Kitle imha silahları uzmanı Greg Thielmann, Suriye’nin kimyasal silah stoklarının imha edilmeden önce ciddi boyutlarda olduğunu belirtti. Suirye’deki kimyasal silah stokların tamamının 1300 tondan oluştuğunu söyleyen Thielmann, bu boyutuyla Suriye’deki kimyasal silahların dünyadaki en büyük kullanılabilir kimyasal silah stoklarından birini teşkil ettiğinin altını çizdi. Suriye’ye bu konuda tek rakibin sadece Kuzey Kore olabileceğini söyleyen Thielmann, Amerika ve Sovyetler Birliği’nin de bir zamanlar bu boyutlarda kimyasal silah stoklarına sahip olduklarını ve bunca yıl devam eden imha sürecine rağmen ellerinde hala belli boyutta stokların bulunduğunu belirtti. Uzman Thielmann, bu stokların Suriye’deki kimyasal silahlardan tek farkının, hiçbirinin artık kullanılabilir durumda olmaması olduğunu söyledi.
Suriye’nin kimyasal silah cephaneliği bir hayli geniş; en zehirli gaz olan VX’ten, hardala ve sinir gazına kadar birçok farklı kimyasal silah bulunuyor.
Suriye, Rusya’dan gelen baskı ve Amerika’nın askeri müdahale uyarısı nedeniyle Eylül ayında kimyasal silahlarının tamamını 30 Haziran tarihine kadar yok etmeyi resmi olarak kabul etmişti.
Sorunsuz İmha Süreci
Ploughshares Fund adlı küresel güvenlik kuruluşunun başkanı Joe Cirincione, devam eden iç savaşa rağmen imha sürecinin ilk kısmının, yani kimyasal silahların toplanıp, emniyetli bölgelere sevk edilmesi işleminin, sorunsuz bir şekilde gerçekleştiğini belirtti. Bu kimyasal silahlara bir şey olabileceği konusunda her zaman endişeli olduklarını söyleyen Cirincione, silahların bazılarını yerlerinde imha işleminin 2013 yılının Ekim ayında başladığını belirtti.
Yerlerinde imha edilemeyen kimyasalların büyük konteynerlere konularak, Suriye limanında gemilere yüklendiğini belirten kitle imha silahları uzmanı Greg Thielmann, bunların imhasında Amerikan gemisinin görev aldığını söyledi.
İmha çalışmalarına yardımcı olan diğer ülkelerden gelen gemilerin, silahları İtalya açıklarında demirlemiş olan Amerikan gemisine naklettiklerini söyleyen Thielmann, bu nakliyat sürecinin çok dikkatli bir şekilde yapıldığını ve donanma gemilerinin de bu nakliyatta güvenlik tedbirlerini elden bırakmadığını belirtiyor.
Suriye Pek İstekli Değil
Uzmanlar, ülkedeki kimyasal silahlarının %92’sinden fazlasının yok edilmesine rağmen, Suriye hükümetinin geriye kalan silahların yok edilmesi konusunda pek de istekli davranmadığını belirtiyor.
Joe Cirincione, Suriyeliler’in özellikle limana giden yollardaki güvenlik koşullarından endişeli olduklarını belirtiyor. Bu isteksizliğin aynı zamanda Suriye’nin kimyasal silah deposu olarak kullanılan birtakım tünelleri ve binaları elinde tutma çabasından kaynaklandığını düşündüklerini söyleyen Cirincione, yapılan uluslararası anlaşma gereği depo olarak kullanılan bu tünel ve binaların tamamıyla imha edilmesi gerektiğini ancak Suriye’nin farklı planları olduğunu ve bu sorunun henüz sonuca varmadığını belirtti.
Tartışma yaratan diğer bir konu da Suriye’nin geçtiğimiz aylarda sivillere ve muhalif güçlere karşı ülkenin farklı bölgelerinde klor gazı kullanıp kullanmadığı. Şam suçlamaları reddediyor. Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (OPWC) konuyla ilgili ayrı bir soruşturma yürütüyor.
