Haziran 2015 Seçimlerine Giderken Kamuoyu Dinamikleri Araştırması’nın sonuçları açıklandı. Araştırma sonuçlarına göre, Türkiye’nin başkanlık sistemiyle daha iyi yönetileceğini düşünenlerin oranı tüm seçmenler arasında yüzde 27’de, AKP’li seçmenler arasında da yüzde 43’te kaldı. 2011’de yüzde 44 olan Türkiye’de ifade özgürlüğü sorunu olduğuna inananların oranı 2015’te yüzde 56’ya yükseldi. Son 1 yılda “ekonomi kötüye gidiyor” diyenler yüzde 30’dan yüzde 48’e yükseldi. Türkiye’nin en önemli iki sorunu sorulduğunda yüzde 39 ile “işsizlik” ve yüzde 13 ile “ekonomik kriz ilk iki sıraya yerleşti, “ekonomik kriz” sorununu dile getirenler 2011’e göre iki kat arttı. AKP Hükümeti’nin “icraat başarısı” sorulduğunda 2011’e göre olumlu görülen alanlar; “türban ve başörtüsü sorunu, sağlık hizmetleri, kentsel dönüşüm ve terörün azaltılması” olarak öne çıktı. Hükümetin performansının 2011’e göre olumsuz bulunduğu alanlar ise “yoksulluğun azaltılması, Kuzey Irak-Suriye politikası, rüşvet ve yolsuzluk, ekonomik büyüme, AB üyeliği, Kürt sorunu çözüm/barış süreci, işsizlik, hukukun üstünlüğü, kadın hakları, çevre koruma ve eğitim hizmetleri” şeklinde sıralandı. Seçmenlerin yüzde 43’ünün “seçimler adil olmayacak” dediği belirlenen araştırmada, yolsuzluk algısında önemli bir değişiklik gözlenmediği dile getirildi.
Açık Toplum Vakfı, Koç Üniversitesi ve ABD Ohio Devlet Üniversitesi’nin desteğiyle Koç Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ali Çarkoğlu’nun liderliğinde yapılan Haziran 2015 Seçimlerine Giderken Kamuoyu Dinamikleri başlıklı karşılaştırmalı seçmen eğilimleri araştırmasının sonuçları açıklandı.
Koç Üniversitesi İktisadi ve İdari bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ali Çarkoğlu ve Yrd. Doç. Dr. Selim Erdem Aytaç ile Ohio Eyalet Üniversitesi’nde Doç. Dr. Erik Nisbet tarafından kurgulanan araştırmaya, hazırlık aşamasında Sabancı Üniversitesi'nden Prof. Dr. Ersin Kalaycıoğlu ile Yrd. Doç. Dr. Özge Kemahlıoğlu da katkıda bulundu.
Saha çalışmaları Frekans Araştırma tarafından 19 Mart - 26 Nisan 2015 tarihlerinde gerçekleştirilen araştırmada 49 ilde 2 bin 201 katılımcı ile yüz yüze görüşüldü. Katılımcılar Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’nden rastgele örneklem ile seçildi. Sonuçlar; 2002, 2007 ve 2011 yıllarında aynı ekip tarafından aynı metodoloji ile gerçekleştirilen araştırmalarla karşılaştırmalı olarak değerlendirildi.
En önemli sorunlar ekonomi odaklı
Prof. Çarkoğlu, T24’ün de aralarında bulunduğu haber sitesi, gazete ve televizyon temsilcilerinin davetli olduğu toplantıda araştırma bulgularıyla ilgili olarak şu değerlendirmeleri yaptı:
“Seçmenlere göre bugün Türkiye’nin en önemli sorunları ekonomi odaklıdır. İşsizlik, geçim sıkıntısı, yoksulluk, enflasyon, ekonomik kriz gibi kaygıları Türkiye’nin en önemli sorunları olarak dile getiren seçmenlerin oranı yüzde 56’dır. Bu oran 2007 ve 2011 seçimleri öncesindeki ölçümlere oldukça yakındır.”
Sorunlara en iyi çözüm hangi partilerde?
“Seçmenlerin Türkiye’nin en önemli sorunlarına en iyi çözümü hangi partinin getirebileceği konusundaki görüşleri konu başlıklarına göre farklılık gösterse de, genel olarak AK Parti muhalefet partilerinden daha yetkin görülmektedir. 2007 ve 2011 seçimleri ile bugünü karşılaştırdığımızda ise seçmenler CHP ve MHP’yi Türkiye’nin sorunlarını çözmede belirgin derecede daha yetkin görmektedirler.”
Demokrasinin işleyişinden memnun olmayanlar arttı
“Bugün Türkiye’de demokrasinin işleyişinden memnun olmayanların oranı yüzde 45’tir. 2006 yılından beri takip ettiğimiz bu gösterge 2011 yılında yüzde 33 ile en düşük seviyesine geriledikten sonra sürekli artış göstermiştir.
