Washington merkezli düşünce kuruluşu Atlantik Konseyi'nin Türkiye ve Ortadoğu uzmanı Aaron Stein, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad yanlısı güçlerin Afrin'e girdiği, Türkiye'ye karşı YPG'yle işbirliği yaptığı iddialarını ve bölgede artan tansiyonu DW Türkçe'ye değerlendirdi. Afrin operasyonu sonrası Türkiye açısından PKK sorununun şiddetlenebileceği uyarasında bulunan Stein, Zeytin Dalı Harekatı'nın stratejik olarak mantıklı olmadığı görüşünde. Stein, "Bunu ileride PKK sorunuyla nasıl başa çıkacağınızı düşünmeden yapmak mantıklı değil ve ben Türklerin henüz bunu düşündüğünü sanmıyorum" dedi.
DW Türkçe: Esad yanlısı güçlerin Afrin’e girmesinin Türkiye için potansiyel sonuçları neler olabilir?
Aaron Stein: Bu, riski ciddi bir şekilde artırıyor. Özellikle de Moskova ile. Cumhurbaşkanı Erdoğan da söyledi bunu, hem Türkiye hem Rusya şu sıralar bölgeye girişine karşıydı. Rejimin buna rağmen devam etmesi ve en önemli müttefiki Rusya’nın isteğini göz ardı etmesi anlamlı. Şu anda küçük çapta. Ancak devamı gelirse rejim yanlısı güçler Türkiye destekli güçlerin yoluna çıkabilir ve bunları idare etmek Rusya’ya kalmış durumda. Bu, her hükümet için çok zor.
DW Türkçe: Rus tarafı bunu dengeleyebilir mi ya da tansiyonu düşürebilir mi?
Stein: Bu zor olur. Çünkü rejim Afrin’e birlik göndermeye devam ederse eninde sonunda bir karar vermek gerekecek ve benim tahminim Rusya’nın rejimi tercih edeceği yönünde. Bu nedenle Türkiye’ye baskı yapmaya devam edebilirler. Üç hafta önce hava sahasını 4,5 günlüğüne kapattıklarında olduğu gibi. İbrahim Kalın açıklamalarında durmayacaklarını ima etti. Bunu şimdi söylemek kolay. Ancak Rusya, Türkiye’ye ciddi şekilde baskı yapmaya başlarsa bu güçleşir.
DW Türkçe: Afrin’deki son gelişmeleri göz önünde bulundurursak bölgedeki gerginliğin daha da tırmanmasını bekliyor musunuz?
Stein: Türkiye, Afrin sınırı boyunca küçük bir tampon bölge isteğine ulaşmak üzere. Ancak asıl soru şu ki gelecek birkaç hafta ya da daha kısa bir süre içerisinde bunu başardıkları zaman bu Türk hükümetine "Görev tamamlandı" demesi için yeterli gelecek mi? Ruslarla tansiyonu düşürmek için görüşmelere yardımı olacak mı? Bunlar net değil. Bu tamamen Rusya’nın İdlib’teki küçük ortağını, yani Türkleri ve diğer bölgelerdeki müttefiklerini yönetmesiyle alakalı. Türkiye ve Rusya eğer anlaşamazsa ABD’ye çekilmesi için birlikte baskı yapamazlar ve bu da aralarında kırılmalar yaratır.
DW Türkçe: Türkiye'nin küçük bir tampon bölge kurmak üzere olduğunu söylediniz. Bu, bölgeden çıkış stratejisi mi olacak?
Stein: Eğer Rusya ve rejim, Türkiye'yi Afrin'den atmak için birlikte komplo kurarsa ya da hava sahasını kapatırsa bunun için kesinlikle bir çıkış stratejisi. Türkiye'ye "Hedeflere ulaşıldı, Zeytin Dalı başarılı oldu" deyip zafer ilan etmek için bir mekanizma sağlıyor. Ben bunu yaptıklarını umuyorum. Ancak hiçbir şeyden emin olamıyorum. Türk ve PKK tarafındaki bu savaş o kadar propaganda dolu ki ne olduğunu anlamak mümkün değil. Herkes birbirine yalan söylüyor. Türk hükümet sözcüsü çıkıp "savaş bitti" demeden bilemeyeceğiz.
DW Türkçe: Türkiye için Afrin'de nasıl bir sonuç çıkabilir?
