu oranı yüzde 1,5'e çıkarmayı hedefliyor. ABD bunu yeterli bulmuyor. 2014 yılındaki NATO zirvesinde ittifak üyelerinin savunma bütçelerini 10 yıl zarfında GSYH'nin yüzde 2'sine çıkarmaları kararlaştırılmıştı. Bu yıl NATO üyesi 29 ülkeden beşinin savunmaya GSYH'nın en az yüzde 2'si oranında bütçe ayırması bekleniyor: ABD (yüzde 3,5), Yunanistan (yüzde 2,27), Estonya (yüzde 2,14), İngiltere (yüzde 2,1), Letonya (yüzde 2).
Trump: Putin en kolayı
ABD Başkanı Trump NATO zirvesi için Brüksel'e hareket etmeden önce yaptığı açıklamada NATO zirvesi ve ardından İngiltere'ye yapacağı ziyarete atıfta bulunarak, bu temasların 16 Temmuz'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le yapacağı görüşmeden daha zorlu geçebileceğini söyledi. Trump, "Doğrusunu söylemek gerekirse Putin'le görüşme aralarındaki en kolayı olabilir" diye konuştu.
Avrupa Politika Merkezi adlı düşünce kuruluşundan Elisabeth Braw, Trump'ın Avrupalı müttefiklerinden umduğu taahhütleri alamaması durumunda NATO zirvesinden büyük hayalkırıklığı içinde ayrılması riskine dikkat çekerek "Ardından Putin'in kollarına atılacak ve Putin'e karşı olması gerektiğinden daha cömert olacak" diye konuştu.
Münih Güvenlik Konferansı uzmanlarından Tobias Bunde de, savunma harcamaları konusunda rahatsızlığı olan ABD'nin acil bir durumda Avrupalı partnerleri için askeri bir destek verip vermeyeceği konusundaki güvensizliğe dikkat çekerek "NATO Trump'ın başkanlığını atlatabilecek mi, işte bu konuda tartışmalar var" dedi.
Brüksel'de iki gün sürecek NATO zirvesinde savunma harcamalarının yanı sıra yeni kumanda merkezleri, 30 gün içinde konuşlandırılabilecek muharip birlikler, Irak misyonunun genişletilmesi ve Makedonya'yla üyelik görüşmelerinin de gündeme gelmesi bekleniyor.
