2014 yılının ikinci yarısı petrol ihraç eden ülkeler için ne kadar zorlu geçtiyse, petrol ithal eden ülkeler açısından bir o kadar avantajlıydı. Petrol fiyatlarının hızla düşüşe geçtiği bu dönemde petrol ithalatçısı ülkelerin ekonomisinde birçok sektör bu durumun olumlu etkisini yaşadı. Bunun yanında bu ülkelerde petrol stoklama eğilimi de önemli ölçüde gelişti. Société Générale'nin verilerine göre 2014 yılında dünya petrol stokları yaklaşık olarak 265 milyon varil arttı. Stoklar son yıllara kıyasla özellikle fiyatların iyiden iyiye gerilediği yılın son aylarında hızlı büyüdü. Uluslararası Enerji Ajansı'nın açıkladığı verilere göre 2014'ün Ekim ayında OECD ülkelerindeki petrol stokları son 5 yılın stok ortalamasıyla aynı düzeydeydi. Aralık ayında ise son 5 yılın ortalama stok büyüklüğüne göre 50 milyon varilin üzerinde artış gösterdi. İntegral Menkul Değerler Araştırma Uzman Yardımcısı Vahap Taştan stoklardaki bu artışın iki nedeni olduğunu belirtiyor. Birincisi, OECD içerisindeki ülkelerin petrol tüketimini önümüzdeki dönemde artırabilmesi. Diğeri ise Haziran ayından bu yana düşen petrol fiyatlarından faydalanılabilme ihtimali.
2015'te de ülkelerin stoklama eğiliminin devam ettiği görülüyor. ABD'de, ham petrol stokları 20 Şubat haftasında 8,4 milyon varil arttı. Beklentiler, 4 milyon varillik bir artış olacağı yönündeydi. Société Générale'nin projeksiyonları stoklamanın özellikle yılın ilk yarısında süreceğini gösteriyor. Buna göre yılın ilk yarısında dünya genelinde günde yaklaşık 1,6 milyon ile 1,8 milyon arasında petrol stoklaması yapılacağı öngörülüyor. Bu, yılın ilk yarısında dünya petrol stoklarına 300 milyon varillik kapasitenin ekleneceğini anlamına geliyor.
Fiyatları bastırıyor
Bu durum petrol fiyatları üzerinde de yeni bir baskı yaratıyor. Petrol fiyatlarını etkileyen Libya'daki yeni karışıklık ortamı gibi siyasi gelişmelerin yanında stoklama eğilimi dolayısıyla ülkelerin gösterdiği talep doğrultusunda fiyatlarda yukarı yönlü bir hareket yaşandı. 2014'ün Haziran ayından bu yana yaklaşık olarak yüzde 60 düşüş gösteren brent petrol fiyatları, Ocak ayında 47 dolarlar seviyesine indikten sonra yükselişe geçti ve 25 Şubat'ta 59 dolar seviyesinden kapandı. Bu bakımdan ülkelerin stoklama eğilimleri kadar kapasiteleri de 2015 yılında petrol fiyatlarının seyrini etkileyecek. Bu konuda en aktif ülkelerden birisi ABD. İstanbul Teknik Üniversitesi Petrol ve Doğal Gaz Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Abdurrahman Satman, ABD'de özellikle yer altında, tuz ocaklarında petrolün de stoklanabildiğini ifade ediyor. Satman ABD'nin stokların 3-4 aylık tüketimini karşılayacak seviyede olduğunu ifade ediyor ve stokları dolayısıyla ABD'nin piyasadaki dengeyi kontrol edebildiğini ekliyor. Satman'a göre Türkiye ise yeraltında değil rafinerilerin tanklarında stoklama yapıyor. Avrupa genelinde de stoklamada bu yöntem yaygın olarak kullanılıyor. Avrupa'da bu stokların yüzde 80-85'inin dolu olduğu görülüyor. Stoklamak için ne kadar çok yeni alan yaratılabilirse fiyatlar üzerindeki baskının da o denli yoğun olacağı öngörülüyor.
2015'te petrol fiyatları çok gerilemez
Dünyada petrol stoklama konusunda ortaya çıkan bu tablonun yılın geri kalanında petrol fiyatları üzerinde ne denli etkili olacağı soru işareti. Uzmanlar stokların önemli bir etken olduğuna fakat fiyatların seyri için diğer etkenlere odaklanmak gerektiğine dikkat çekiyor. Eczacıbaşı Menkul Değerler Başekonomisti Sertan Kargın, bu kapsamda büyüme verilerinin de dikkate alınması gerektiğini söylüyor. Kargın, "Dünyada ABD dışında büyümede etkili bir performansa imza atacak ülke yok. Fakat dünyanın geneline bakıldığında bir daralma söz konusu değil. Dolayısıyla büyüyen dünyada petrolde fiyatların 40 dolarlar seviyesine geleceğini beklemek mümkün değil" ifadelerini kullanıyor. Vahap Taştan ise üretim tarafına da dikkat çekiyor: "Fiyat konusunda 2015 ilk yarısı için petrol fiyatlarında ciddi manada toparlanma beklenmiyor. 2015 ikinci yarısı için ise OPEC’ten arz kesintisi gelmediği ve/veya ABD’de üretimi olumsuz etkileyebilecek bir gelişme olmadığı takdirde, talebin de zayıf seyrini koruması durumunda ABD ham petrol fiyatında 47-54 dolar bandında fiyatlama devam edebilir."
