T24 - CHP'li Okay'dan AKP'ye uyarı: Referandum süresini 120'den 60 güne indiren düzenleme Anayasa'nın 67. ve 79. maddeleri nedeniyle bir yıl içerisinde uygulanamaz. AKP'li Bozdağ ise farklı görüşte: Seçim Kanunu farklı Referandum Kanunu farklı. Bu maddeler bizi bağlamaz.
Referandum süresini 120 günden 60’a indiren AKP ardından da Anayasa değişikliği yapmaya hazırlanırken CHP Grup Başkanvekili Hakkı Süha Okay’ın ortaya attığı iddia Türkiye’de yeni bir kriz yaratmaya aday görünüyor. Radikal gazetesinde yer alan habere göre Okay, Anayasa’nın 67. ve 79. maddelerini dayanak göstererek Anayasa değişikliklerinde referandum süresini 60 güne düşüren ve dün Meclis Genel Kurulu’nda kabul edilen tasarının en erken bir yıl sonra uygulanabileceğini söyledi. AKP ise bu teze karşı çıkıyor. AKP Grup Başkanvekili Bekir Bozdağ, söz konusu maddelerin seçim kanunlarıyla ilgli olduğunu dolayısıyla Referandum Kanunu’nu etkilemeyeceği görüşünde. BDP Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan, Bozdağ’la aynı görüşü paylaşırken MHP Grup Başkanvekili Oktay Vural, “Ortada hukuki bir sorun var” dedi. Anayasa hukukçuları da bu konuda hem fikir değil
Dün AKP’nin referandum teklifini değerlendiren CHP’li Okay, düzenlemenin temelinde; olası Anayasa değişikliklerinin Meclis gündemine gelmesi halinde 60 gün sonra bir referandum yapılmasının yattığını belirtti. Halkoylamalarının; Anayasa’nın 79. maddesinin son fıkrasına göre Seçim Kanunu kapsamında olduğunu, Anayasa’nın 67. maddesinin son fıkrası uyarınca da seçim kanunlarında yapılacak değişikliklerin, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanamayacağı hükmünün bulunduğunu hatırlatan Okay, “Bu teklifteki süre 120 günden 60 güne indirilmesi halinde, bir yıl süreyle Türkiye’de referandum yapılamaz” dedi. Okay, yasa teklifinin, Meclis’ten geçerek, Cumhurbaşkanı tarafından onaylanması halinde, Türkiye’de bir yıl süreyle Anayasa değişikliklerinin referanduma götürülemeyeceğini iddia etti.
Okay: Tarihe not düşüyoruz
Türkiye’nin, bu ay TBMM gündemine getirileceği ifade edilen Anayasa değişiklikleriyle iki-üç ay meşgul olacağını ifade eden Okay, iktidarın, böylesi bir Anayasal düzenlemeden bihaber olduğunu düşünmek istemediğini söyledi. Okay sözlerini şöyle sürdürdü: “Anayasa’nın açık hükümlerinden bihaber olarak, Anayasa’yı gündeme getirip, tartıştıktan bir yıl sonra, bunun referanduma gideceğini bile bile getireceklerini düşünmek istemiyorum. Biliyorlar da buna rağmen getiriyorlarsa, iki-üç ay gibi bir süreyle, ülkeyi sanal gündemle meşgul etmek istiyorlar. Anayasa Mahkemesi veya Yüksek Seçim Kurulun’dan (YSK), ‘Hayır 60 günde referandum yapamazsın’ diye bir karar çıktığında, kimse, buna ideolojik demeye kalkmasın, mağduru oynamasın, ‘biz referanduma gitmek istiyorduk, yargı engel oldu’ gibi bir mazeret arayışı içinde bulunmasın. İktidarı ikaz ediyorum; kendi yarattıkları mağduriyetlerinden, yanlışlardan dolayı mağduruz havasına girmesinler. Tarihe not düşmek istiyoruz.”
AKP Grup Başkanvekili Bekir Bozdağ, Anayasa’nın 67. maddesinin son fıkrasında ‘seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz’ dendiğini anımsatarak “Anayasa Değişikliklerinin Halkoylamasına Sunulması Hakkında Kanun, adı üstünde halkoylaması kanunu, seçim kanunun değil” diye konuştu.
Anayasa’nın 67. maddesinin son fıkrasında milletvekili veya mahalli idareler seçimlerinin kastedildiğini vurgulayan Bozdağ, halkoylaması ve seçimin birbirinden farklı ve ayrı şeyler olduğunu söyledi.
Bozdağ: Ayrı zikrediliyorlar
Anayasa’nın 67. maddesinin birinci fıkrasında ‘seçme, seçilme, bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halkoylamasına katılma’, ikinci fıkrasında ‘seçimler ve halkoylaması’ son fıkrasında ise ‘seçim kanunları’ dendiğini anımsatan Bozdağ, “Yani halkoylaması ayrı zikrediliyor, eğer aynı olsaydı ayrı zikredilmezdi” görüşünü savundu.
