ABD Başkanı Donald Trump dün beklenmeyen bir kararla askerlerini ve personelini kısa süre içinde Suriye’den çekmeye karar verdi. Trump’ın bu beklenmeyen kararı dünya basınında büyük bir şok etkisi yarattı.
Uzun süredir dünyanın birçok güçlü ülkesinin dış politikasını belirleyen Suriye iç savaşının en büyük aktörlerinden birinin sahadan çekilme kararı alması, kafalarda birçok soru işareti bıraktı. ABD Basını, Pentagon’un Trump’ı çekilme kararından vazgeçirmek için büyük baskı yaptığını yazdı, ancak Trump bütün bu iddialara rağmen son emri verdi.
Açıklamanın geldiği zaman da kafalarda birçok soru işareti yarattı. Trump’ın “IŞİD’i yendik, gidiyoruz” benzeri açıklamalarının Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Fırat’ın doğusuna” yapılacak olan operasyonu bildirmesinin ardından gelmesi ikisi arasında bir bağlantı olup olmadığı hakkında tartışmalara neden oldu.
Gazeteci ve yazar Murat Yetkin, T24’ün bu süreç hakkındaki sorularını yanıtladı.
Yetkin, “ABD’nin hiç olmadığı kadar kutuplaştığını” ve artık Trump ile Pentagon arasında gözle görülür bir çatlağın meydana geldiğini belirtti. Yetkin ayrıca ABD ile birlikte PKK ve ona bağlı güçlerin de çekilmemesi durumunda Münbiç’e bir operasyonun “kaçınılmaz” olacağını ifade etti.
Murat Yetkin'in bu süreç hakkında T24'e söyledikleri şöyle;
"PKK çekilmezse Münbiç'e operasyon kaçınılmaz diyebiliriz"
Sizce ABD’nin Suriye’den çekilme kararı Fırat’ın doğusuna yapılacak operasyonu nasıl etkiler?
Bu çekilmenin ne sürede olacağına bağlı ve öncellike Münbiç’ten PKK ve ona bağlı güçlerin çekilmeye başlayıp başlamayacağına bağlı. Çünkü Türkiye açısından kilit o olarak söylendi hep. Münbiç, Fırat’ın batısında kalmış bir yer dolayısıyla bütün protokollere aykırı. Eğer Amerikalılar çekilirken PKK’lılar da çekilirlerse başka bir durum var, yok çekilmezlerse başka bir durum var; o zaman Münbiç’e operasyon kaçınılmaz diyebiliriz.
Rusya ABD’nin Suriye’den tamamen geri çekilmeyeceğini iddia etti. Sizce Trump oradaki bütün askerlerini geri çekecek mi?
Trump çekeceğini söylüyor. Tabii burada Trump’la Pentagon, Amerikan askeriyesi arasında büyük bir çekişme olduğu artık su üstüne çıktı. Ben de bugün yorumumda ondan söz ettim. Beyaz Saray ile Pentagon arasında artık kamuoyuna yansımış bir çekişmenin konusu oldu bu.
Biz onlara baktığımızda sadece Türkiye’nin dedikleri olacak mı olmayacak mı diye bakıyoruz, maalesef kendimizi birazcık dünyanın merkezi olarak gördüğümüz için ama Amerikan iç politikası şu anda hiç olmadığı kadar kutuplaşmış vaziyette. Nedenlerinden biri de bu (ABD’nin Suriye’deki durumu) olarak öne çıktı. Dolayısıyla olaya biraz daha geniş açıdan baktığımızda Rusya’nın dediğinin de bir gerçeklik payı olabilir. (ABD) Orada bir takım özel birlikler, istihbarat birlikleri tutabilir. Hatta Ruslar diyor ki bunlar uçaklarını falan da tutarlar. Bence uçak tutmasına gerek yok. Zaten İncirlik, Diyarbakır, Batman üsleri IŞİD’le mücadele çerçevesinde bütün güçlere açık. Keza ABD’nin Katar’da, Suudi Arabistan’da, Irak’ta da uçakları var yani illa Suriye’de uçak tutmasının bence bir gereği yok. Ama tabii Rusya’da biraz zorlamak istiyor Amerika’yı, bu demeçleri ona bağlıyorum.
"Amerika diye tek bir Amerika olmadığına en son dün şahit olduk"
Geçtiğimiz haftalarda ABD cephesinden “İran orada olduğu sürece ABD de orada olacak” açıklaması gelmişti. Bu geri çekilmeyi İran- ABD gerilimi açısından nasıl değerlendiriyorsunuz?
Dediğim gibi Amerika diye tek bir Amerika olmadığına en son dün şahit olduk. Yani Trump bir şey söylüyor Pentagon bir başka şey söylüyor. Şimdi bu durumda bu kadar basite indirgenmiş şeylerden artık söz edemeyeceğiz. Bugün zaten İran yetkilileri Ankara’da, o konu konuşuluyor.
