T24 - Hükümetin özellikle hafif alkollü içkilerden aldığı ÖTV'yi daha da arttırarak, bira tüketiminin düşmesine neden oldu. Bir yandan da rakı ve biranın 'ÖTV'si eşitlenir hale geldi. Diğer taraftan ise rakının hakimiyeti piyasada kendini iyice hissettirken MEY İçki'in ani yükselişi gözlerden kaçmadı.
Piyasanın öncülerinden olan MEY İçki'nin pazardaki halimiyetine ve Hayyam Garipoğlu'nun sahibi olduğu şirket Burgaz arasında yaşanan 'rekabetin' ayrıntılarına deyinen Yavuz Semerci'nin Haber Türk'te bugün (25 Ekim 2010) yayımlanan yazısı şöyle:
Burgaz’ı yutan MEY parlıyor!
Hürriyet Gazetesi’nden Vahap Munyar sormuş; Mey İçki halktan 1 milyar toplar mı?
Toplar sevgili Vahap. 2 milyar da toplar… Çünkü, bu ülkede ne hikmetse son yıllarda her türlü mevzuat, piyasa koşulları, Rekabet Kurumu adeta Mey İçki lehine çalışmıştır. Bilerek veya bilmeyerek…
Bu sert girişten sonra biraz bilgi aktarayım.
Munyar, Amerikan İş Konseyi’nin toplantısı için ABD’ye giderken uçakta Başbakan’ın bir dönemler danışmanlığını yapan Cüneyd Zapsu’yla karşılaşmış.
Zapsu’nun pek çok şapkası var. Başarılı bir işadamı. Köşeme genellikle fındık işiyle konuk olurdu. Zapsu aynı zamanda Mey İçki’nin sahibi Texas Pasifik Company’nin (TPC) Türkiye temsilcisi unvanını taşıyor. Mey İçki biliyorsunuz, Yeni Rakı, Tekirdağ gibi Türklerin vazgeçilmez rakı markalarının sahibi.
Zapsu sorulan soru üzerine demiş ki: Mey İçki’nin bir bölümünü satmaya karar verdiler. Toplu satış da olabilir, halka arz da… Model çalışması devam ediyor. Yüzde 45’ini halka açabilirler. Mey İçki’nin toplam değeri 2.5 milyar dolar olacak.”
***
Bir küçük bilgi daha. Tekel İçki Bölümü 292 milyon dolara Fenerbahçe yöneticisi Nihat Özdemir’in şirketi Limak’ın da içinde yer aldığı konsorsiyuma satıldı. Adı MEY oldu. Kısa bir süre sonra MEY, Zapsu’nun temsil ettiği TPC’e 810 milyon dolara satıldı. Türkiye’de diğer özel sektör firmalarına da içki üretme hakkı tanındı, bu arada.
Peki aradan geçen yıllar içinde rekabete rağmen ne oldu da bu şirketin değeri 2.5 milyar dolara çıktı?
Tam tersi içki tüketiminde (saf alkol bazında artış var) azalma varken ortada nasıl bir başarı hikayesi yaşandı?
Fikrimi dolaştırmadan anlatayım.
İki şey oldu bu ülkede:
Hafif alkollü içkilerden alınan ÖTV inanılmaz derece artırıldı. Bira tüketimi düştü. Örnek olsun diye veriyorum: Birada 1 iken Rakı’da 3 olan ÖTV (bir derecesinden alınan ÖTV) eşitlendi. Nasıl? Biradan alınan vergi yükseltildi.
Yani muhafazakar AK Parti, ağır alkolü destekledi.
İkincisi, diğer rakı markaları Yeni Rakı ve Tekirdağ’ın pazar hakimiyetini yıkamadı. Biri hariç: Burgaz… Hayyam Garipoğlu’nun kurduğu bu rakı şirketi, MEY’i deli edecek nitelikte ve neredeyse sıfır kar marjıyla piyasayı sildi süpürdü. Ve pazarın yüzde 25’ini ele geçirdi. (Kaynak: Rekabet Kurumu raporları)
Sonra birden, Burgaz Rakı’nın ürünlerinde sahte bandrol kullanıldığı, Hayyam Garipoğlu’nun haksız rekabet yaptığına yönelik haberler pişmeye başladı Türk basınında. Kamuoyu baskısının da etkisiyle, Sümerbank’ı batıran Garipoğlu’nun TMSF gözetimindeki bu faaliyeti elinden alındı. TMSF, Burgaz Rakı’ya el koydu, satışa çıkardı. MEY, ihale’de (tek başına katıldı) Burgaz’ı satın aldı. Rekabet Kurumu satışa izin vermedi. MEY bir daha başvurdu, Rekabet Kurumu ikinci kez satışa izin vermedi. VE TMSF yetkililerinin de beyanlarını da içeren müfettiş raporlarıyla, Burgaz’da sahte bandrol kullanılmadığı, pazar hakimiyetini genişlettiği, üstelik kar ettiği ispat edildi. Ne oldu bilemiyorum ama Rekabet Kurumu, üçüncü kez yapılan başvuruyu, “kamu yararı var.
Tahsilattan gelen para ile Sümerbank’ın topluma verdiği zarar karşılanacak” gibi komik gerekçeyle, şartlı olmak kaydıyla (sanırım 65 milyon dolara) Burgaz’ı, Mey’e verdi.
Artık piyasada yalnız kalan Mey, 2.5 milyar dolar üzerinden halka arza hazırlanıyor…
Düşünün. Burgaz TMSF’de veya bir başka firmada yoluna devam ediyor olsaydı bugünkü değeri en az 500 milyon dolar ediyordu. Hadi canım o kadar eder mi diye itiraz edenler çıkabilir. Onu bilmem, bugün itibarıyla pazarın yüzde 85’ini kontrol Mey 2.5 milyar dolar ediyorsa, pazarın o günlerde yüzde 25’ini kontrol eden Burgaz neden etmesin?
Acımasız ve asimetrik yürütülen pazar savaşlarından küçük bir kesit sundum. Geçmiş yazılarımı hatırlayanlar bilir. Burgaz’ın saf dışı edilmesinin kamuya büyük zarar vereceğini anlatmaya çalışıyordum. Ne demek istediğim anlaşılmıştır artık.