Stein: Fırat Kalkanı çok net ve basitti. YPG'nin kantonları bağlamasını engelle ve IŞİD'i dışarı at. Bu (Zeytin Dalı) çok daha zor, çünkü çok daha karmaşık. Bir boyutu ABD'ye baskı yapmakla ilgili, ikinci boyutu da sınırı temizlemek ve teorik olarak gelecekteki düzende şartlarını dikte etmek için YPG/PKK'ya baskı kurmakla ilgili. Ancak bunların hepsi çok fazla dış aktöre bağlı. Rusya, İran ve rejim gibi. Bana Türkiye'nin bunu kontrol edebilmesi çok zor geliyor. Buna ek olarak Afrin ağırlıklı olarak etnik Kürt ve PKK Suriye'nin bu bölgesinde ciddi bir desteğe sahip. Bu stratejik olarak mantıklı değil. Bunu ileride PKK sorunuyla nasıl başa çıkacağınızı düşünmeden yapmak mantıklı değil ve ben Türklerin henüz bunu düşündüğünü sanmıyorum.
DW Türkçe: Sizce Türkiye'nin PKK sorunu öncesinden daha kötü bir hale gelebilir mi?
Stein: Kesinlikle. Biz bunu halihazırda görüyoruz. Afrin‘de zannedersem 34 kayıp verildi... Kayıplarda artış var. Buna ek olarak bir de Kuzey Irak'taki sorunlar var. PKK sorununu kesinlikle şiddetlendirebilir, minimumda da Kürtleri Türk hükümetine karşı öfkelendiriyor. Türkiye geçici bir süre için Afrin'de asayişi sağlayabilir... Ben kişisel olarak Erdoğan'ın kazandığını düşündüğünü zannediyorum. Ellerideki istatistikleri ona getiriyorlar ve istatistiklere bakınca Türk ordusu ortalığı duman ediyor. Ancak istatistikler, ordu bir an için başarılı olsa bile insanların kalplerini ve sempatilerini kazanmak bağlamında gerçekleri maskeliyor.
DW Türkçe: Türkiye’nin Afrin’de Esad’dan ziyade İran ile karşı karşıya geldiği yönündeki değerlendirmelere katılıyor musunuz?
Stein: Kesinlikle. Burada birçok farklı oyun söz konusu. Türkiye - Rusya ilişkilerinde, Putin ve Erdoğan arasındaki üst düzey çözüm stratejisi oldukça etkili oldu. İranlılarda çok etkili olmadı. İranlılar rejim ile birlikte Türkiye’nin Suriye’deki varlığına karşı. Ruslar ve Türkler arasındaki üst düzey oyunu bozmaya çalışıyorlar... İran destekli rejim yanlısı milislerin ortaya çıkışının Rusya’nın istediği bir şey olmadığı açık. İranlılar yine oyun bozucu rolünü oynuyor. Bu gerçekten önemli, çünkü bu dört ülke; rejim, Rusya, Türkiye ve İran eğer ABD’yi atmak için komplo kuracaksa zor bir zaman onları bekliyor. Çünkü İran ve Türkiye hala birbiriyle çatışıyor.
DW Türkçe: Suriye savaşında yeni bir aşamaya mı giriyoruz?
Stein: Belki yeni bir aşama değil ama bütün dışsal aktörlerin stratejik olarak tutarsız olduğunu görüyoruz. ABD çıkmazda, çünkü ABD kuzeydoğu Suriye'yi kontrol ediyor ama bu Türkiye ile problem çıkarıyor. Ki Türkiye’nin burayı terk etme gibi bir planı yok. Ruslar iki yıldan fazla zamandır Suriye'de savaşta ama sorunun onların istediği gibi çözüleceğine dair bir işaret yok. Türkler, Suriye’deki savaşa giderek daha da derin bir şekilde dahil oluyor. Ben PKK sorununu şiddetlendirmeyecek bir çıkış stretejisi görmüyorum. Burada tek ciddi planı olan İranlılar. Çünkü onların stratejisi çok basit, her ne pahasına olursa olsun Beşar Esad'ı desteklemek.
DW Türkçe: Washington'da Türkiye'nin Afrin operasyonu ile ilgili atmosfer nasıl?
Stein: Memnuniyetsiz çünkü Afrin, IŞİD ile mücadele konusunda dikkatleri dağıtıyor. Ama Türkiye’nin Menbiç konusundaki söylemi ve tansiyonu yükseltmesi, tarafların tekrar görüşmesini sağlamak anlamında başarılı oldu. Politikaların bugünden yarına çok da farklı olacağını düşünmesem de Amerikan bürokrasisinde Türkiye yanlısı seslerin bugün birkaç hafta öncesine göre daha kuvvetli olduğunu söyleyebilirim.
Söyleşi: Seda Sezer Bilen
© Deutsche Welle Türkçe
Aaron Stein, Washington merkezli düşünce kuruluşu Atlantik Konseyi'nde Türkiye ve Ortadoğu uzmanı olarak çalışmaktadır.