"Olaylar o kadar hızlı gelişiyor ki uzun vadeli, uzun soluklu analizler yapmaya pek izin vermiyor"
Aslında İran’ın hem Irak’ta hem Suriye’deki artık aşırı askeri varlığı Ankara’yı da rahatsız eden bir şey hatta size söyleyeyim Rusya’yı da rahatsız eden bir şey. Yani baktığımız zaman sadece İsrail’i, ABD’yi rahatsız eden bir şey değil. Şimdi buradaki bu çekilme ile bütün dengeler değişmiş oluyor. Yani oyun bozucu, oyun kurucu bir hamle bu. Ama ne şekilde kurulacak? Amerika’daki iç güç kavgası çerçevesinde bu kararlar yeniden değişecek mi? Bütün bunları görmemiz lazım.
Olaylar o kadar hızlı gelişiyor ki uzun vadeli, uzun soluklu analizler yapmaya pek izin vermiyor. Fakat şu kesinlikle söylenebilir: Suriye’nin geleceği üzerine müzakere masasında artık Türkiye var. Özellikle dışişleri bakanının geçtiğimiz hafta yaptığı “Seçimler demokratik olursa Esad’la çalışmayı düşünebiliriz”. Tabii bizim bazı meslektaşlarımız bu ‘çalışmayı düşünebiliriz’ lafını ‘çalışacağız’ diye algıladığı için dışişleri bakanı da “ben öyle demedim, böyle dedim” dedi. Aslına bakarsanız kelime kelime “böyle olursa biz de çalışmayı düşünebiliriz” diye bir kapı aralama durumu var. Yani o kapı aralamanın sonucunda gelişen telefon trafiği; hem Erdoğan’la Putin, hem de Erdoğan’la Trump’ın sonucunda bu ortaya çıktı. Şimdi bunun arkasında ne tür müzakereler oldu? Çünkü arada bu Patriot satışı üzerindeki yasak kalktı. Tabii bu satış yapılacak anlamına gelmiyor. Yapılması üzerindeki engel kalktı sadece. Ama karşılıklı olarak bir göz kırpmalar başladı. Bunun tam ortasında da Trump’ın bu açıklaması geldi.
Önce Pentagon dedi ki “hayır, hayır, hayır çıkmayacağız”, Trump kendisi tweet attı çıkıyoruz 24 saat içinde başlıyoruz diye. Bu kadar hızlı ve Türkiye’nin elinde olmayan bir durum söz konusu olduğu bir ortamdan söz ediyoruz. Geçen hafta Binali Yıldırım Tahran’daydı. Daha 18’inde Cenevre’de Türkiye, İran ve Rusya dışişleri bakanları bir araya geldi Birleşmiş Milletler gözetiminde bu defa. Yani Astana sürecinin ve Cenevre sürecinin de eklemlendiği bir ortamı yaşıyoruz. Belki de diyecekler ki yapılacak bu görüşmelere 'Suriye’nin komşuları ve BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri katılacaktır'. Yani İran o durumda ne olacak? İran sadece Rusya ve Türkiye ile işbirliği çerçevesinde temsil edilmiş olacak Suriye’ye sınırı olmadığına göre. Yani bütün bunlar şimdi ihtimaller olarak karşımızda.
Tayyip Erdoğan'ın Suriye'de Fırat'ın doğusuna yönelik operasyon düzenleme konusunda ABD Başkanı Donald Trump'ın kendisine olumlu karşılık verdiğine yönelik açıklamalarını değerlendiren ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Robert Palladino, bu açıklamaları 'yanıltıcı beyan' olarak tanımlamıştı. Trump bu yalanlama ile aynı gün Suriye’den askerlerin çekileceğini açıkladı.
(Gülerek) Evet yani bizim maalesef bizim meslektaşlarımızın çoğu kendi işlerine gelen, kafalarındaki habere uyan bir ayrıntıyı alıyorlar ve ondan bir teori kurmaya çalışıyorlar. Saat başı değişen bu kadar dinamik bir ortamda çok yetersiz kalıyor bu yorumlar.
Zaten ABD’de halk içinde de hükümet içinde de bir bölünme olduğu bir çok kez dile getirdiniz. Sizce ABD hükümeti içinde bir kopukluk, bir çatışma var diyebilir miyiz?
Ciddi bir çatlak var, Pentagon ve Trump arasında ciddi bir çatlak var. Yani köklerine indiğinizde bu merkezci komutanlık CENTCOM’un artık bir savaş aralığı kurumu gibi çalıştığına kadar falan gidiyor. PKK ve yandaşlarını da savunan ve destekleyenler bunlar zaten. Yani bu kavganın sonu ne olacak.? ABD daha bugüne başlamadı. Bugüne başladığında neyle karşılaşacağız? Onu merakla bekliyorum ben.
