Şirketlerin kur riskini gösteren net döviz pozisyonu açığı son bir yılda yüzde 73.5 artış göstererek ilk çeyrek sonu itibariyle 73 milyar 752 milyon dolara ulaştı.
Merkez Bankası (MB) özel sektörün döviz borçları konusunda oldukça hassas davranıyor.
Uzun zamandır üzerinde çalıştığı reel sektörün döviz yükümlülüklerine ilişkin anket çalışmasına devam eden MB, bir yandan da yıllık olarak yayımladığı bazı verileri daha sık ve güncel yayımlama kararı aldı.
Şirketlerin kur riski 1 yılda yüzde 73 artış gösterdi
"Finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlık ve yükümlülükleri" başlığı altında yapılan çalışmaya göre reel sektörün 2008 yılının ilk çeyreği itibariyle döviz varlıkları 80 milyar 832 milyon dolar, yükümlülükleri ise 154 milyar 584 milyon dolar oldu.
Net döviz pozisyonu açığı ise 73 milyar 752 milyon dolara çıktı. Bu açık 2007 yılının ilk çeyreğinde 42 milyar 513 milyon dolardı. Yıllık artış yüzde 73 oldu.
Şirketlerin kur riski 2003 sonundan bu yana ise yüzde 272 artış göstererek neredeyse dörde katlandı.
Borçlanma üç ayda bir açıklanacak
MB, bir süredir cari açıktaki artış nedeniyle reel sektörün dış borcunun nasıl ölçülebileceği üzerinde çalışmalar yapıyor. MB Başkanı Durmuş Yılmaz bu konuda sık sık şirketleri uyararak dövizle geliri olmayanlara dövizle borçlanmaması gerektiğini söylüyordu.
IMF'ye de verilen taahhüt çerçevesinde reel sektörün hem döviz varlıklarının ölçülmesi hem de borçlarının durumunu anlamaya yönelik anket çalışmaları başlatıldı. MB bir yandan da özel sektörün kur riskinin daha iyi takibi için yıllık olarak yayımladığı verileri, daha güncel yayımlamaya karar verdi. Finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlık ve yükümlülükleri verisi bundan sonra üç ayda bir yayımlanacak.
Açıklanan verilere göre şirketlerin toplam 154 milyar 584 milyon dolarlık yükümlülüğünün 138.9 milyar doları nakdi krediler, 15.6 milyar doları da ithalat borçlarından oluşuyor. Nakdi krediler içinde; yurtiçindeki sağlanan kredilerin büyüklüğü 51.6 milyar dolar. Bunun da 39.4 milyar doları bankalardan sağlandı. Yurtiçindeki bankalardan döviz kredisi olarak alınan kredileri 24.1 milyar dolar olurken, dövize endeksli krediler ise 15.3 milyar dolar. Yurtiçindeki bankalardan alınan döviz kredilerinde ise kısa vadeli olanların ağırlığının fazla olması dikkat çekti. 2008 yılının ilk çeyreği itibariyle kısa vadeli döviz kredileri 15.9 milyar dolar.
Yurtdışından 87.2 milyar dolarlık kredi alındı
Şirketler yurtdışından da 87 milyar 239 milyon dolarlık kredi kullandı. Burada ise şirketlerin daha çok uzun vadeli kredileri tercih ettiği görüldü. Şirketler uzun vadeli olarak yurtdışından 85.4 milyar dolar tutarında kredi aldı. Vadeye kalan süresi 1 yıldan fazla olan kredilerin tutarı ise 63.7 milyar dolar. Vadesine 1 yıldan daha az kalan kredilerin tutarı ise 21.7 milyar dolar.
MB şirketlerin ithalat borçlarını da çıkardı. Buna göre reel sektörün ithalat borcu 15 milyar 145 milyon dolar. Merkez, ithalat borçları için, "İthalatçı firmaların yaptıkları vadeli alışlardan doğan borçlar" tanımını yapıyor.
Risk 5 yılda 4’e katlandı
Şirketlerin kur riski 2003 sonundan bu yana yüzde 272 artış göstererek neredeyse dörde katlandı. 2003 sonundan 2008 ilk çeyreğine kadar olan dönemde kur riski yüzde 272,9 artış gösterdi. Bu dönemde döviz varlıkları yüzde 160,9, yükümlülükleri ise yüzde 204,5 oranında arttı. İlk çeyrek itibariyle, 2003 sonuna göre, şirketlerin nakdi kredilerinde yüzde 214,2, yurtiçinden sağlanan kredilerinde yüzde 184,5, bankalardan aldıkları kredilerde yüzde 211,3 artış görüldü.
