Türkiye, Rusya, İran ve Suriye Dışişleri Bakanları Moskova'da 'Suriye konulu' bir toplantı gerçekleştirdi.
Başkent Moskova’daki Rusya Dışişleri Bakanlığı binasında yapılan toplantıya Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve Suriye Dışişleri Bakanı Faysal el-Mikdad katıldı.
Lavrov’un, basına açık kısmında açılış konuşmasını yaptığı toplantıda, Suriye krizinin çözümüne ilişkin istişareler yapıldı.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Moskova'da düzenlenen dörtlü toplantının ardından yaptığı açıklamada "(Moskova'da) Terörle mücadelede işbirliği, geri dönüş altyapısının sağlanması, siyasi sürecin ilerletilmesi ve Suriye’nin toprak bütünlüğünü vurguladık" açıklamasında bulundu.
Toplantının tarihi dikkat çekti
Toplantının Türkiye'deki 14 Mayıs Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili seçimlerine 4 gün kala yapılması dikkat çekti. 14 Mayıs'ta gerçekleşecek potansiyel bir iktidar değişikliğinde, bu toplantıda alınacak kararları devam ettirip ettirmemek yeni iktidarın hükmünde olacak. Toplantının tarihi, AKP iktidarının seçime kısa süre kala bir diplomatik zafer aradığı yorumlarına sebep oldu. Öte yandan Şam, daha önce seçimlerden önce ciddi normalleşme adımları atma taraftarı olmadıklarının sinyallerini vermişti.
Çavuşoğlu, Lavrov'la görüştü
Dörtlü zirveden önce Çavuşoğlu ve Lavrov liderliğindeki heyetler, görüşme gerçekleştirdi.
Çavuşoğlu, Twitter üzerinden yaptığı açıklamada, "Suriye konulu Dörtlü Dışişleri Bakanları toplantısı öncesi Rus mevkidaşım Lavrov'la, Suriye, Ukrayna ve Kafkasya’daki gelişmeler ile Tahıl Anlaşmasını ele aldık" dedi.
Türkiye-Suriye ilişkileri
Suriye’de protestoların şiddetle bastırılmaya çalışılmasıyla 15 Mart 2011’de başlayan ve devam eden, terör örgütlerinden devletlere birçok tarafın dahil olduğu, 2. Dünya Savaşı sonrası dönemin en kanlı çatışmalarından olan Suriye iç savaşı, Şam yönetimini batı dünyasıyla bağlantısını kopardı. Şam’ın ülkenin bazı bölümlerinde kontrolü kaybetmesiyle oluşan güç boşluğundan faydalanan IŞİD gibi radikal İslamcı gruplar da savaşın tarafı haline geldi.
Türkiye, savaş boyunca Esad’ı devirmeye çalışan muhalif gruplara destek verdi. Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı ve Ahmet Davutoğlu’nun başbakanlığında Türkiye, artan IŞİD saldırıları nedeniyle Şah Fırat Operasyonu’nu düzenleyerek TSK’yı Suriye’ye soktu ve Süleyman Şah’ın naaşını taşıdı.
Türkiye, Suriye’nin kuzeydoğusunu terör örgütü olarak tanıdığı SDG’nin kontrol etmesini de bir ulusal güvenlik tehdidi olarak görüyor. ABD’nin IŞİD’le mücadele ve devamında SDG ile YPG’yi desteklemesi, Ankara-Washington hattında bir gerginlik konusu.
Türkiye 2016'dan bu yana Suriye'nin kuzeyine dört kapsamlı operasyon düzenledi. Bu harekâtlar 2016'da Cerablus, El-Bab ve Halep'e yapılan Fırat Kalkanı, 2018'de Afrin ve Halep'e yapılan Zeytin Dalı, 2019'da Resulayn ve Tel Abyad'a yapılan Barış Pınarı, 2020'de İdlib'e yapılan Bahar Kalkanı harekâtları.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, savaş boyunca, Esad karşıtı birçok söylem kullandı, Suriye liderine “katil”, “terörist” dedi, “muhaliflerin Esad’ı indireceğini” söyledi. Bu dönemde birçok AKP yetkilisi ve iktidara yakın medya kuruluşu Esad’a "Esed" diye hitap etmeye başladı.
2022’de Türk dış politikası İsrail, Mısır ve Ermenistan gibi geçmişte krizler yaşadığı ülkelerle normalleşme sürecine girerken Şam da gündeme geldi. Çavuşoğlu, Ağustos 2022’deki bir konuşmasında Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad ile Ekim 2021’de görüştüğünü kamuoyuna duyurdu. Ankara’dan Şam ile de normalleşme sürecine girilebileceğine dair sinyaller gelmeye başladı.
Erdoğan, Endonezya’daki G20 liderler zirvesi sonrası yaptığı açıklamada, Esad ile ilgili soruya, “Siyasette ebedi olarak dargınlık, kırgınlık, küslük olmaz. Haziran seçiminden sonra bir sil baştan yapabiliriz” yanıtını vermişti.
Erdoğan, 23 Kasım’da yaptığı grup toplantısında da, "Esad ile görüşme olabilir, siyasette küslük dargınlık olmaz eninde sonunda adımlarımızı atarız" demişti.
Millî Savunma Bakanı Hulusi Akar ve MİT Başkanı Hakan Fidan, Aralık 2022 sonunda Moskova'da Suriyeli mevkidaşlarıyla bir araya gelmiş, bu, diplomatik ilişkileri 10 yıldan uzun süre önce kesen iki ülke arasında kamuya açıklanarak yapılan en üst düzey toplantı olmuştu. 25 Nisan'da İran ve Rusya'nın da katılımıyla 4'lü savunma bakanları toplantısı düzenlendi.
Erdoğan ve Esad, son olarak 2011'de telefonda görüşmüştü.
