Türkiye, geçen yaz Ege başta olmak üzere tarihin en büyük orman yangınlarına sahne olmuş ve söndürme konusunda ciddi sorunlar yaşamıştı. Türk Hava Kurumu'na ait uçakları kullanmadığı için ağır eleştiriler yöneltilen Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Türkiye’nin elinde orman yangınlarıyla mücadele edecek bir uçak filosunun bulunmadığını iddia etmişti. Ancak Türk Hava Kurumu, uçakların faal olduğunu, müdahale için talimat belediklerini ancak kendilerine izin verilmediğini açıklamıştı.
Yangınların hemen ardından Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya ziyaretinde fuarda gördüğü yangın söndürme uçaklarıyla ilgili talimat verdi. Hiç zaman kaybedilmeden eylül ayında Bakan Pakdemirli Rusya'ya gitti. Be-200 yangın söndürme uçağının kokpitine oturarak bizzat test uçuşu yaptı. Rus uçaklar Türkiye'ye getirildi. Uçaklar TEKNOFEST İstanbul'da görücüye çıktı, ardından Antalya'da orman yangınında kullanıldı, Soma'da test uçuşları yapıldı.
Mevzuattaki engele çözüm üretildi
Uçaklar alınacaktı ancak Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sivil havacılık anlaşmaları ve milli mevzuat Rus uçaklarının Türkiye'de sivil uçak tesciline alınmasına imkan vermiyordu. Sözcü'den Yusuf Demir'in haberine göre, Mevzuattaki bu sorun, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayınlanan, “Devlet Hava Araçları Hakkında Yönetmelik” başlıklı bir kararla, giderilmeye çalışıldı. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan yönetmeliğin 5'inci maddesinin “ç” bendinde, “Orman yangınları ile mücadele hizmetlerinde, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından orman yangınları ile mücadele hizmetlerinde kullanılan hava araçları, devlet hava aracıdır” ifadesine yer verildi. Sivil uçaklar devlet uçağı haline getirilmiş oldu. Yeni yönetmelikle, Türkiye'nin Rusya’dan yangın söndürme uçağı almasının önü açılmış oldu.
Uzmanlar uyardı: Şikago Konvansiyinu'na aykırı
Sivil Havacılık uzmanlar yeni yönetmelikle yapılan değişikliğin Türkiye'nin taraf olduğu Şikago Sözleşmesi'nin 3. Maddesinin b bendine “Askeri, Gümrük ve Zabıta hizmetlerinde kullanılan hava araçları devlet hava aracı sayılır” hükmüne aykırı olduğunu belirterek şu uyarıda bulundu:
“Yürürlükteki mevzuata göre Rus uçaklarının, FAA (Amerikan Federal Havacılık İdaresi) veya EASA’dan (Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı) tip sertifikası olmadığı için sivil uçak olarak Türk tesciline alınması mümkün değil. Bu nedenle Resmi Gazete'de bugün yayınlanan yönetmelikle, bu uçakların devlet uçağı sayılarak bir çözüm bulunmaya çalışılmış. Ancak bu yönetmelik hem Şikago Konvansiyinu'na hem de 2920 Sayılı Türk Sivil Havacılık Kanununa aykırı. Ayrıca bu uçakların devlet hava aracı sayılarak Türk Sivil Havacılık otoritesinin denetiminden de kaçırılmış olacak. Böylece doğacak emniyetsiz durumun sorumlusu kim veya kimler olacak.”
5 uçağa 175 milyon dolar
Be-200 tipi yangın söndürme uçaklarının tanesinin 35 milyon dolar olduğu ve 5 tane alınması için pazarlık yapıldığı belirtiliyor.14 ton su kapasiteli Be-200 ES uçaklarının büyük tonajlı ve çok ağır olmaları nedeniyle Türkiye'nin büyük oranda dağlık arazide bulunan ormanları için uygun olmadığı ifade ediliyor. Türkiye orman yangınları için yıllarca Rus helikopterler kiralamıştı ancak ilk defa Rus yapımı uçak satın almış olacak.
Öte yandan, Türk Hava Kurumu envanterine kayıtlı 20 yangın söndürme uçağı bulunuyor. 6'sı hazır durumda, Kanada yapımı, dünyada yaygın olarak kullanılan 9 adet CL- 215 tipi yangın söndürme uçağının yanı sıra daha küçük kapasiteli ancak manevra kabiliyeti yüksek, dağlar arasında azami derecede alçalabilen Polonya yapımı Dramodor tipi, 11 uçak var.
