Gökhan Artan / İstanbul, 30 Ekim (DHA)-Siyasi İstikrar Analist şirketi S Bilişim Danışmanlık, Siyasi İstikrar İndeksi (Sİİ) kapsamında hazırladığı raporda,ABD’nin İran yaptırımlarının Türk Hazine ve finansına olumlu etkisi olacağı tespitinde bulundu.
ABD’nin İran yaptırımları nedeniyle Türkiye\'nin döviz cinsinden fon birikimi, cari açığının düşüşü, kamu bankalarında mevduat yükselişi, ihracat artışı yaşayacağının vurgusu raporda yer aldı.
S Bilişim Danışmanlık\'ın \"Sürpriz Etkisi olacak mı?\" şeklinde duyurduğu rapor şöyle:
\"Geçmişte küresel denklemle problem yaşayan İran’la doğalgaz ve ham-petrol ticaretinin Türkiye’de kamu bankalarında ciddi miktarda döviz cinsinden fon biriktirdiği hatırdadır. Cari dönemde ABD yaptırımları yine söz konusu, İran’la doğalgaz ve ham petrol ticaretinin Türk kamu bankalarında döviz cinsinden fon biriktirme ihtimali sıçrama yapmış haldedir\"
\"ÇİN VE HİNDİSTAN YAPTIRIMLARI REDDEDECEK\"
\"ABD’nin İran’a yaptırımlarını Avrupa Birliği\'nin çoğu ülkesiyle Çin ve Hindistan’ın reddedeceği dikkate alınmalıdır. Amerika Birleşik Devletleri\'nce Türkiye’ye İran yaptırımlarından muafiyet tanınmazsa İran’dan ham-petrol ithalatı ilk-evvel durabilecektir. Bilahare Türkiye ya Rusya-İran arasındaki mevcut takas (günlük toplam 500 bin varil limitlidir) ya da Avrupa Birliği’nin İran’la teşkil edeceği yeni takas sistemine (limiti yoktur) girebilecektir.\"
\"Türk şirketleri ayrıca, Tahran’da açılan enerji borsasında yüzde 20 İran Riyali cinsinden nakit-peşin ödeme, yüzde 80 vadeli dolar cinsinden ödemeyle ham petrol alabilecektir. Toplam tavan günlük 100 bin varildir. Türk şirketleri Tahran enerji borsasından tedarik ödemelerini Türk-İran Merkez Bankalarının mevcut özel anlaşmasıyla takas edebilecektir. Bu şıkta Türkiye, belli miktar döviz cinsinden fon biriktirmiş olacaktır. İran yönetimi, Tahran Enerji Borsası’yla, ABD yaptırımları altında zamanında Ahmedinejad Zencani-Zarrab kaide dışı-kapalı çevrim ihracat mekanizmasını piyasa mekanizmasına objektiviteyle dönüştürmüştür.\"
\"HAM PETROL İÇİN ÖZEL TAKAS VEYA ÖDEME SİSTEMİ\"
\"Amerika Birleşik Devletleri\'nce Türkiye’ye kısmi yahut tam muafiyet tanınırsa bu şıkta muhtemel işleyiş, İran’dan ham-petrol alım bedelinin TÜPRAŞ tarafından önce Türk (kamu) bankasına bloke edilmesi, bilahare kontrollü-kademeli blokaj çözüp İran’a ödenmesidir. Bu şıkta Türk kamu bankalarında döviz cinsinden fon birikeceği açıktır. AB’nin İran’dan ithal edilen ham petrol için özel takas ya da ödeme sistemi ihdas edeceği resmi olarak teyit edilmiştir. Türkiye Rusya ile işbirliğinde Avrupa Birliği\'nin ihdas edeceği sisteme kolayca iştirak edecek, Türk bankalarında fon birikimi gecikmeli de olsa pek değişmeyecektir. İran’dan 2017 rakamlarıyla yapılan ham-petrol ithalatı 11,5 milyon, bugünkü fiyatlarla yaklaşık ederi 5,7 ile 6,6 milyar dolar arasındadır.\"
\"İRAN\'DAN DOĞALGAZ İTHALATI 3 MİLYAR DOLAR\"
\"İran’dan 2017 rakamlarıyla yapılan doğalgaz ithalatı 9,2 milyon m3, yaklaşık ederi 3 milyar dolar civarındadır. İran’dan doğalgaz ithalatının ABD yaptırımlarına dâhil edilme ihtimali ham-petrole nazaran daha düşük, kuvvetle muhtemel, Türkiye tam-muafiyet kapsamına alınacaktır. Bu şıkta doğalgaz bedellerinin İran’a ödenmesinde ikili ticarete geçilecek, gıda-ilaç gibi kalemlerle ödeme yapılabilecektir. İran’ın buna itiraz etmesi düşük ihtimaldendir.\"
\"ABD’nin İran yaptırımları, doğalgaz ödemelerinde, Türk kamu bankalarında döviz cinsinden fon birikim ihtimalini sıçratıcıdır. Türkiye, ABD’nin İran yaptırımları nedeniyle değinilen çerçeve ve rakamlar tavanında döviz cinsinden fon birikimi, cari açığının düşüşü, kamu bankalarında mevduat yükselişi, bir miktar kati-ihracat artışı yaşayacaktır. ABD’nin İran yaptırımlarının Türk Hazine ve finansallarına sürpriz etkisi olacak görünmektedir.\"
