Eski Başkan George W. Bush döneminde geliştirilen ve İran füzelerine karşı hem Avrupa'yı hem de ABD'yi korumak amacıyla Doğu Avrupa'ya füze kalkan sistemi yerleştirme planlarının şimdilik durdurulduğu açıklandı.
Başkan Barack Obama, İran füzelerine karşı tasarlanan yeni sistemin daha hızlı, daha ucuz ve daha etkin olacağını söyledi. Sabah gazetesinin haberine göre, Savunma Bakanı Robert Gates de füze savunma sistemi çerçevesinde, Avrupa'nın güneyine ve kuzeyine içinde füzelere müdahale eden sistemlerin bulunduğu gemilerin yerleştirileceğini belirtti. Gates, "İran ve diğer ülkelerden gelecek olası tehditlere karşı yakın bir gelecekte yeni sensörler kuracağız. 2015'teyse kara sistemlerinin oluştrulacağını ekledi.
Çek liderini aradı
Wall Street Journal gazetesi, Obama'nın emriyle yapılan 7 aylık inceleme sonucunda "İran'ın uzun menzilli füze programında tahmin edildiği gibi hızlı ilerleme kaydedilmemesinin tehdidin derecesini azalttığı" sonucuna varıldığı kaydedildi. Sabah gazetesi'nin haberine göre, Doğu Avrupa'da kaygıyla Rusya'da ise memnuniyetle karşılandığı belirtilirken karar, "Obama'nın önümüzdeki hafta New York'taki BM kurulu öncesinde Moskova yönetimine jesti" olarak yorumlandı. Kararla, İran'a da olumlu bir mesaj gönderildiği belirtildi. Çek Cumhuriyeti Başbakanı Jan Fischer da haberleri doğruladı ve Obama'nın kendisini gece yarısı telefonla arayarak bilgilendirdiğini söyledi. Eski Çek lider Mirek Topolanek de "Bu Çek devleti ve özgürlüğü için iyi bir haber değil. 10 durdurucu füzenin yerleştirileceği Polonya'nın Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrzej Kremer de haberlerin doğru olduğunu belirtti.
İskender kozu
Bush yönetimi, füze kalkanı projesinin, İran ile diğer bazı ülkelerden gelecek tehdide karşı oluşturulduğunu iddia ediyordu. ABD ve Polonya, füze kalkanı öngören anlaşmayı 2008'de imzalamıştı. Buna karşı çıkan Rusya, Kaliningrad bölgesine İskender füzelerini yerleştirmeyle tehdit etmişti. Tahran'ın 2015'ten önce uzun menzilli füzelere sahip olması beklenmiyor.
Mete Çubukçu, füzelerin hedefinde kimlerin olduğunu yazdı. Çubukçu'nun füze kalkanı projesine (18.09.2009) yorumu:
Obama yönetiminin Türkiye'ye füze kalkanı projesi için 7.8 milyar dolarlık satış hazırlığı gözlerin bölgeye çevrilmesine neden oldu. Bu sistemin hangi ülkeye karşı kullanılacağı ise kafaları karıştıran en önemli konu.
Amerika'nın füze savunma sisteminin kurulacağı yerler arasında Türkiye'nin adı ağustos ayı başında önce bir Polonya gazetesinde yer almıştı. Amerikan yönetimi İran'ın tehlike oluşturduğunu savunarak Polonya ve Çek Cumhuriyeti'ne füze kalkanı kurmayı planlamış ancak Rusya, sistemin İran'ı değil kendisini hedef aldığını söyleyerek karşı çıkmıştı. Polonya'ya kurulacak sistemin İran'a çok uzak olduğu ortadaydı.
Ardından New York Times, Obama'nın alternatif olarak Türkiye'yi düşündüğünü yazdı. Geçen hafta işin rengi ortaya çıktı. Obama yönetimi Kongre'yi Türkiye'ye füze kalkanı projesi için 7.8 milyar dolarlık satış hazırlığı konusunda bilgilendirdi. Füze kalkanı denilen sistem ismini Körfez savaşı sırasında çokça duyduğumuz Patriot füzelerinden oluşan bir savunma hattı. Yani karşı taraf füze ateşlediği zaman Patriotlar harekete geçerek füzeleri önceden patlatıyor, hedefe ulaşmasını engelliyor.