İfade özgürlüklerine dair değerlendirmelerde 2007 yılından bu yana önemli bir değişim gözlenmese de, buradaki değerlendirmelerin 2015 yılı itibariyle oldukça kutuplaşmış olduğu göze çarpmaktadır.
Muhalefet partileri seçmeni yüzde 75 oranında ifade özgürlüğü olmadığı kanaatinde iken AK Parti seçmeninin -yüzde 28’i ifade özgürlüğünde sorunlar olduğunu belirterek- görece daha iyimser bir değerlendirme yaptığı gözlenmektedir. Bu bağlamda devletin insan haklarına saygı göstermediğini dile getirenlerin oranı da 2007’den bu yana sürekli artmış ve 2015 itibariyle yüzde 45 düzeyine ulaşmıştır.”
Başkanlığı AKP seçmeni çoğunluğu da istemiyor
“Araştırmada Türkiye için başkanlık sisteminin parlamenter sisteme göre daha iyi bir yönetim biçimi olduğunu düşünen seçmenlerin oranı yüzde 27 olarak saptandı. AK Parti seçmenleri arasında da başkanlık sistemini destekleyenlerin yüzde 43 düzeyinde olduğu ortaya çıktı.”
Yeni anayasa talebi
“Seçmenlerin yüzde 60’ı Türkiye’nin yeni bir anayasaya ihtiyacı olduğunu ifade etti. Bu oran HDP’li seçmenler için yüzde 80 düzeyine kadar ulaştı. Seçmenlerin yaklaşık üçte ikisinin (yüzde 66) yeni anayasa için iktidar ve muhalefet partilerinin anlaşması gerektiğini düşündüğü belirlenen araştırmada, Meclis’te çoğunluğu olan partinin istediği düzenlemeyi yapabilmesini savunan seçmenlerin oranı ise sadece yüzde 18 olarak ifade edildi. Bu oranın AK Parti seçmenleri arasında da yüzde 31’e çıktığı kaydedildi.”
Yüzde 60’a göre, Kürt siyasi hareketinin hedefi bağımsızlık
“Kürt sorunu tartışmalarında, çözüm için yerel yönetimlere daha fazla yetki verilmesi, Anayasa’daki vatandaşlık tanımının daha kapsayıcı hâle getirilmesi, genel af, kamu kuruluşlarında Türkçe dışında hizmet verilmesi ve ilköğretimin Türkçe dışında dillerde de yapılabilmesi gibi önerilere desteğin yüzde 50’nin altında olduğu gözlendi. Seçmenlerin yaklaşık yüzde 60’ı Kürt siyasi hareketinin nihai hedefinin bağımsız bir devlet kurmak olduğunu düşünürken, bu oran HDP’li seçmenlerde yüzde 33 seviyesinde gözlendi.”
Hükümetin başarılı ve başarısız görüldüğü alanlar
“Seçmenlerin ekonomik değerlendirmelerinde belirgin bir kötüleşme gözlemlenmektedir. Ekonominin durumu hakkında olumsuz görüş bildiren seçmenlerin oranı 2013 yılında yüzde 24 iken, 2014 yılında yüzde 30’a, 2015 yılında ise yüzde 48’e yükselmiştir.
Seçmenlerin AK Parti iktidarının geçmiş 4 yıllık icraatını düşündüklerinde iktidarı en başarılı bulduğu üç konu ‘türban/başörtüsü sorunun çözülmesi, sağlık hizmetleri ve kentsel dönüşüm’dür. İktidarın en başarısız bulunduğu üç konu ise “işsizliğin azaltılması, Suriye politikası ve rüşvet ve yolsuzluğun azaltılmasıdır.”
Seçmene göre seçimler adil olacak mı?
“Araştırmada önümüzdeki seçimin adil bir şekilde gerçekleştirilip gerçekleştirilmeyeceği, sandık oy sayımlarının güvenilir olup olmayacağı konusunda iktidar ve muhalefet partisine yakın seçmenler arasında çok sert bir kutuplaşma ortaya çıktı. AK Parti seçmenlerinin yüzde 78’i sandık ‘oy sayımlarının doğru yapılacağına’ inandığını belirtirken, bu oran muhalefet partileri seçmenleri arasında yüzde 23’e düştü.”
Araştırma sonuçlarına göre 2007’de yüzde 28, 2011’de yüzde 30 olan “seçimler adil olmayacak” diyenlerin oranı, 2015’te yüzde 43’e çıktı.
“Seçimler adil olacak” diyenler de 2007’de yüzde 70, 2011’de yüzde 57 iken 2015’te yüzde 48’e düştü.
Seçimlerin adil olup olmayacağı konusunda AKP ile muhalefet seçmenleri arasında 10 kata yaklaşan farklılıklar dikkat çekti.
Araştırmanın bütün sonuçlarına ilişkin grafiklere ulaşmak için tıklayın.
