T24- Eski Erzincan Savcısı Cihaner’i gözaltına almasıyla gündeme gelen Erzurum Cumhuriyet Savcısı Osman Şanal, yargı kararına dayanmayan "istihbari" dinlemelerin delil sayılması için Yargıtay'a başvurdu.
Erzincan’daki Ergenekon davasını açan ve bu davanın sanığı eski Erzincan Başsavcısı İlhan Cihaner’i makamında arama yaptıktan sonra gözaltına aldırması nedeniyle, eski HSYK tarafından özel yetkileri kaldırılan Erzurum Cumhuriyet Savcısı Osman Şanal’ın, Türkiye’deki telefon dinlemelerinin daha da yaygınlaşmasını sağlayabilecek, milyonlarca kişiyi etkileyebilecek bir temyiz başvurusu yaptığı ortaya çıktı.
Şanal, yasaya göre, mahkemelerde delil olarak kabul edilmeyen “istihbari” dinlemelerin de delil sayılması için Yargıtay’a başvurdu.
Başvuru konusu dava
Erzurum’da, Ö.B. adlı kişi hakkında PKK’ya yardım ettiği iddiasıyla dava açıldı. Suçlamaya kanıt olarak, Ö.B.’nin PKK’ya yardım amaçlı eşya gönderdiği bilgilerini içeren elektronik postalar gösterildi. İddianamede, eşyaların gönderilmesinin amacının örgüte yardım olduğunun da Ö.B.’nin, sendikacı arkadaşlarıyla telefon görüşmelerinden anlaşıldığı vurgulandı. Bunu kanıtlamak için yapılan istihbari dinlemeler mahkemeye kanıt olarak sunuldu.
Erzurum 2. Ağır Ceza Mahkemesi’ndeki davada 1’e karşı 2 oyla beraat kararı çıktı. Kararda, PKK’ya gönderildiği iddia edilen eşyanın ele geçirilemediği, eşyanın gönderildiğine dair kanıt bulunmadığı, istihbari dinleme kayıtlarının da mevzuata göre delil sayılamayacağı vurgulandı. Karara muhalif kalan üye ise terör suçlarının önlenmesi amacıyla yapılan istihbari dinlemelerin, terör davalarında kanıt olarak kullanılabileceğini kaydetti.
Davanın savcılığını yapan Şanal da istihbari dinlemelerin delil kabul edilmesi gerektiğini belirterek, kararı temyiz etti ve davayı Yargıtay’a taşıdı. Yargıtay 9. Ceza Dairesi, kısa süre içerisinde başvuruyu karara bağlayacak. Dairenin, Şanal’ın talebini yerinde bulması durumunda, Türkiye genelindeki tüm dava ve soruşturmalarda istihbari dinleme kayıtlarının kanıt olarak kullanılabilmesinin yolu açılacak.
Delil sayılmıyor
Polis Vazife ve Selahiyetleri Kanunu’nun ek 7. maddesine göre, suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla “önleme dinlemesi” (istihbari dinleme) yapılabiliyor. Polis, hakkında herhangi bir soruşturma açılmamış ve suç işlediği şüphesi olmayan kişilerin telefonlarını mahkemeden “önleme dinlemesi” kararı çıkartarak dinleyebiliyor. Böylece suçun önlenmesi gerekçesiyle hakkında suç şüphesi olmamasına rağmen çok sayıda kişinin telefonları dinlemeye alınabiliyor. Ancak önleme dinlemesi yoluyla elde edilen telefon konuşmaları, kanıt olarak kullanılamıyor.
Önleme dinlemesi sonunda herhangi bir suç şüphesi açığa çıkmışsa mahkemeden adli dinleme kararı çıkartılıyor. Adli dinleme sırasında elde edilen, özel yaşamla ilgili konuşmalar dışındaki tüm kayıtların kanıt sayılıyor.
3’te 2’si istihbari
İstihbari dinleme kararları, delil sayılmadığından, adli dinlemelere oranla daha kolay çıkartılabiliyor. Kararlar, çoğunlukla numaralar üzerinden alındığından, hakkında doğrudan suç şüphesi bulunmayan ancak şüpheli kişiyle tanıştığı tespit edilen kişilerin telefonları bile dinlenebiliyor.
Son olarak, TİB Başkanı Fethi Şimşek, Türkiye genelinde çıkartılan dinleme kararlarının 3’te 2’sinin “istihbari” amaçlı olduğunu ve bunların mahkemelerde delil kabul edilemeyeceğini söylemişti. Kararın, Şanal’ın talebi doğrultusunda çıkması, bu sayının çok daha fazla artmasına yol açabilecek.
Altyapısı TİB’de var
İstihbari dinlemeler, son olarak TİB odaklı tartışmalarla gündeme gelmişti. NETAŞ tarafından üretilen, Yargıtay, Danıştay gibi kurumların kullandığı santrale bağlı hatlardan yapılan görüşmelerin tek başına dinlenemeyeceği için santral üzerinden yapılan bütün görüşmelerin dinlemeye alındığı iddia edilmiş, Şimşek ise bunu yalanlamıştı.
Şimşek, bütün santralin dinlenmesinin hukuki olmaması nedeniyle, santrale bağlı hatlara yönelik dinleme taleplerini reddettiklerini, bununla ilgili programı bile edinmediklerini söylemişti. Buna karşılık, NETAŞ yetkililerinin verdiği bilgi, TİB’in, Türkiye genelinde 6 milyon kişinin kullandığı santrallerin, istihbari amaçlı dinlenmesine olanak sağlayan altyapıya sahip olduğunu ortaya koymuştu. Yargıtay, Şanal’ın talebi doğrultusunda karar verirse, bu sistemle dinlenecek telefonlarda yapılan görüşmeler de “kanıt” niteliği kazanacak.