Kime ve neye karşı
Türkiye'ye satılmaya çalışılan sistemle ilgili olarak kafaları karıştıran birkaç nokta var: Bu sistemin hangi ülkeye karşı kullanılacağı. Maliyetinin 7.8 milyar dolar gibi Türkiye'nin bütçesini sarsacak ve belki de en yüksek meblağlı askeri alım olması. Bölgede silahlanma yarışına getireceği boyut.
Sistemin Türkiye'ye kurulmasında ilk akla gelen, İran'la nükleer silahlar konusunda sorunu alan ABD'nin bu ülkeye karşı yıldırma ve sıkıştırma amaçlı bir taktiği olma ihtimali. Ankara'daki savunma kaynakları İran'a karşı TSK'nın güçlü bir savunma sistemine sıcak baktığını öne sürüyor. İran'ın böyle bir çabası olsa da Türkiye'nin şu sıralar İran'la ilişkilerinde sorun yok. Hatta Türkiye, ABD ile İran arasında arabuluculuk çabası içinde. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Tahran'da bu konuyu gündeme getirdi. Üstelik AKP hükümetinin Türkiye'den İran'ı hedef alacak bir adım atması da zor görünüyor. AB Yüksek Temsilcisi Solana da görüşmelerin Türkiye'de olabileceğini açıkladı.
Füzelerin hedefi
Peki o zaman Amerika neden böyle bir sistemi Türkiye'ye yerleştirmeye çalışıyor?
Türkiye'nin yanında ikinci ülke olarak İsrail'in en uygun yer olarak gösterildiği füze kalkanı projesi, "İran tehlikesine karşı kuruluyor" görüntüsüne rağmen, gerçekte ABD'nin Rusya'ya karşı bir stratejik üstünlük sağlamak amacına yönelik olabilir. Gerçi Türkiye-Rusya ilişkileri de bu sıralar gayet iyi. Hatta Başbakan Putin'in "Madem İran'ı hedef alıyorsunuz neden sistemi Türkiye'ye kurmuyorsunuz" sözleri çok eski değil. NTV Moskova Temsilcisi Hakan Aksay tüm bunlara rağmen projenin çifte hedefi olabileceğini, İran ve Rusya'yı içine alabileceğini ancak sistemin detaylarının ortaya çıkması gerektiğini söylüyor. "Hatta Rus yetkililerin Türkiye ile sıcak ilişkilere rağmen tüm olasılıkları değerlendirdiğini" söylüyor. Tüm bu yorum ve tespitleri üst üste koyunca "soğuk savaş" sırasında Batı'nın Doğu sınırını Avrupa oluştururken yeni dönemde bu sınırın Türkiye'de çizilmek istendiği ortaya çıkıyor.
Oysa "soğuk savaş" çok geride kaldı. Türkiye'nin uzun ve kısa menzilli füzelere sahip olan iki komşusu İran ve Rusya ile arasında gerginlik yok. Türkiye topraklarında kurulacak bu tür füze üslerinin Rusya ve İran'la yeni sorun yaratacağı ortada. 2008 öncesi Azerbaycan'ın aynı gerekçelerle ABD tarafından yapılan füze kalkanı teklifini reddettiğini düşünecek olursak Türkiye'nin böyle bir yükü kaldırması zor. ABD ise Türkiye'nin özellikle enerji nakil hatlarında kilit bir konuma gelmesinden sonra bölge savunmasını buna göre yapıyor. Yalnız, tuhaf bir biçimde Amerikan karşıtı kamuoyuna sahip ülkelerin başında gelen Türkiye'de bu projenin nasıl hayata geçeceği bilinmiyor. Üstelik Türkiye'nin bu tehlikeli ilişkiye niçin gireceğinin de açıklanması gerekiyor. Unutmadan, İsrail Başbakanı 14 saat boyunca ortadan kayboluyor. Rusya'da olduğu söyleniyor. Bölgede yine hava puslanmaya başladı. Dikkat.
