Körfez ülkelerinde son yıllarda görülen, yönetici şeyhlerin eşlerinin toplumsal hayata katılması giderek yaygınlık kazanıyor.
Son olarak Katar Şeyhi'nin eşi Şeyha Moza bint Nasır el-Missned, iş adamlarının yaptığı bir toplantıya katılarak, onları yatırım yapmaya, risk almaktan korkmamaya ve "kalıpların dışına çıkmaya" çağırdı. Ülke içinde geleneksel Arap giysileri giyen bayan Moza, ülke dışında ise son moda giysiler giyiyor ve başını pek örtmüyor.
Fahri doktorası var
Kırklı yaşlarında olduğuna inanılan Moza'nın, Arap dünyasının ilk uluslararası televizyonu El Cezire'ye ev sahipliği yapan Katar'ın son yıllardaki değişiminde katkısı olduğu belirtiliyor.
Resmi internet sitesindeki bilgilere göre, 1986'da Katar Üniversitesi sosyoloji bölümünden mezun olan Moza'ya, İngiltere ve ABD'deki bazı üniversiteler fahri doktora unvanları verdi.
Kocasının kaç eşi olduğu bilinmiyor
Moza, kaç eşi olduğu bilinmeyen Katar Emiri Şeyh Hamid bin Halife el Tani'nin halkın önüne çıkan tek eşi.
Moza'nın en büyük resmi görevi 1995'de kurulan Katar Eğitim, Bilim ve Toplumsal Kalkınma Vakfı'nın başkanı olması. Vakıf başkent Doha yakınlarında, tanınmış Amerikan üniversitelerinin şube açacakları Eğitim Kenti'ni kuruyor.
En güçlü 100 kadın arasındaydı
Moza son zamanlarda Ürdün Kraliçesi Rania ile yarışta öne çıkmaya başladı. Forbes dergisi geçen yıl bayan Moza'yı dünyanın en güçlü 100 kadını arasında gösterdi.
Dubai'de yaşayan sosyolog Rima Sabban, Moza'nın "bütün kültürel engelleri yıktığını, kendi şahsında tamamıyla modern, kendine güveni tam ve toplumdan gelecek tepkilerden korkmayan bir kadın imajı yarattığını" söylüyor. Sabban'a göre, "Moza'nın stratejisi, kocasının Katar'a dünyada önemli bir yer kazanma amacının bir parçası."
PRENSES HAYA
Dubai Prensesi Haya ise daha renkli bir kişilik. 1999'da ölen Ürdün Kralı Hüseyin'in kızı olan Haya, Dubai Şeyhi ve BAE Başbakanı Şeyh Muhammed bin Raşid el Maktum'un eşi. Diğer şeyh eşlerinin aksine kaç yaşında olduğu kesin olarak bilinen 34 yaşındaki Prenses Haya, 2004'de Şeyh Maktum ile evlendi. Bu evlilikten dolayı Dubai bölgede önemli bir siyasi etkiye sahip oldu.
Şeyh Maktum ve Haya'nın bir kızları var. Şeyh Maktum'un, çoğu halkın adını öğrendiği ilk eşi olan Hind bint Maktum el Maktum'dan olmak üzere diğer eşlerinden de toplam 18 çocuğu bulunuyor.
Prenses Haya resmi bazı hayır kurumlarının başkanı olmanın ötesinde, geleneksel sınırları daha çok zorluyor. Başını örttüğüne çok seyrek tanık olunan Haya, Ürdün'ü 2000 Sydney Olimpiyatları'nda binicilik dalında temsil edecek kadar iyi bir binici olmanın yanı sıra Uluslararası Binicilik Federasyonu'nun da başkanı. Haya'nın Ürdün'den aldığı bir sürücü ehliyeti de var.
Özellikle Bahreyn ve Kuveyt olmak üzere diğer Arap ülkelerinin şeyhlerinin eşleri de eğitim, yardım ve kadın hakları konularında aktif çalışıyorlar ama henüz Moza ve Haya gibi halkın önüne çıkmayı tercih etmiyorlar.
Kadın bakanlar da var
Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri'nde (BAE) kadın bakanlar da var. Emirlikte bir süre önce ilk kadın yargıç da görevine başladı. BAE Dış Ticaret Bakanı, Katar'daki en büyük yatırım şirketlerinden biri olan Amwal'ın kurucusu bir kadın.
BAE'de üniversite öğrencilerinin yüzde 77'si kadın. Katar Üniversitesi'nden bu yıl mezun olanların da üçte ikisi kadın.
Kuveyt'te bir süre önce kadınlara seçimlerde oy kullanma ve kendi başına işyeri açma yetkisi verildi. Kuveyt'te birden fazla kadın bakan var, ancak henüz meclise seçilmeyi başaran kadın yok.
Domino etkisi ve kadın rekabeti
Kuveytli bir ekonomist olan ve milletvekili seçimlerine aday olarak katılan Rola Daşti, bu gelişmeleri "domino etkisi"ne benzetiyor.
Daşti, kadınların toplumsal hayata katılması konusunda bir ülkede sağlanan başarının "diğer ülkelere bulaştığını" belirtiyor ve Arap emirlerinin "kendilerinin daha fazla demokratikleştiğini göstermek için girdikleri, kadınları resmi görevlere atama rekabetinin", sağlıklı bir rekabet olduğunu söylüyor.
Arap emirliklerinde şeyh eşlerinin toplumsal hayata katılmaları akımını Dubai Şeyhi'nin eşi, Oxford'dan mezun Prenses Haya başlatmıştı. Şeyhlerinin kaç eşinin olduğunun bile bilinmediği, şeyhlerin eşlerinden birini halkın önüne çıktığında yanında bulunacak "ilk eş" olarak seçtiğinde bile çoğu zaman bu "ilk eşin" adının bile zar zor bilindiği bu ülkelerde, bir şeyh eşinin açıkça öne çıkması ve erkek dünyasında aktif hayata katılması büyük bir değişim olarak görülüyor.
Emirliklerdeki şeyh eşlerinin ön plana çıkması bir yandan da yatırımlarını çekmek, siyasi itibar kazanmak ve hatta olimpiyat gibi büyük spor olaylarını organize etme konusunda desteğini almak istedikleri Batı ülkelerine benzeme amacıyla yapılmış gibi değerlendiriliyor.
Ayrıca Ortadoğu'da Ürdün Kraliçesi Rania ve Suriye Cumhurbaşkanının eşi Esma Esad gibi diğer baş bayanlarla girilen kadınlar arası rekabet de önemli bir unsur olarak görülüyor. (AA)
