T24 - Özelleştirme uygulamalarına ilk defa 1986 yılında başlayan Türkiye, 24 yılda 39 milyar 600 milyon 581 bin dolarlık özelleştirme yaptı. Bunun 30 milyar 734 milyon dolarlık bölümü 7.5 yıllık AKP iktidarında gerçekleştirildi. 58, 59 ve 60’ıncı hükümet döneminde yapılan özelleştirmelerin toplam içindeki payı yüzde 77.6 oldu.
MHP Aydın Milletvekili Ali Uzunırmak’ın verdiği soru önergesine Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’ın verdiği cevapta Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın (ÖİB) 58, 59 ve 60’ıncı hükümetler döneminde gerçekleştirilen özelleştirme uygulamalarına, bedelli ve bedelsiz devir uygulamalarına yer verildi. Buna göre AKP iktidarında hisse satışı, satış ve işletme hakkı devri, devir yoluyla özelleştirilen taşınmaz ve diğer varlıkların satışıyla birlikte toplam 30 milyar 305 milyon 160 bin dolarlık özelleştirme yapıldı. 58, 59 ve 60’ıncı Hükümet dönemlerinde gerçekleştirilen bu özelleştirme, ÖİB verilerine göre 1986 yılından bu yana gerçekleştirilen 39 milyar 600 milyon 581 bin dolarlık özelleştirmenin yüzde 76.5’ini oluşturdu. ÖİB’nin yaptığı hesaplamalar içinde kamu kurumlarına yapılan bedelli devirler eklenmiş olduğu dikkat çekti. Bu çerçevede, son 7.5 yılda yapılan 429 milyon dolarlık bedelli devirlerin, bu dönemdeki özelleştirme uyglamalarına eklenmesi halinde toplam rakam 30 milyar 734 milyon doları aştı. Böylece, AKP döneminde yapılan özelleştirmelerin, 24 yıllık uygulamalar içindeki payı yüzde 77.6’yı buldu.
En yüksek özelleştirme geliri Türk Telekom'da
AKP iktidarında hisse satışı yoluyla yapılan en büyük özelleştirmeler arasında Türk Telekomünikasyon A.Ş.’nin toplam yüzde 70’e ulaşan hissesinin devrinden elde edilen toplam 8 milyar 423 milyon dolarlık satış başı çekti. Türk Telekom’un önce 55’inin 6.55 milyon dolara blok satışı 2005 yılı Kasım ayında gerçekleştirilmiş, ardından yüzde 15’lik hissesinin halka arzı 2008 yılı Mayıs ayında yapılmıştı. Onu 4 milyar 594 milyon dolara özelleştirilen Tüpraş’ın (önce yüzde 14.76, ardından yüzde 51’lik hissesi olmak üzere) toplam yüzde 65.76’lık hisse satışı; 2 milyar 779 milyon dolara özelleştirilen Erdemir’in yüzde 46.12’lik hisse satışı; 2 milyar 320 milyon dolara özelleştirilen Petkim’in (önce yüzde 34.5, ardından yüzde 51 blok hisse satışı olmak üzere) toplamda yüzde 86’ya ulaşan hisse satışı izledi. İşletme hakkı devri çerçevesinde yapılan özelleştirmeler çerçevesinde en yüksek rakam TEKEL’in 6 sigara fabrikasının satışından elde edilen 1 milyar 720 milyon doları bulan özelleştirme oldu. Taşınmaz devirlerinde de TEKEL’in çeşitli illerde bulunan 140 taşınmazının satış yoluyla özelleştirme sonucunda toplam 930 milyon dolarlık özelleştirme yapılmış oldu.
Bedelli devirlerin yüzde 60'ı son 7,5 yılda gerçekleşti
AKP iktidarı döneminde özelleştirme programına alınan kamu payları kamu kurumlarına devredilen iki kuruluş oldu. Bunlar Deniz İşletmeciliği ve Tankerciliği A.Ş.’nin yüzde 50.98’inin Tüpraş’a devri ile Yeşilova Halı Yün İpliği Battaniye Fabrikası A.Ş.’nin yüzde 48.93 hissesinin Burdur İl Özel İdaresi’ne devriydi. Son 7.5 yıllık dönemde kamu kurumlarına devredilen 300’ün üzerindeki taşınmaz ve diğer varlıkların toplam devir bedeli 429 milyon 213 bin dolar oldu. Bu gerçekleşme, 24 yıllık özelleştirme serüveni sırasında 712 milyon dolara bedelli devredilen taşınmaz ve diğer varlıkların yüzde 60’ını oluşturdu. Kamu kurumlarına 230’un üzerinde taşınmaz ve diğer varlıkın devri ise 7.5 yıllık dönemde bedelsiz gerçekleştirildi.
En çok blok satış yapıldı
ÖİB verilerine göre 1986 yılından bu yana yapılan 39 milyar 600 milyon 581 bin dolarlık özelleştirmenin 20 milyar 257 milyon dolarlık bölümü blok satışlardan elde edildi. Blok satışların payı toplam özelleştirme uygulamaları içinde yüzde 51 oldu. Toplam özelleştirme tutarının 10 milyar 275 milyon dolarlık bölümü tesis ve varlık satışından, 7 milyar dolarlık bölümü halka arzlardan, 1 milyar 261 milyon dolarlık bölümü İMKB’de satışlardan, 4 milyon 369 milyon doları yarım kalmış tesis satışından, 712 milyon 311 bin dolarlık bölümü bedelli devirlerden oluştu.
