AKP, 19 Temmuz’da sona erecek Olağanüstü hal (OHAL) uygulamasından sonrası için hazırlanan torba yasa teklifini Meclis'e sundu. Yasada bazı uygulamaların 3 devam edeceği belirtilirken, il idaresi yasalarına ek yetkiler getirildi. Buna göre, valiler kamu düzeni veya güvenliğinin olağan hayatı durduracak veya kesintiye uğratacak şekilde bozulduğu ya da bozulacağına ilişkin ciddi belirti varsa 15 günü geçmemek üzere ildeki belirli yerlere girişi ve çıkışı sınırlayabilecek.
25 maddelik teklif ana hatlarıyla şöyle:
Yeni Anayasa’ya uygun olarak Sıkıyönetim Yasası yürürlükten kaldırılıyor. Buna göre İl İdaresi Yasası’na yeni maddeler eklenecek. Vali, kamu düzeni veya güvenliğinin olağan hayatı durduracak veya kesintiye uğratacak şekilde bozulduğu ya da bozulacağına ilişkin ciddi belirti varsa 15 günü geçmemek üzere ildeki belirli yerlere girişi ve çıkışı sınırlayabilecek. Valiler, aynı şekilde belli yerlerde veya saatlerde kişilerin dolaşmalarını, toplanmalarını, araçların seyirlerini kısıtlayabilecek ve ruhsatlı da olsa her çeşit silah ve merminin taşınması ve naklini yasaklayabilecek.
Kışlada önleme araması
TSK İç Hizmet Yasası’na ‘önleme araması ve askeri mahallerde kontrol’ maddeleri ekleniyor. Tehlikenin veya suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla hâkim kararıyla, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde askeri birlik komutanının veya askeri kurum amirinin emriyle, askeri alanlarda kişilerin üstü, araçları, özel kâğıtları ve eşyası aranabilecek. Ancak konutta ve yerleşim yerinde ve eklentilerinde önleme araması yapılamayacak.
Askeri kişiler dahil askeri mahallere girmek veya çıkmak isteyenler duyarlı kapıdan geçmek zorunda olacak. Şüphe halinde elle arama yapılabilecek. Bu önlemler Sahil Güvenlik ve Jandarma’da da uygulanacak.
Şu anda yalnızca askeri yetkililerce yapılabilen ‘askeri mahallerde arama’ yöntemi değiştiriliyor. Askeri mahallerde arama ve el koyma işlemi, savcının nezaretinde askeri makamların katılımıyla adli kolluk görevlilerince yapılacak. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcının yazısı yeterli olacak.
Gösteri yasağı
Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Yasası’na yeni hükümler eklenecek. Toplantı ve gösteriler, vatandaşların ‘günlük yaşamını aşırı ve katlanılmaz derecede’ zorlaştırmayacak. Açık yerlerdeki toplantılar ve yürüyüşler gece vaktinin başlamasıyla dağılacak şekilde, kapalı yerlerdekiler ise saat 24.00’e kadar yapılabilecek. Geçerli neden gösterilerek bildirilmiş ise valiler istisna yapabilecek.
Üç yıl süreyle terör nedeniyle haklarında soruşturma veya dava açılanların pasaportlarına el konulacak. Askerlerin rütbeleri de bakan onayıyla alınabilecek. Görevden uzaklaştırılanlar veya açığa alınanlar hakkında normal soruşturma süreleri işlemeyecek. Bu disiplin soruşturmalarında görevden uzaklaştırma süresi 2 yıla kadar uzatılabilecek.
OHAL Yasası’nda uyarınca Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nun kayyım olarak atanmasına ilişkin hüküm, 3 yıl süreyle uygulanmaya devam edilecek.
MİT'e istisna
MİT personelinin kimliğinin gizliliğini korumak amacıyla bazı istisnalar getiriliyor. MİT’in taraf olduğu özel hukuk uyuşmazlıklarında (iş mahkemelerindeki dosyalar gibi), dava şartı olarak öngörülen arabulucuk dahil olmak üzere arabuluculuk yöntemi uygulanmayacak. Ayrıca MİT, Bilgi Edinme Hakkı Yasası dışına çıkarılacak.
375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen geçici maddeyle 3 yıl boyunca kurumlar bazında meslekten çıkarma ilkeleri belirlendi. Anayasa Mahkemesi üyelerinin ihracı için Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu’nun salt çoğunluğu aranacak. Yargıtay üyeleri, Yargıtay Başkanlık Kurulu’nca atılabilecek. Aynı şekilde Danıştay üyeleri, Hâkimler ve Savcılar Kurulu, Sayıştay mensupları, askeri hâkimler hakkında yetkili kurulların ihraç kararı vermesi gerekecek.
TSK personeliyle ilgili ihraç kararını Milli Savunma Bakanı verecek. Üniversite personeli YÖK kararıyla, belediye çalışanları İçişleri onayıyla uzaklaştırılacak. Diğer devlet memurları, bakan onayıyla devletten atılabilecek.
12 güne kadar ek gözaltı
Terörle Mücadele Yasası’na geçici madde eklenecek. 3 yıl süreyle devlet bütünlüğü aleyhine suçlar, örgütlü suçlar ve terör suçlarında gözaltı süreleri farklı uygulanacak. Terör suçlarındaki gözaltı süreleri toplu olaylarda 12 güne kadar uzatılabilecek. Gözaltı süresi, mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç, yakalama anından itibaren 48 saati, toplu olarak işlenen suçlarda 4 günü bulabilecek. Delillerin toplanmasındaki güçlük veya dosyanın kapsamlı olması halinde gözaltı süresi, iki defa uzatılabilecek. Uzatma kararı, savcının istemi üzerine hâkim tarafından verilecek. Tutukluluğa itiraz ve tahliye talepleri dosya üzerinden karara bağlanacak.
