1. Sosyalist Enternasyonal Fikri Ne Zaman Doğdu ve Amacı Neydi?
Tarihçesi Birinci ve İkinci Enternasyonal’e dayanıyor. Birinci Enternasyonal, çeşitli uluslardan sosyalist ve anarşist düşünürlerle, sol akımların bir araya gelmesiyle 1861’den 1876’ya kadar sürdü. İkinci Enternasyonal ise 1889’da Paris’te toplandı. Amaçları dünyada barışın, adaletli ekonomik düzenin ve tüm ülkelerde sosyal demokrat değerlerin hâkim olmasını sağlamaktı. İkinci Dünya Savaşı ile bu örgütlenme de dağıldı.
2. Ne Zaman Hayata Geçti?
1951’de sosyalist ve demokrat partilerin bir araya gelmesiyle oluşturuldu. Kuruluş kongresine, altısı Avrupa dışından olmak üzere 800 bin kadar üyeyi temsil eden 34 parti katıldı.
3. Nasıl Çalışıyor? Yönetim Nasıl Belirleniyor?
Kongresi, üye partilerden gelen delegelerin katılımıyla üç yılda bir yapılıyor. Üye örgüt temsilcilerinden oluşan konsey yılda iki kez toplanıyor. Di€er organı ise ‘Parti Liderleri Konferansı’. Ayrıca Sosyalist Gençlik Enternasyonal (NUYS) ve Sosyalist Kadın Enternasyonal (SIVI) organları yer alıyor.
4. Neyi Savunuyor?
Sosyalist ve sosyal demokrat politikaları savunan partiler üye olabiliyor. Sovyet türü komünist sisteme karşı çıkıyor.
5. Üyeleri Kimlerden Oluşuyor?
100 ülkeden 140 partiye mensup 650 delegeye sahip. Her üye partinin bir oyu bulunuyor. Kararlar oy birli€i ile alınıyor.
6. Türkiye’den Hangi Partiler Üye?
Sadece Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) üye... Demokratik Toplum Partisi (DTP) ise gözlemci. CHP, Sosyalist Enternasyonal’e Bülent Ecevit’in Genel Başkan olduğu 27 Kasım 1976’da katılım kararı aldı. Aynı yıl üye oldu. Deniz Baykal, 2005’te Sosyalist Enternasyonal Genel Başkan Yardımcılığı görevini üstlendi. KKTC Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat’ın partisi Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) ise 2006’da Danışman Üye (tam üyelikten bir önceki adım) olarak kabul edildi. Danışman üyelerin oy hakkı bulunmuyor.
7. Sosyalist Enternasyonal Türkiye’de Toplandı mı?
25–26 Haziran 2004’te CHP’nin ev sahipliğinde İstanbul’da toplandı. Ana gündem, ‘Barış, Demokrasi ve İnsan Hakları’ydı.
8. Bu Yılki (2008) Gündem Ne?
Organizasyonun 23’üncü Genel Kurul toplantısı Atina’da yapıldı. Başkanlığa yeniden PASOK lideri Yorgo Papandreu seçildi. Ortadoğu’dan Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani ve İsrail Savunma Bakanı Ehud Barak, başkan yardımcılığına getirilen isimler arasında yer aldı. Geçen dönem Başkan Yardımcılığı görevini üstlenen CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, bu kez Seçim Komitesi tarafından açıklanan aday listesinde yer almadı.
9. Deniz Baykal Neden Katılmıyor?
Ana gündemde olmamasına karşın bazı üyeler Türkiye’nin ‘yargı darbesi’ gerekçesiyle uyarılmasını isteyen bir rapor yayımlanmasını istiyor. Aynı şekilde CHP’nin sol/sosyal demokrat parti olmadığı ileri sürülerek enternasyonalden çıkarılmasını savunanlar var. CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, bu nedenle Atina’ya gitmedi. Yerine Genel Başkan Yardımcısı Onur Öymen’i görevlendirdi.
10. Türkiye İçin Ne Dediler?
Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) milletvekili Haluk Özdalga ve siyaset bilimci Baskın Oran, enternasyonal üyelerine CHP’yi şikâyet eden birer mektup gönderdi. ‘Etik Kurul’, mektupların gündeme alınmamasını kararlaştırdı. Dergimizin baskıya hazırlandığı sıralarda toplantı devam ediyordu. Gelen son bilgiler, CHP’ye kınama verilmeyeceği yönündeydi. Sonbaharda demokrasiye yönelik incelemeler yapmak üzere Türkiye’ye bir heyet gönderilmesi kararlaştırıldı.
(Kaynak: Tempo Dergisi)