Anayasa’nın ‘seçimlerin genel yönetimi ve denetimi’ başlıklı 79. maddesinde seçimlerin denetiminin ve yönetiminin YSK’ya verildiğini belirten Bozdağ, bu maddenin son fıkrası ile halkoylamasına ilişkin denetimin de YSK tarafından yapılacağını, denetimin neye göre yapılacağını ortaya koyduğunu söyledi. Bozdağ, “Aynı olsaydı, ayrıca zikretmesine gerek olmazdı” dedi. ‘Anayasanın değişitirlemisi, seçimlere ve halkoylamasına katılma’ başlıklı 175. maddenin de çok açık olduğunu belirten Bozdağ, “Maddenin başlığı seçimlere va halkoylamasına katılma şeklinde. Seçimlerle halkoylaması aynı şey olsaydı, o zaman ayrı ayrı zikretmesine gerek olmazdı. Çok açık seçim ayrı şey halkoylaması ayrı şey. Halkoyalaması kanunu bir seçim kanunu değildir” diye konuştu.
Anayasa’nın 67. maddesinin son fıkrasındaki düzenlemenin, siyasi iktidarlar milletvekili veya mahalli seçimleri öncesinde birtakım düzenlemeler yapıp haksız sonuç elde etmesin diye getirildiğini belirten Bozdağ, “Tamamiyle milletvekili seçimlerine ve mahalli idareler seçimene dönüktür” dedi.
AKP’li İyimaya: Mimarı benim
AKP’li TBMM Adalet Komisyonu Başkanı Ahmet İyimaya, “Bu bir seçim kanunu değildir. Anayasanın 67. maddesi çok açıktır ve bunun mimarı benim. Atıf hukuku ile seçim kanunları birbirine karıştırılıyor. Bu yorumun dayanağı yok” dedi.
MHP’li Vural: Hukusal sorun var
MHP Grup Başkanvekili Oktay Vural da, bu konuda hukuksal bir sorun olduğunu belirterek, “Bizim için 120 gün ya da 60 günde referanduma gidilmesinin bir önemi yok. Ancak her şey hukuka uygun yapılmalı. Hukuksal bir sorun var, referanduma gidilecekse de hukuk içinde gdilmeli” diye konuştu.
Kaplan: Gereksiz bir tartışma
BDP’nin hukukçularından Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan ise, Anayasa’nın 79. maddesinde belirtilen halk oylamasına gidilme biçiminin, seçim mevzuatı içinde düzenlenen bir hüküm olmadığını ifade ederken, şunları söyledi: “Ancak halkoylaması biçimi bakısımdan milletvekili kanuna atıf yapımış. Bu nedenle yapılacak bir değişiklik bir yıl sonra uygulanır diye bir hüküm yok. YSK böyle bir durumda en fazla 60 günde yapmam eski hükmü uygularım 120 günde yaparım diyebilir. Bu açıdan böyle bir tartışmanın gereksiz olduğunu düşünüyorum.”
Eskişehir Bağımsız Milletvekili Tayfun İçli ise Anayasa’nın 79 ve 67. maddelerine göre referandum ile ilgili düzenlemenin bir seçim kanunu olduğunu savundu.
Köker: Referandum-seçim farklı
Prof. Dr. Levent Köker ise şu değerlendirmeyi yaptı: “Mantıken referandum ile seçim birbirinden farklı olduğunu düşünüyorum. Ama bu tartışma bize ne kazandırır. Eninde sonunda referandum olacaksa bu 60 gün içinde değil de 120 gün içinde olur. Bu konudaki tartışmada son sözü YSK karar verir. Yeni referandum kanunu uygulanacak ise, 60 günlük süre baz alınır. Eğer eski kanun uygulanacak 120 günlük süre baz alınır.”
Yüzbaşıoğlu: Bir yıl sınırı geçerli
Prof. Dr. Necmi Yüzbaşıoğlu’un görüşleriyse şöyle: “Hukukta farklı yorum yöntemleri vardır. İki türlü yorumda savunulabilir. Ancak amaca uygun yorum açısında bakılırsa, seçimlerle ilgili uygulanan güvenceler referandum içinde geçerlidir. Her iki seçimde YSK’nın denetimi altında gerçekleşmektedir. Bu durumda bir yıl uygulama yasağı o zaman neden sadece seçim kanunlar için olsun halkoylaması için olmasın diye düşünüldüğü zaman, o zaman işte 120 günü, 60 güne indirmek bir uygulanmaz sonuca varılabilir. İki görüşün hukuki dayanağı var. Ancak bana göre bir yıl yasağı görüşü ağır basıyor. Çünkü bunun amacı, acele bir değişiklik yapıp bir oldu bittiye getirmemektir bu tür şeylerin amacı budur. Seçimler için geçerli olan bu amaç halkoylaması için geçerli olması lazım.”
Kanadoğlu: Hüküm çok açık
Yargıtay Onursal Başkanı Sabih Kanadoğlu ise şöyle dedi: “Anayasa’nın 79. maddesi çok açık. Bu halkoylamasında cumhurbaşkanı seçimlerinde uygulanacak hükümler aynen milletvekili seçimleri kanununun hükümlerdir. Daha içeriği bilinmeden, onun tartışması bile başlamadan uygulanıp uygulanamayacağı konusunda yeni bir tartışma yaratacaktır."
Tartışılan maddelerde ne var?
Anayasa’daki tartışmaya kaynaklık eden düzenlemeler şöyle:
‘Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları’ başlıklı 67. maddesinin son fıkrası: Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz.
‘Seçimlerin genel yönetim ve denetimi’ başlıklı 79. maddesinin son fıkrası: Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halkoyuna sunulması, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi işlemlerinin genel yönetim ve denetimi de milletvekili seçimlerinde uygulanan hükümlere göre olur.
