MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin 2019'da yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin olarak yaptığı "Erdoğan'ı destekleyeceğiz" açıklamasıyla başlayan süreçte AKP ile MHP'nin, siyasi partilerin seçim ittifakına dair anlaştığı düzenlemeyi içeren ortak kanun teklifi, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı'na sunuldu.
26 maddelik kanun teklifine göre, milletvekili genel seçimlerinde ülke seçim barajı değişmiyor, bununla birlikte ittifak yaparak seçime giren siyasi partiler bakımından baraj, ittifakın aldığı oy toplamına göre belirlenecek. İttifak halinde ayrıca farklı bir baraj oranı da söz konusu değil. İttifakın yapılacağına dair bilgi ve ittifakla ilgili bütün konular YSK’ya verilecek bir protokolde yer alacak. İttifak protokolü YSK’nın belirlediği seçim takviminin başlangıcından itibaren 7 gün içinde YSK’ya verilecek. Protokolde varsa ittifakın ortak adı, varsa başka noktalar gösterilecek. Söz konusu protokol, ittifaka dahil siyasi partilerin genel başkanlarının imzası ile YSK’ya bildirilecek. İttifak protokolünde değişiklik ya da ittifak iradesinden vazgeçmek için bu yöndeki karar da aynı usulle YSK’nın belirlediği seçim takvimine göre aday listelerinin verilmesinden 3 gün önce YSK’ya bildirilecek.
Ülke barajı aynen korundu
Teklife göre, milletvekili genel seçimlerinde yüzde 10 olan ülke barajı aynen korundu. Seçim sistemine ilişkin bir değişiklik de yapılmadı. Teklifte yer alan düzenlemelerden bazıları şöyle.
- Siyasi partiler ittifak yaparak seçime katılabileceklerdir.
- İttifaklar siyasi partilerin tüzel kişilikleriyle, adı, amblemi, kısa adı, liderinin adı, milletvekili listelerini açıkça ortaya koyacak.
- İttifak yapan siyasi partiler seçime ayrı aday listeleriyle girecek”.
- İttifak halinde milletvekili dağılımı önce ittifakın toplam oyu üzerinden yapılacak.
- İttifak içindeki partiler için milletvekili dağılımı ise partilerin aldığı oylara göre ayrıca yapılacak.
- İttifak durumunda ittifaka dahil partilerin aldıkları oy toplamı, kendi aldıkları oylar ile ittifakın ortak oyunun aldıkları oy oranları ile partilere dağıtılmasından çıkan payın toplanması sonucu belirlenecek.
“Partilere verilmiş oylar hem partinin oyu, hem de aynı zamanda ittifakın oyu sayılacak”
- İttifaka dahil partiler oy pusulasında yan yana yer alacak. İttifak alanı içinde her hangi bir yere evet mührü basılması halinde bu oy, ittifakın geçerli oyu olarak kabul edilecek. Partilerden herhangi birine verilmemiş ama ittifaka ait alan içerisinde kalmış evet mühürleri de ittifakın “ortak oyu”kabul edilecek. İttifaka dahil partilerin birden fazlasına evet mührünün basılması halinde bu oy ittifakın ortak oyu kabul edilecek, siyasi partilere yazılmayacak.
"İttifakın milletvekili sayısının belirlenmesi, milletvekili dağılımı d’hont sistemine göre”
- Hem ittifakın milletvekili sayısının belirlenmesi hem de ittifak içerisindeki siyasi partilerin milletvekili dağılımı, bugüne kadar uygulandığı gibi d’Hont usulüne göre yapılacak.
- Oy pusulasında ittifakın unvanı üste yazılacak, ittifak partileri kurada tek bir parti gibi dikkate alınacak ve tek sıra numarası alacaktır. İttifak içi sıralama da ayrıca kura ile belirlenecektir.
- Milletvekili seçimlerine girme yeterliliği olduğu halde seçimlere katılmayan siyasi parti üyeleri, partilerinden istifa etmeden başka siyasi partilerin aday listelerinden milletvekili adayı gösterilebilecek.
“İttifak bilgiler YSK’ye verilecek protokolde yer alacak”
- İttifakın yapılacağına dair bilgi ve ittifakla ilgili bütün konular YSK’ya verilecek bir protokolde yer alacak. İttifak protokolü YSK’nın belirlediği seçim takviminin başlangıcından itibaren 7 gün içinde YSK’ya verilecek. Protokolde, konulduğu takdirde ittifakın ortak adı ve diğer konular gösterilecek. Söz konusu protokol, ittifaka dahil siyasi partilerin genel başkanlarının imzası ile YSK’ya bildirilecek.
- İttifak protokolünde değişiklik ya da ittifak iradesinden vazgeçmek için bu yöndeki karar da aynı usulle YSK’nın belirlediği seçim takvimine göre aday listelerinin verilmesinden 3 gün önce YSK’ya bildirilecek.
- Sayım ve döküm cetvelleri ile oy pusulasında ve oy birleştirme tutanaklarında ittifak için ayrı sütun bulunacaktır.
“Sandık kurulu başkanları kamu görevlileri arasından kura ile belirlenecek”
- Sandık kurulları başkanları kamu görevlileri arasından kura ile belirlenecektir. Bu çerçevede sandık sayısının iki katı sayıda isim kura ile belirlenecek, bu kişiler arasından ilçe seçim kurulu başkanı sandık başkanlarını belirleyecek.
“Engellilere seyyar sandık uygulaması”
- Engelliler ve hastalığını raporla belgelendirenler için muhtarlık seçimleri hariç, ayrı sandık seçmen listesi oluşturulması ve bunlar için seyyar sandık uygulaması getiriliyor.
- Mahalli idareler seçimleri için seçilme yaşı 18 olduğu için Anayasa’da yapılan değişiklik doğrultusunda bazı uyum düzenlemeleri yapılıyor.
- Mahalli idareler seçimlerinde seçmenler oy pusulalarını ortak zarfa koyacak ve tek sandıkta oylarını kullanacak.
- Cumhurbaşkanlığı seçimi ile milletvekilliği genel seçimleri aynı anda yapılacağından her iki oy pusulası tek zarfa konulacak ve tek sandığa atılacak. Oyların sayım ve dökümü sırasında öncelikle her iki seçimle ilgili pusulalar ayrılacak ardından ilk olarak Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci ve son olarak da milletvekili seçiminin sayım ve dökümü yapılacak.
- YSK tarafından gönderildiğinde şüphe bulunmayan zarflar ve oy pusulalarında sandık kurulu mührü eksikliği YSK’nın müstakar uygulamalarıyla da uyumlu olarak tek başına geçersizlik sebebi sayılmayacaktır.
- Oy kullanma kabinlerinin hazırlanması ve şekli konusunda YSK yetkili olacak.
- YSK, seçmenin oy kullanmasını kolaylaştıracak şekilde sandık bölgesi ve seçmen sayısını belirleyebilecek.
