Üretime sekte vuracağı, işsizliğe yol açacağı ve piyasanın nişasta bazlı şekere teslim olacağı gerekçesi ile satışına karşı çıkılan şeker fabrikalarında usulsüz devir yapıldığı iddia edildi. Şeker-İş, hem üretim hem gelir kaybı nedeniyle beş fabrika için dava açtı.
Cumhuriyet'ten Olcay Büyüktaş'ın haberine göre Şeker İş Sendikası’nın avukatı Gökhan Candoğan’ın verdiği bilgiye göre, zaten devirleri geç yapılarak, gelir kaybına neden olan Özelleştirme İdaresi, Bor Şeker Fabrikası’nı ise teklif şartnamesine uymayan bir şekilde devretti. Bu nedenle sendika, söz konusu devrin iptali için dava açtı. Özelleştirme İdaresi’nin beş fabrika için devirleri zamanında yapmadığı için ülkenin kaybı en az 12 milyon lira. Alpullu, Yozgat, Ilgın ve Burdur için de dava açılacak.
Öte yandan Oda TV'de yer alan habere göre Doğuş Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Karakan, Bor Şeker Fabrikası’nı başka bir firmaya sattıklarını doğrulayarak, “Paramız yetmedi. Aldık, sattık, ne var bunda?” şeklinde bir savunmada bulundu. Bütün bu sürecin ihale şartnamesine uygun olduğunu iddia eden Karakan, 5 aydır fabrikanın devrini neden yapmadıkları yönündeki soruya ise, “Devlet sanayicisine yardımcı oluyor. Paramız yetmedi, aldık sattık. Ülke için şükredin” şeklinde cevap verdi.
Söz knousu haberde özelleştirme İdaresi Başkanı Ahmet Aksu'nun ise yaşanan skandalla ilgili olarak hiçbir açıklama yapmadığı belirtildi.
Konuya ilişkin bilgi veren Candoğan, bu yılın başında ihale süreci başlayan toplam 14 şeker fabrikasının ihale, satış, rekabet kurulu ve benzeri gibi en 1 yıl sürecek ihale sürecinin 70 gün gibi kısa bir sürede tamamlanmasına karşın devirlerin bu kadar uzamasının sorgulanması gerektiğini dile getirdi.
"Usulsüz hale geldi"
Candoğan’ın verdiği bilgiye göre, Türkşeker’e ait Bor Şeker Fabrikası için teklifi vererek ihaleyi kazanan şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Emir Haktan Dişli’nin olduğu Doğuş Yiyecek. Fabrikanın devri yüzde 49’u DSL, yüzde 51’i de Doğuş Yiyecek’e ait şirkete yapılıyor. Bu şirket ihaleye girmiş bir şirket değil.
İhale şartnamesine göre devir, ya ihaleye girmiş şirkete ya da onun kontrolünde olup, onun göstereceği bir şirkete yapılabiliyor. Ticaret sicil gazetesine göre, durumun böyle olmadığı ortaya çıkıyor. Devrin geçersiz hale geldiğini anlatan Candoğan, Özelleştirme İdaresi’nin bu devre nasıl izin verdiğini soruyor.
"Gelir kaybı var"
Ancak, şeker fabrikaları özelleştirmesinde tek 'sorunlu devrin' Bor olmadığı kaydedildi. Zira, 20 Şubat 2018’de başlayan özelleştirme süreci 2.5 ayda tamamlandı. Karar Resmi Gazete’de yayımlandı, ihaleye çıkıldı, teklifler alındı, ihaleler yapıldı, Rekabet Kurumu süreci beklendi. Bütün bunlar normalde yaklaşık bir yıl sürmesi beklenirken, hükümet çok hızlı bir şekilde özelleştirme sürecini tamamladı. Satışa çıkarılan 14 fabrikadan biri hariç hepsi satıldı. Kastamonu fabrikasına teklif gelmedi.
Ancak devirler bir türlü yapılamadı. Bazı fabrikaların devri 3-4 ayı bulurken, bazıları daha fazla zaman aldı. Hâlâ devredilmeyen de var. İşte kayıplar da buradan oluşuyor.
Normal koşullarda idare, belli bir süre veriyor, o süre sonunda ihaleyi kazanan teklif sahibi şirketi almak durumunda. Eğer almazsa verdiği teminat mektubu, irat kaydedilerek ikinci sıradaki şirket çağrılıyor. Şeker fabrikaları için teminat mektupları 3 ile 5 milyon lira arasında değişiyor. Hiçbir şirketin devirleri yapmadığı halde teminat mektupları irat kaydedilmiyor. Şirketlerin parayı bulması ya da daha kendileri almadan devredecek şirketleri ayarlaması bekleniyor.
Alpullu, Yozgat, Ilgın ve Burdur için de dava açılacak.
"Beş yıl üretim şartı var"
Şeker-İş Sendikası Genel Başkanı İsa Gök de devirlerde üretim açısından ciddi sorun doğacağı endişesini paylaştı. Yapılan özelleştirmelerde 5 yıl üretim şartı getirilmesine karşın, daha şirketi almadan devretmeye kalkan yeni sahiplerin üretimi de bilmediğini dile getirdi. Şeker üretiminde hassa bir denge olduğunu, kampanya dönemi başladıktan sonra devir yapılamayacağını anlatan Gök, “Şeker üretimi kesintisiz devam eder. Fabrika 24 saat kesintisiz çalışır. Şimdi üretici pancarları elinde bekliyor, beş fabrika devredilmedi. Bu hem şeker üretimine darbe vuracak hem de orta vadede şekerpancarı eken çiftçiyi üretimden uzaklaştıracak” dedi.
Üretimin mutlaka denetlenmesi gerektiğini anlatan Gök, söz konusu satış sürecinin hukuki olduğu kadar üretim açısından da ciddi handikaplar taşıdığını, bunların yaratacağı olumsuz sonuçları ortadan kaldırmak için çaba gösterdiklerini dile getirdi.
